Kiyev – Soñki yıl devamında Qırımtatar Milliy Meclisi ve Qırım musulmanları Diniy idaresini yarımadadaki vaziyetke farqlı qıymet keseler. Qırımtatarlarnıñ temsil organı Qırımnıñ şimdiki reberligine qarşı çıqa, Müfti Emirali Ablayev ise akimiyet ile sıqı iş tutıp, memurlar tarafından Müftiyatqa nisbeten o qadar müsbet munasebet 200 yıldır olmağanını bildirdi. Ukraina prezidentiniñ qırımtatar halqınıñ işlerinden vekâletlisi Mustafa Cemilev Qırım.Aqiqatqa bergen intervyüsında QMDİ areketlerine qıymet kesip, Meclis ve Müftiyatnıñ fikirleri farqlı olsa, qırımtatarlar bölüne bilemi-yoqmı añlattı.
– Mustafa ağa, Meclis ve Qırım musulmanları Diniy idaresiniñ baqışları zıt kelgenini ayta bilemizmi?
– Zıddiyet yoq. Diniy idare işğalde qaldı. Ve faaliyetni devam etmek içün olar bazı şeylerge razı olmağa mecburlar, em de müim şeylerge. İşğalciler anda Tavriya diniy idaresini qurdılar. Olarğa er daim basqı yapıla, Diniy idare işğalciler istegeni kibi yapmasa, Rusiye qanunlarına köre qayd olmasa, Diniy idarege ait camilerni qoqla Tavriya diniy idaresine berecekler.
Şunıñ içün olarnıñ areketleri ve beyanatları Meclisniñ fikirlerine, elbet de, zıt kele, lâkin biz olarnı añlaymız, ve şimdilik kollaboratsionistler dep aytmayıq.
– Meclis ve Müftiyatnıñ fikirleri aynı degil, diniy merkezge esaslanğan ve siyasiy temsil organğa esaslanğanlar bölüne bilemi?
Diniy idareniñ yolbaşçısı hoş olmağan adamlarnen körüşe, olarğa müsbet laflar ayta
– Yoq. Menim fikirimce, ekseriyet, doqsan fayızdan ziyade Qırımtatar Milliy Meclisine esaslana ve Diniy idareniñ yolbaşçısı yapqan areketleriniñ sebebini añlay. Hoş olmağan adamlarnen körüşe, olarğa müsbet laflar ayta. Tabiiy ki, er kes buña qoltutmay, amma onıñ alını añlay.
Diniy idareniñ reisi şahsiy subette aynısını ayta, aks alda olar halqımızğa daa da büyük zarar ketire bileler, böle bileler. Biz böyle tüşünmeymiz, amma bu onıñ noqtaiy-nazarıdır.
– Bu sene qırımtatarlar içün parallel sürette eki hac teşkil etile. Birincisini QMDİ Rusiye Federatsiyasınıñ yardımı ile teşkil ete. Ekincisine Saudiy Arabistan para bere, amma siziñ yolbaşçılığıñızda teşkil etile...
– Matbuattaki haberlerge köre, Qırım musulmanları içün 300 yerni olar Rusiyege berilgen yerler cedveline kirsettiler. Bu qanunsızdır. Bizler Saudiy Arabistannıñ elçisi ile bunı laf etken edik, o, bunı reberligine yetkizecek, çünki bizim mustaqilligimiz bozulmaqta. Belki de, Hac meselelerinen oğraşqan nazirlik bunıñ inceliklerini bilmey. Amma şimdi añlaştıq ki, Qırım musulmanlarınıñ acılığı ukrain pasportları ile yalıñız Ukrainadan ve Ukraina içün yer boyunca olmaq kerek.
Şunıñ içün Rusiyege ayırılğan yer boyunca çıqacaq insanlar qanunnı bozacaqlar. Elçihane olarnıñ aldatqanlarını, Rusiye Federatsiyasınıñ diger regionlarında berilgen pasportlarnı köstergenini añlasa, bu güna olacaq, ve olarnı Saudiy Arabistandan quva bileler. Eñ azından böyle bir añlaşmamız bar.
– Qıtaiy Ukrainağa köçip kelgen Qırım musulmanlarına yardım etilemi? Yañı camilerniñ qurucılığı beklenilmeymi?
Bizler qıtaiy qısımda çoq qalmaycaqmız
– Yoq, bizler qıtaiy qısımda çoq qalmaycaqmız, ve azat etüv olacağını tüşünemiz. Er biri özüni terbiyeley. Lâkin Qırımğa yaqın regionlarda, anda işğalden evel de 12 biñ qırımtatarı yaşağan edi, mektep ve camilerni qurmaq kerek. Anda bir cami endi bar.
– Siziñ fikiriñizce, qıtaiy Ukrainağa köçip kelgen musulmanlar kimge esaslanmalı: Mecliske, Ukraina musulmanları Diniy idaresine ya da diger diniy merkezlerge?
– Bizler er daim Qırımtatar Milliy Meclisine esaslanmağa çağırğan edik ve çağıramız.
