Aqmescit – Bir yıl evelsi Qırımda ğayıp olğan insan aqqında haber martnıñ birinci künleri yarımadanı qaplap alğan global vaqialarğa battı. Eki aftadan soñ ğayıp olğan adamnıñ cesedi tapılğan edi. Böylece Qırımda Reşat Ametovnı tanıdılar – bu insan işğalge qarşı piketke çıqıp, yañı Qırım akimiyetiniñ birinci qurbanı oldı. Ametovnıñ öldürüvi aqqında cinaiy iş birden eki devlette açılğan olsa da, ne tuvğanları, ne de uquq qorçalayıcılar onıñ neticesi olacağına inanalar.
Tam bir yıl evelsi, 2014 senesi mart 3-te saba, Aqmescitniñ Maryino mikrorayonınıñ 39 yaşında sakini, üç balanıñ babası Reşat Ametov evden çıqtı. Tuvğanlarına arbiy komissarlıqqa barıp, Ukraina ordusınıñ göñüllileri sırasına yazılacağını ayttı. Videokameralar onı Qırımnıñ Nazirler Şurası yanındaki Lenin meydanında piket keçirilgende çıqardılar. Videoğa köre, Qırımnıñ «samooboronası» onı maşinağa oturttı. Eki aftadan soñ Reşat Ametovnıñ cesedi Qarasuvbazar rayonınıñ Ortalan köyünde tapıldı. Erkekniñ bedeninde azap izleri bar edi, başı yapışqan şerit ile sarılğan edi. Berilgen malümatqa köre, ölüm sebebi pıçaq ile yapılğan köz yarası oldı.
Ametovnıñ qorantası qatiller tapılacağına ve cezalanacağına inanmaylar
Qırım Cumhuriyeti boyunca Rusiye Federatsiyası Taqiqat idaresiniñ taqiqat komiteti Cinaiy Kodeksniñ 105-inci maddesiniñ 1-inci qısmı boyunca cinaiy iş açtı. Tuvğanlarnıñ aytqanına köre, işte biri-biri artından şaatlar deñişken edi.
Öldürilgenniñ ağası Refat Ametovnıñ aytqanına köre, Rusiye politsiyası Reşat Ametovnı qaçırğan şahıslarnı belgiledi, lâkin olarnı qabaatlamadı ve yaqalamadı. Aynı vaqıtta öldürilgenniñ ağası zarar körgen taraf statusını alıp olamay, dep haber ete Tsentr jurnalistskih rassledovaniy.
Bunıñnen beraber, Qırım Cumhuriyetiniñ yolbaşçısı Sergey Aksenov oña boysunğan «Qırım samooboronasınıñ» faalniñ öldürüvine olarnıñ alâqası olmağanını ayttı. «Men bu işniñ eñ yaqın vaqıtta ögrenilmesini isteyim. Bizler bu öldürüvni ögrenmek içün bütün küçüni sarf ettik», – dep ayttı Aksenov Aqmescitteki matbuat konferentsiyasında 2014 senesi aprel ayında.
Akimiyet öldürüv taqiqatı «semeresiz» olmasını istey, – uquq qorçalayıcılar
Ukraina Baş prokuraturası qırımtatar faali Reşat Ametovnıñ öldürüvi aqqında cinaiy iş açqan edi. Lâkin İnsan aqları Qırım alan missiyası yolbaşçısınıñ muavini Olga Skripnik bildire ki, bu areketler ukrain uquq qoruyıcılarnıñ niyetlerini aydınlata, amma cinayetni ögrenmek kerçek imkânlarını ifadelemey.
«Uquqiy ceetten Ukrainanıñ cinaiy iş açması müimdir, ileride cinayetçilerni mesüliyetke çekmek mümkün. Faqat bugünki künde Ukraina tarafı semereli taqiqatnı keçirip olamay, çünki onıñ Qırım yarımadasına kirmek imkânı yoq. Ukraina taqiqatçılarınıñ Qırımğa kirmek ıntıluvları bile fena yekünlene bile, bizler Qırım akimiyetiniñ yapacaq areketlerini bilemiz, çünki yarımadada «Qırım samooboronası bar», – dep ayttı Skripnik.
Uquq qorçalayıcınıñ fikirince, Reşat Ametovnıñ öldürüv taqiqatınıñ semereli olmağanı akimiyet ve uquq qoruyıcı organlarnıñ onı keçirmek istekleri olmağanınen bağlı, amma videoda Ametovnı «samooborona» vekilleri tarafından qaçırğanı belli.
«Bunı Aksenov qabul etken qanunlar da tasdıqlay, bu birleşme dos-doğru Qırım yolbaşçısını boysunmaqta. Bundan ğayrı, belli olğanına köre, Reşat Ametovnıñ öldürüv işi Rusiye Federatsiyası Cinaiy Kodeksiniñ 208-inci maddesiniñ 1-inci qısmınıñ 1 noqtası esasında toqtatıldı, çünki adliyeciniñ zarar körgenniñ vekilini, yani ağasını, qabul etmek muracaatı baqılmadı», – dep ayttı Olga Skripnik.
Qırımtatar cemaatı qaar-qasevette, Qırım işğaliniñ birinci qurbanını añmaqta
Qoranta başınıñ ölüminden soñ üç küçük bala babasız qaldı. Ametovlarnıñ dertlerine lâqayt qalmağanlar seslendi: bütün dünya balalar içün qıyafet ve para yollağan edi. Elâk olğannıñ ağası ayta ki, eñ çoq yardım qırımtatarlar ve qıtaiy Ukrainanıñ sakinleri tarafından keldi. Qırımtatar halqınıñ lideri Mustafa Cemilevniñ temsilcileri öldürilgenniñ ömür arqadaşına ev qurucılığını bitirmesi içün 10 biñ dollarnı berdiler – bu para Cemilevniñ Poloniyada alğan «Birdemlik Mukâfatınıñ» bir qısmıdır.
«Onı şahsen tanıy edim – qavğa etmegen, yuvaş ve ağır-sabırlı biri. Reşatnıñ qollarında bir levha ya da bayraq kibi bir şey bile yoq edi. Qırımnıñ qoşulması aqqında qansız bir vaqia olaraq aytalar... Lâkin Reşatnıñ üç balası ve ömür arqadaşı bir yıldır osız yaşaylar», – dep yazdı «İnter» telekanalınıñ jurnalisti Elvina Seitbullayeva Facebook içtimaiy ağında.
«Reşatnı merkeziy meydandan alıp ketken samooborona azalarını idare etken, cinayetke qarşı çıqması kerek olğan, cinayetlerni ögrenmesi kerek olğan ve cinayetçilerni mesüliyetke çekmesi kerek olğan adamlardan bir şey eşitmek ister edik, olar cinayetçilerni tapmaq ve cezalamaq içün ne yaptılar?!», – dep yaza Qırımtatar Milliy Qurultayınıñ Merkeziy saylav komissiyasınıñ reisi Zair Smedlâyev.
Ametovnıñ ağası Rusiye jurnalistleri ile subetleşmek ister edi – olardan iç birisi bu müddet devamında elâk olğannıñ ailesi ile subetleşmedi. Reşat Ametovnıñ ömür arqadaşı – Zarinanıñ fikirince, onıñ aqayı ve balalarınıñ babasını öldürgen qatillerni tapmaycaqlar ve cezalamaycaqlar.
