Qırımtatar halqınıñ milliy lideri Mustafa Cemilev Rusiye Federal havfsızlıq hızmeti (FSB) ATR dünyanıñ yekâne qırımtatar telekanalında keçirgen tintüvni izaatladı.
– ATR içün telükeler çoqtan bar edi. Telekanal bergen malümat Rusiyeniñ resmiy mefküresine zıt kele. Kanal işğalge qarşı açıq-aydın çıqmasa da, obyektiv malümat bere edi. İşğalci akimiyetniñ kanaldan nefret etmek içün bu yeterli oldı.
Bazarertesi künü telekanal binasına tahminen 200 kişi kirdi. Maña berilgen malümatqa köre, er bir odağa FSBniñ ekişer hadimi kirdi. Keçken sene fevral 26-da Rusiyege qoltutqan faaller ve qırımtatarlar arasında olğan çatışmalar ile bağlı malümatlarnı qıdırğanlarını ayttılar, malüm ki, Rusiyege qoltutqan faaller quvulğan edi, bundan soñ da «yeşil adamlar» peyda olıp başladı. Ve olar taqiq etecek olalar. Fevral 26-da çıqarğan malümatlar yayınğa çıqqan edi, bir de bir sırlar anda yoq. Bu qorquzuv aktsiyasıdır.
Telekanalnı qapata bileler, bunı red etmeyim, çünki olar işğalci akimiyetni açuvlandıralar. Zaman haberleri olıp keçken vaqialar aqqında obyektiv malümat bere. Amma olarnıñ yasaqları bar. Olarğa işğal sözüni qullanmaq yasaqtır. Olarğa Meclisni hatırlatmaq, Çubarovnı (Meclis reisini) köstermek yasaq olğanını er daim aytalar, lâkin olar bunı yapalar. Ve işğalcilerniñ sabırı bitkendir. Soñu nasıl olacaq bilmeyim. Olar qırımtatarlarnıñ bütünley susmasını isteyler, lâkin menimce, tam tersi olacaq.
Olarnıñ yasaqları bar. Olarğa işğal sözüni qullanmaq yasaqtır. Olarğa Meclisni hatırlatmaq, Çubarovnı köstermek yasaq olğanını er daim aytalar, lâkin olar bunı yapalar. Ve işğalcilerniñ sabırı bitkendir.
– Şimdi qırımtatarlarnıñ mustaqil malümatnı almaq imkânları nasıl?
– Şimdilik yalıñız internet ve uydu telekanalları bar. Olar olarnı qapatmadılar, şimdi olarnıñ ukrain ve diger telekanallarnı qabul etken uydularnı kontrol etmek tehnikiy imkânları yoq.
– Tezden Rusiyeniñ Qırım işğaline bir yıl tolacaq. Siz işğal altında keçken yılğa nasıl qıymet keser ediñiz?
– Qırımtatarlarnıñ aman-aman iç bir şeyi deñişmedi. Olar işğalni başından qabul etmey ediler ve şimdi de qabul etmeyler. Bir çoq adam işsiz qaldı, çünki, ekseriy allarda, işğalge qarşı çıqqanlarnı işten boşatalar.
Qırımtatarlarnıñ aman-aman iç bir şeyi deñişmedi. Olar işğalni başından qabul etmey ediler ve şimdi de qabul etmeyler.
Men Rusiyege qoltutqan eali aqqında aytar edim. Büyük bir quvanç yoq, bir kimse Rusiye bayraqları ile çapqalamay. Bizni aldattılar, biz başqasını beklegen edik kibi laflar bar. Aynı vaqıtta işğalni qabul etip, hata yapqanlarını tanımaq cesaretleri yetmey. Qorqu müiti ükümsürmekte, adamlar bir-birinen laf etmege qorqalar, çünki FSB birden sorğuğa çeke, bu, eñ evelâ, qırımtatarlarğa nisbeten yapıla.
Rusiyege qoltutqan eali aqqında: bizni aldattılar, biz başqasını beklegen edik, qorqu müiti ükümsürmekte
– Qırımnı terk etken qırımtatarlar çoqmı?
– Bizler semetdeşlerimizni Qırımdan ketmemege çağıramız, lâkin bu yıl devamında aman-aman 10 biñ qırımtatarı Qırımnı terk etti.
– Şimdi ğarbiy dünyanıñ diqqatı cenk uruşları ketken Şarqiy Ukrainağa celp etilgen. Qırımğa o qadar diqqat ayırılmay. Qırımtatarlarnı unutqanlar degen tüşünceleriñiz yoqmı?
– Bu tabiiy bir şeydir, çünki şarqiy regionlarda qan töküle, ve buña daa çoq diqqat ayıralar. Lâkin Qırımnı unutmaq büyük bir hatadır. Mariupol tarafındaki areketler Qırım ve qoqlalar cumhuriyetleri arasında bağnı qurmaq istegidir, ve doğrusını aytqanda, deşetli uruşlar mında olacaq.
– Keçken sene Pragadaki ştab-kvartiramıznı ziyaret etip, siz ğarp siyasetçileri Rusiyege qarşı cezalarnıñ neticesi olur, dep işandırğanlarını aytqan ediñiz, Siz ise bu vaqıtqa qadar sağ olmağa isteysiñiz, dep cevap berdiñiz. Ğarpnıñ Rusiyege qarşı cezalarına nasıl qıymet kesesiñiz? Olarnıñ Qırım vaziyetine tesiri olacaqmı?
Cezalarnıñ faydası bar. Rusiyeniñ vaziyetini köremiz, onıñ ölüm vaqtı keldi.
– Şübesiz, cezalarnıñ faydası bar. Rusiyeniñ vaziyetini köremiz, onıñ ölüm vaqtı keldi. Bu cezalardan sebep o daa da basqıncı ola. Ölümden evel olğan açuvdır. Lâkin bunı tezleştirmek içün cezalarnı quvetleştirmek kerek. Ukraina da, yazıq ki, yeterli qadar areket etmey. Qırımnı bütünley ayırmaq kerek edi – aşayt, suv taşımalarını toqtatmaq kerek edi... Lâkin mında diger sebepler çalışa – para qazanmaq istegi bar, çünki Ukrainada aşayt mahsulatı daa da ucuz, ve er kes para qazanmaq içün devlet menfaatlarını körmemezlikke ura. Ukraina mahsus hızmetleriniñ işi de semereli degil. Kiyevde rus casuslar kezip yüre. Bizler meseleni al etip olamayıq. Lâkin yavaş-yavaş temizlenecegimizni tüşünem...
Maqaleniñ asıl nushası – Radıyo Svaboda saytında
