Aqmescit – İş adamlarına ait olğan qırımtatar kütleviy haber vastalarınıñ işi yoq olmaq havfı altında qaldı. Rusiye Federatsiyasınıñ hızmetleri Qırımdaki adise-vaqialarğa baqışı farqlı olğan kütleviy haber vastalarını ğayrıdan qayd etmemek içün manaçıq qıdıra. Yerli akimiyet bildire ki, aprel 1-ge qadar qayd olmağa yetiştirmegenler yarımadada çalışmaycaq.
Qırım.Aqiqat bildire ki, Qırımda kütleviy haber vastalarınıñ qayd müddetini 2015 senesi aprel 1-ge qadar arttırdılar. Devlet duması qabul etken qanunğa binaen, 2015 senesi aprel 1-ge qadar Qırımnıñ kütleviy haber vastaları, şu cümleden teleradiokompaniyalar, Ukraina devlet organları bergen vesiqa ve litsenziyalar esasında çalışa bileler. 2015 senesi aprel 1-ge qadar Qırımdaki matbuat vastaları gümrük parasız qayd etilecektir.
Aqımdaki seneniñ fevral ayınıñ ortasına qadar Qırımda 167 matbuat vastası Rusiye qaidelerine köre qayd oldı. Qırım Devlet Şurasınıñ informatsion siyaset, bağ ve kütleviy alâqalar komitetiniñ yolbaşçısı Sergey Şuvaynikovnıñ bildirgenine köre, daa 40 ariza baqılmaqta.
Aynı vaqıtta, baş nazir muavini, içki siyaset, malümat ve alâqa naziri Dmitriy Polonskiyniñ matbuat konferentsiyasında bergen malümatına köre, aprel 1-ge qadar qayd olmağan kütleviy haber vastaları Qırım yarımadasında çalışmaycaq.
«Bugünge qadar kütleviy haber vastalarınıñ büyük qısmı farqlı sebeplerden, ne içün bilmeyim, qayd olmadı, – dep ayttı baş nazirniñ muavini. – Şunıñ içün, aprel 1-ge qadar kütleviy haber vastaları qayd olmasa, Rusiye Federatsiyasında çalışamazlar. Aprel 1-ge qadar bir kimse istegi olğan birine vesiqalarnı teslim etip, yañı matbuat vastasını qayd etmege yasaq etmey».
Moskva consulting şirketinden yardım istediler
Şimdige qadar soñki yıl devamında yalıñız Qırımda degil, onıñ tışında da meşur olğan bir sıra qırımtatar kütleviy haber vastasınıñ kelecegi belli degil.
Belgilengen müddetniñ yekünlenmesine yarım ay qaldı, lâkin olar bir qaç kere qayd olmağa tırışsalar da, Rusiye qanunlarına köre ğayrıdan qayd olamadılar.
İlk evelâ ATR birinci qırımtatar telekanalı, Lâle bala kanalı, «Meydan», «Lider» radioları ve «15 minut» internet neşiri aqqında laf kete. Olar Rusiye iş adamı, bir vaqıtları Qırım ükümetiniñ sabıq baş nazir muavini vazifelerini eda etken Lenur İslâmovnıñ şirketine kireler.
Telekanal Rusiye Federatsiyasınıñ hızmetlerine vesiqalarnı bir qaç kere teslim etken edi, lâkin olarnı keri qaytaralar
Mediaholdingniñ malümatına köre, telekanal Rusiye Federatsiyasınıñ hızmetlerine vesiqalarnı bir qaç kere teslim etken edi, lâkin olarnı keri qaytaralar. Sebepler farqlı edi – başta para yañlış esapqa keçirildi, soñra vesiqalarnı notarius yañlış tizdi kibi dep aytqan ediler, soñra ise er şeyniñ doğru olğanı belli oldı. Üçünci sefer aynı adları olğan qayd etilgen diger kütleviy haber vastaları bar dep, vesiqalarnı keri qaytardılar, lâkin uquqçılar adlar bir-birine oşasa da, farqlaşqanını isbatladılar. Buña baqmadan, er sefer vesiqalarnı yollamaq ve keri almaq içün 30 kün kete.
ATR baş müdiri Elzara İslâmova dey ki, şirketke kirgen ATR ve Lâle qırımtatar telekanalları, «Meydan radiosı», «Lider» radiosı ve «15 minut» saytı 2014 senesi sentâbr ayında Rusiye qanunlarına köre şahsiy şirketler olaraq qayd olıp, oktâbr ayında kütleviy haber vastaları olaraq qayd olmaq içün Roskomnadzorğa vesiqalarnı teslim etken ediler.
«Maalesef, bugünge qadar matbuat vastalarından iç birisi kütleviy haber vastasınıñ qayd şeadetnamesini alamadı. Üç kere bizge farqlı sebeplerden vesiqalarnı keri qaytarğan ediler» , – dep qayd etken edi İslâmova 15 minut neşirine.
