«ATRnı öldürmeñiz!». Qırımtatar telekanalı qurtulmağa tırışa

Aqmescit – dünyada yekâne ATR qırımtatar telekanalı bir aftadan yarımadada öz yayınlavını toqtata bile. Rusiye qanuniy alanında zaruriy qayd etüvi olmağan şirkeniñ ve ATR ile yekâne mediaholdingge kirgen diger matbuat vastalarınıñ ilerideki faaliyeti sual altında qala. Şirketniñ yolbaşçılığı Roskomnadzor beşinci sеferden ATRnı Rusiye qanuniyetine köre qayd etecegine ümüt besley. Kanal vaziyeti ve ola bilecek qapaluv kimge kerek olğanı aqqında, em de aprel 1-den icadiy taqım ne yapacağı aqta Qırım.Aqiqatqa ATR baş müdiri Elzara İslâmova bildirdi.

– Telekanalnıñ şimdiki vaziyeti nasıldır?

– Olduqça acınıqlı. Zaman aprel 1-ne yaqlaşa, bizde ise Rusiye media alanında yayınlavlarnı keçirmege musaade etken iç bir vesiqamız yoqtır. Fikrimizge köre, şimdiki vaziyet bir saçmalıqtır – mantıqqa uymay, yekâne qırımtatar telekanalınıñ işini alıp birden toqtatmaq.

– Mediaholding tertibatına kirgen diger resurslar – Lâle bala telekanalı, «Meydan», «Lider» radiosı, «15 minut» internet portalı – ile aynı vaziyetmi?

– Ebet. Matbuat vastalarımızdan iç birini qayd etip olamadıq, vesiqalarnı ise oktâbr ayından itibaren bermege başladıq.

– Şu künleri Roskomnadzordan üçünci kere vesiqalarnı qaytardılar…

– E. Biz daa bir kere ıntılırmız. Bugün (mart 24 künü. – Muar.) kene Roskomnadzorğa vesiqalarnı berdik.

– Aprel 1-ne qadar Roskomnadzorda qayd etilmeseñiz, telekanalnıñ ve mediaholdingniñ diger matbuat vastalarınıñ areketi nasıl olacaq?

– Söndürilecekmiz, çünki yayınlavımızğa devam etmek içün iç bir qanuniy negizimiz yoq. Aks alda mesülietimiz olacaq, atta cinaiy bile.

– «15 minut» internet neşiri işleycekmi?

– İşlep olur, amma bar küçü ile degil, çünki biz artıq matbuat vasta olmaycaqmız.

– Qanunğa binayen Roskomnadzordan bir ay devamında cevap beklemek kereksizmi?

– Bilesiñizmi, bizde bayağı misal bar. Yap-yañı tele- ve radioşirketleri, eki-üç hadimi olğan şirketler, Qırımda saip subyektleri olaraq çalışa, 2014 senesi dekabrniñ soñunda Roskomnadzorğa vesiqalarnı bere ve beş kün devamında matbuat vastalarınıñ qayd etüvi aqta şeadetnameni ve yayınlav litsenziyasını elde eteler. Bizde ise, bir ay keçe, formal bir hatanı tapalar, onı tüzetemiz, kene beremiz, bir ay keçe, vesiqalar qaytarıla. Böyle sebeplerniñ yedegi 100 yılğa yete bilir. Ne içün bunı bir ay devamında al etmege mümkün degil – bilmeymiz. Mütehassıslarımız vesiqalarnıñ qayd etüvi ile bağlı nasıldır bir suvaltı taşlarnı tapmaq içün öyle de Roskomnadzorğa irişip olamadılar. Belki, biz bir şeyni añlamaymız?! Bizge çeşit taraflı yardımnı kösterecek ediler, yuridik ceetten de, şu cümleden. Biz atta matbat vastalarınıñ qayd etüvi ile oğarşqan Moskvadaki şirketlerge muracaat ete edik, amma faydası olmadı.

– Fikriñizce, red etüvlerniñ aqiqiy sebebi nedir?

