Link açıqlığı

Saatnıñ esas haberi

Qırımtatarca mecburiy olaraq. Qırımda tamır halqnıñ tilini ögrenmege istegen adamlarnıñ sayısı ep arta


Aqmescit – Qırımtatarca laf etmek ve añlamaq kün-künden daa da mot ola, ve yalıñız qırımtatarlar arasında degil. Qırımda yarımadanıñ tamır halqınıñ tilini ögrenmege istegenlerniñ sayısı arta. Bunıñ sebebi ne?

Qırımnıñ til kursları bazarında qırımtatarca ögrenmege istegen adamlarnıñ sayısı arta, dep qayd eteler til hızmetlerini köstergen şirket hadimleri. «Eskiden bizler eki-üç ay devamında bir sıra ilân, «ağzaviy reklama» sayesinde beş-altı insandan ibaret gruppanı toplasaq, şimdi muracaatlar fayızı arttı. Adamlar kendileri ögrenüv yerlerini qıdırıp, derslerge yazılalar», – dep bildirdiler Aqmescitteki «Lexicon» til merkezinde Qırım.Aqiqat mühbirine.

Politsiya hadimleri ve uquqçılar qırımtatarcanı ögrenmege isteyler

Ocalarnıñ aytqanına köre, qırımtatarca til kurslarına qatnağan adamlarnıñ esas maqsadı – «yarımada qomşularınıñ tilini ve medeniyetini añlamaq ıntıluvıdır».

«Bazı menim diñleyicilerim böyle degen ediler: «Siziñ tiliñizde o qadar çoq müsbet şey bar ki; er angi ibarede – sağlıq, eyilik tilegi ve Allahqa şükür etmesi», – dep qayd etti «Lexicon» til merkeziniñ ocası Tamila Abduveliyeva. Onıñ aytqanına köre, qırımlılarnıñ genç nesiliniñ bir çoq qırımtatar dostu bar, olar qırımtatarca qonuşmağa isteyler, şu cümleden içtimaiy ağlarda da. «Bir genç qadın aqlımda qaldı – onkodispanser ekimi, o, bayağı çekişken hastalarnen çalışqanını dedi. O, adamlarğa, hususan yaşlı insanlarğa, olarnıñ ana tilinde bir-eki söz aytıp, quvandırmaq içün kurslarğa keldi», – dedi Abduveliyeva.

​Til merkezleriniñ hadimleri qayd eteler ki, qırımtatarcanı ögrenmege istegen insanlar arasında devlet hızmetiniñ vekilleri ve iş adamları çoq. «Politsiya, mahkeme hadimleri sıq-sıq muracaat etip başladılar, bu qırımtatar müşterileriniñ isteginen vesiqalar deñiştirilmesinen bağlıdır», – dep qayd eteler ocalar.

Diñleyicilerniñ çoqusı çalışa ya da student olğanı içün aqşam gruppaları açıla. Kurslar ise üç seviyege bölüne: 1-inci – temel derecesidir. 2-nci, esas kurs, cümle qurmağa başlağan ve qırımtatarlarnen serbest qonuşmağa istegen insanlar içün azırlandı. 3-ünci kurs diñleyicileri televideniye, radio ve zenaat laflarını añlaycaq olğan insanlar içün açıldı. Eñ ucuz kurs fiyatı – 24 ders içün 3000 ruble.

«Diñleyicilerniñ talapları meraqlı: qonuşma til ibareleri çoq olsun. Onıñ içün kurs devamında tilniñ esas qaide ve qanunları berile, pek qısqa, olar cümlege baqıp, qaide manasını añlaylar ve onı qullanmağa ögreneler», – dep aytalar «Lexicon» merkezinde.

YouTube yardım olaraq: qırımtatarcanıñ ögrenüv usulları farqlı oldı

Ocalarnıñ fikirince, al-azırda qırımtatar tilini ögrenüv imkânları, eki-üç yıl evel olğanına köre, daa da çoq.

Mahsus til merkezleriniñ kurslarına qatnap, para ödemege imkânı olmağan, amma tilni ögrenmege istegen adamlar bedava kurslarına qatnay bileler. Eki yıldan berli «Qardaşlıq» qırımtatar gençler teşkilâtı Qırım musulmanları Diniy idaresi ile beraber «qırımtatar tilini populârlaştırmaq maqsadında din ve millet mensüpligine baqmadan, qırımlılar içün» bedava kurslarnı teşkil eteler.

Bunıñ içün aftada eki kere qırımtatar til derslerine qatnamaqnen beraber qırımtatar tiliniñ çıqışlı intensivlerinde iştirak etmege ve içtimaiy ağlardaki, şu cümleden «Vkontakte» ağındaki, «Til mektebi» saifelerine yazılmağa teklif etile. Pablikler de üç til seviyesini teklif ete – temelden başlap yüksek seviyege qadar. Teşkilât YouTube ağında qırımtatarcanıñ video dersleri üzerinde çalışa.

«Tilini ögrenmege istegenlerniñ bir qısmı distantsion şekilde ögrenmege istey, – dep bildirdi «Qardaşlıq» teşkilâtınıñ reisi Asan Emirsaliyev. – Şimdi bizim gruppalarımızda bilgilerini pekitmege istegen qırımtatarlar çoq. Amma diger millet vekilleri de çoq, yıl-yıldan olarnıñ sayısı ep arta».

Bu yaz qırımtatar tilini ögrenmege istegenler içün Facebook ağında da mahsus teşebbüs yerine ketirildi. Er kün mahsus gruppada yañı qırımtatar sözü, onıñ ukrain ve ingliz tercimesi peyda ola.

«Qırımtatar luğatları yeterli degil»,– «Terciman»

Qırımtatar tilinde kitaplarnı satqan «Terciman» kitap evinde qırımtatar tilinde edebiyat yeterli olmağanını qayd eteler.

«Soñki yarım yıl devamında qırımtatarlar «oqumaq içün» bir şey soraylar. Diger millet temsilcileri luğatlarnı soraylar. Qırımtatarlarnıñ tarihı, yemekleri, filmlerinen meraqlanıp başladılar», – dep aytalar kitap tükânınıñ hadimleri.

Aynı zamanda, olar tilni ögrenmek içün derslik, levhalar az olğanından şikâyet eteler.

«Disk, audio ve videolar ya da elektron versiyaları aqqında aytmayıq. Cep luğatları pek az. Büyük kitaplar oñaytsız ve paalı: 400-500 ruble. Söz sırası, rusça-qırımtatarca luğatlar çoq. Amma qırımtatarca-rusça yeterli degil», – dep qayd eteler «Terciman» kitap evinde.

Qırımtatar Milliy Meclisiniñ qırımtatar tilinde tasil idaresiniñ reberi Emine Avamileva qayd ete ki, yarımadadaki orta tasil oquv yurtlarında qırımtatar tilini ögrenmege istegen diger millet vekilleriniñ sayısı arttı.

«Mence, yigirmi yıldan berli til, tasil aqqımız içün küreşkenimiz, qomşularnıñ tilini bilmek kerekligini ifadelegen eyi qomşulıq aqqında aytqanımız öz issesini qoştı. Mence, kelecegini Qırımda körgenlerniñ qırımtatar tilini bilmek mecbur olğanlarını tasdıqlay», – dep tüşüne Meclis azası.

UNESCO halqara teşkilâtı resmiy şekilde qırımtatar tilini ğayıp olayatqan tiller sırasına kirsetti.

XS
SM
MD
LG