ATR baş müdiriniñ bildirgenine köre, mediaholding kütleviy haber vastalarınıñ qayd işlerinen oğraşqan Moskva consulting şirketinden yardım istedi. Şirket bir qaç kere bütün vesiqalarnı tüzetip, Roskomnadzorğa yollağan edi, faqat, telekompaniyanıñ elde etken malümatına köre, vesiqalar berilgen malümat devlet qaydında olğan malümat ile aynı degil dep, vesiqalarnı dörtünci sefer keri qaytaracaq olalar.
Bazarertesi künü, mart 16-da, ATR baş müdiriniñ muavini Lilâ Bucurova Facebook saifesinde bildirdi ki, ATRge dörtünci sefer qayd vesiqalarını keri qaytardılar. «Mart 31-de seyircilerimiznen sağlıqlaşmağa mecbur olacaqmız, dep qorqam», – dep ayttı Bucurova.
İleride ne olacaq, şirkette aytıp olamaylar.
«Bizler çare tapmağa tırışacaqmız»
Aynı vaziyetke «Qırım» Fondu» Hayriye teşkilâtına ait olğan «Avdet» qırımtatar gazetası da oğradı. Malüm ki, fond reberi Riza Şevkiyev eskiden Qırımtatar Milliy Meclisi yerleşken Şmidta, 2 adresi boyunca bina içün Qırım hızmetleri ile mahkemede davalaşa, em de teşkilâtqa belgilengen çoq millionlı para cezasınıñ lâğu etilmesini mahkemede talap ete.
Gazetanıñ baş muarriri Şevket Kaybullayevniñ Qırım.Aqiqatqa bergen malümatına köre, o, üçünci kere Roskomnadzorğa vesiqalarni yollay, artıq bunı şahıs olaraq yapa. «Eki kere vesiqalar malümat yañlış berildi dep, keri qaytarıldı. Men vesiqalarnı tekrar yolladım, tezden cevap kelmek kerek», – dep ayttı Kaybullayev.
Bu sefer de vesiqalar keri qaytarılsa, gazetanı ise qayd etmeseler, «Avdetniñ» baş muarriri Rusiye qanunlarına köre gazetanı qayd ettirmek içün vesiqalarnı tekrar yollaycaq. «Bizler aprel 1-den soñ işimizge devam etmek içün çare tapmağa tırışacaqmız», – dep qayd etti o.
QHA haber agentligi de ağır vaziyettedir. Onıñ baş koordinatorı Qırımğa kirişi 5 yılğa yasaq etilgen Qırımtatar Milliy Meclisi reisiniñ mesleatçısı İsmet Yüksel ola.
Hatırlatamız, aqımdaki seneniñ fevral ayında Roskomnadzor agentlik «yañlış malümat berdi dep», onıñ arizasını resmiy şekilde red etti. Bundan soñra, neşirniñ baş muarriri Gayana Yükselniñ aytqanına köre, QHA hızmetten angi malümat yañlış olğanını soradı, lâkin cevap alâ daa kelmedi.
Baş muarrir agentlik qayd olamasa, aprel 1-den soñ nasıl çalışacağını aytıp olamadı. «Qırımtatar kütleviy haber vastaları informatsion toplulıqta olmalı, adamlar tam bir malümat almaq kerekler», – dep qayd etti Yüksel Qırım.Aqiqatqa.
«Qırım kütleviy haber vastalarında qarşı teşviqat fena keçirile»
Rusiye hızmetleri devlet akimiyetine boysunmağan qırımtatar kütleviy haber vastalarını qayd etmege istemey, «Qırım Cumhuriyeti devlet malümat siyasetiniñ köntseptsiyası» adlı vesiqa leyhasını azırlağan Qırım Devlet şurasınıñ yaqında qabul etken qararı diqqatnı celp ete. Sergey Şuvaynikovnıñ aytqanına köre, akimiyet köntseptsiya esasında malümat alanını şekillendirecek, dep haber ete Krıminform.
«Qırım Cumhuriyetinde keçici müddet devamında ve bugünki künge qadar malümat siyaseti köntseptsiyası yoq, böylece, cumhuriyetniñ malümat alanında yekâne informatsion teşviqat tarzı ve strategiyasınıñ keçirilmesi imkânsız ola, – dep qayd etti Şuvaynikov. – Qırım kütleviy haber vastalarında duşman kütleviy haber vastalarına qarşı malümat-ruhiy cenkniñ parçası olaraq qarşı teşviqat fena keçirile».
Deputat devlet kütleviy haber vastalarında mütehassıslar yoq, «Rusiye vatanperverlik işi» yaramay yapıla ve Qırım vatanperverliginiñ mefküresi ve iş planı yoq, dep qorqa. Parlament ve Qırım ükümeti şahsiy ve birlik kütleviy haber vastalarına «semereli tesir etemeyip», olarnıñ faaliyetini strategik menfaatlarnıñ yardımına berip olamaylar.
Metinde Qırım yarımadasında resmiy şekilde qullanılğan ıstılalar bar