– Matbuat vastalarında olğan malümatqa köre, telekanalnıñ informatsion siyasetine itiraz bar. Telekanal etrafında vaziyet suniy şekilde kerginleştirile, sanki biz insanlarğa nasıldır bir siyasiy dünya baqışımız ceetinden tesir etemiz, bir de bir ümütni «aşlaymız» ve ilâhre. Faktlarnı sorasaq, muayyen süjet ya malümatlarğa köstermege rica etsek, cevap – sükünet, çünki böyle bir şey yoqtır. Qayd etilmegen olsaq da, Rusiye qanuniy alanında çalışamız, mında er şey ciddiy sürette yazılğan. Ekstremizm ya separatizm olaraq tanıla bilecek malümatımız içün mesülietlimiz, atta cinaiy mesülietimiz bar. İnformatsion siyasetimiz Qırımda olıp keçken vaqialar aqqında tarif etmekten ibarettir. Tabiiy ki, tek qırımtatarlarğa degil de, Qırımnıñ diger sakinlerine de rastkelgen içtimaiy-iqtisadiy problemlerni aydınlatamız. Ebet, akimiyet bunı begenmey bile, çünki o faaliyeti aqqında esabat bermeli. Amma bu – matbuat vastalarınıñ esas maqsadı ola, olar devlet ve cemiyet arasında bir köpürdir. Bu qadar. Başqa maqsadımız, siyasiy maqsadımız da, yoqtır. Seyircimiz içün çalışamız! Oña aktual ve meraqlı malümatnı bermege tırışamız.

– Bıltır dekabr ayında ATR Qırım akimiyetinden söz serbestligine qoşqan issesi içün «Yıl jurnalisti» mukâfatını elde ettti. Şimdi ise bu söz serbestligini yasaq etecek olalar.

– Demek, akimiyetniñ bazı areketlerinde mantıqiy bağ yoq.

– Siziñce, mında er şey Qırım akimiyeti, yoqsa daa yüksek seviyede çezile?

– Qıymet kesmege qıyın. Bizde böyle malümat yoq. Ebet, yerli akimiyet ATR tarafını almaq kerek, dünyada yekâne qırımtatar telekanalına qol tutmalı. Çünki qırımtatarlarğa böyle telekanal kerektir. Til, medeniyet, tarihnı saqlağan yekâne matbuat vastasıdır, maarifçilik ile oğraşqan yekâne kanaldır. Amma şimdilik akimiyet tarafından yardım körmeymiz. Aksine, «duşman» kanal statusını elde ettik.

– Şirketiñizde ne qadar insan çalışa?

– Al-azırda 200-den ziyade insan.

– Aprel birinden olar işsiz qalacaqmı?

– Aprel birinci kününden ne olacağını aytıp olamaymız. Soñuna qadar böyle bir neticege inanmaymız. Ümüt etemiz ki, cemaatçılıq seslenüviniñ tesiri olur ve akimiyet, em federal, em yerli soyu, doğru qararğa kelir. Nasıl olsa da, hadimlerimiz aprel 1 künü işke kelecek. İş olacaqmı, bu endi başqa sual. Amma bir taqım olacağımızdan emin oluñız.

– Telekanalnıñ soñki ayları nasıldır bir maliyeviy qıyınlıqları bar edimi?

– Bu aqta endi aytqan edik: Qırımda böyle qıynlıqlar er keste bar, biz de er angi bir subyekt kibi, aynı şu şaraitlerde bulunamız. Amma, er alda, öz meselelrimizni al etip olamız.

– Çarşenbe künü, mart 25-de, ATRde kanalnıñ qapatıluvına bağışlanğan telemarafon başlana. Bu ğaye aqqında tarif etseñiz.

– Telekanalnıñ qapatılmasına yol bermege mümkün olmağanı aqta telekanalımızğa nice mektüp kelgeninden sebep böyle ğaye peyda oldı. Bizge farqlı zenaat, yaş, içtimaiy vaziyeti olğan insanlar muracaat ete. Olarğa söz bermek isteymiz, olarnıñ yardımı ile tek qırımtatarlarğa degil de (olar özleri de bunı bileler), cemiyetke, akimiyetke telekanalnıñ qapatıluvı ile olacaq zararnı yetkizmek tırışamız. Şunıñ içün biz çarşenbe kününden itibaren, martnıñ 25-31 künleri «ATRnı öldürmeñiz!» serlevalı telemarafonnı keçirecekmiz. Er istegen insan efirge qoşulıp, öz fikiri ile paylaşa bile.