Aqmescit – Qırımda musulmanlarnıñ ibadethanelerni yaqmağa devam eteler. Ekspertlerniñ fikirince, bu areketler milletlerara zıddiyetni kerginleştirmek içün yapıla. Qırımda, musulmanlarnıñ ekseriyeti olğan qırımttarlarnı cevap bermege teşviq eteler. Qırımtatarlar ise, buña riayet etmeyceklerini aytalar. Cumhuriyet akimiyeti bu meselelerge köz yuma.
Noyabr 12 künü Sudaq civarındaki Qoz köyünde yüz bergen yanğın, bu kibi vaqialarnıñ devamıdım. Böyle fikirni Mecliste bildirdiler. Böyleliknen, oktâbr 13 künü 2013 senesi Saq şeeriniñ merkeziy camisini yaqmağa tırışqan ediler. Üç künden soñ, oktâbr 15 künü saba Qurman rayonınıñ Rovnoye köyündeki camisini yaqtılar, İyün 13 künü 2014 senesi Aqmescitniñ Lugovoye qasabasınıñ camisine zarar ketirdiler. Qabaatlanğanlar öyle de tapılmadı.
Meclis ve Qırım musulmanları diniy idaresi beyanatlar azırlap, cinayetçilerni tapmaq ve mesülietke çekmege çağıralar.
Siyasetşınas Sergey Kоstinskiy Qırım.Aqiqatqa aytqanı kibi, bu vaqialar milletlerara ve dinlerara zıddiyetke ketirmek mümkün.
«Qırımnıñ işğali aqibetinde, qırımtatar ve rus siyasiy küçlerni barıştırğan ukrain akimiyeti çetke çekildi, akimiyetni rus şovinistleri elde etti. Bu akimiyetniñ bir şekili olaraq silâlanğan «imayeciler» qurumı peyda etildi. Olarnıñ özegi – radikal milletçiler, qazaqlar ve ilâhre», – dedi o.
Siyasetşınas qayd etkeni kibi, camilerniñ yaqıluvı, qabristanlarnıñ aqaretlevi mustaqil Ukraina tarihında da yüz bergen edi. «Amma, şimdiki areketler intiqam tarzında, islamğa qarşı teşviqat ve «rus adamnıñ» cezasız qaluvı sayesinde yapıla. 21.03.2014 qabul etilgen qanunğa köre, şu imayeciler 2015 senesi yanvar 1 kününe qadar bütün cinayetlerni cezasız yapa bileler», – dedi siyasetşınas.
Aytqanına köre, «Qırımnıñ rus şovinistleriniñ qırımtatarlardan intiqam almaq gizli siyaseti milletlerara ve dinlerara zıddiyetke ketirecek, adamlarnı ayıracaqlar, turmuş davalar çoqlaşacaq, añlaşmaq imkânları eksilecek, siyasiy ve turmuş seviyede bir kimse bir-birine yol bermez».
Qırımlılar ve ukrainliler bu ne derecede telükeli olacağı aqqında söz yürütken Köstinskiy şunı ayttı: «Rusiyeliler vaqıt keçken soñ, keterler, amma olar yaqqan ateş qalır. Onı söndürmek içün ukrainliler çoq yıllar sarf etecekler».
Müftiyat: Qırımtatarlar tariklerge qapılmaycaqlar
Qırım müftisiniñ muavini Ayder İsmailov aytqanı kibi, milletlerara ve dinlerara zıddiyetni kerginleştirmek içün yapılğan bu vaqialar da tarik olğanını ayttı.
«Bir de bir halqnıñ ibadethanelerni yaqqan soñ, menfiy duyğularnı, cevap bermek isteklerini qozğata. Qırım musulmanlarnıñ diniy idaresi qayd etkeni kibi, Qırım musulmanlarınıñ 90 fayızını tekşil etken qırımtatarlar daima barışıqsever halqtır, bundan evel şu aqaretlev vaqialarğa, yanğınlarğa biz musulmanlar olaraq cevap bermedik», – dedi müftiy muavini.
Onıñ sözlerine köre, Müftiyat Qırım politsiyası tarafından kerek olğan davranışnı bekley.
Yañı akimiyet Qırımnıñ din saasında meselelerni körmey
Meclisniñ tış alâqalar bölüginiñ reberi Ali Hamzinniñ fikirince, «devlette er angi dinge ait binanıñ yaqıluvı – cemiyette olğan ksenofobiya kibi bilingen hastalıqnıñ timsali».
Hamzinniñ aytqanına köre, bu vaqialar Qırım akimiyeti ve Meclis arasındaki dialognıñ bozuluvı sebebinden yüz berdi, «bu dialog Qırım parlamenti tarafından martnıñ 11, 2014 senesi qabul etken «Qırımtatar halqı aqlarınıñ tiklenüvi ve Qırım cemiyetine qoşuluvı aqqında» qarar esasında qurulğan edi».
«Bu vaziyette meni Moskvanıñ mevamı meraqlandıra, hususan Rusiye Prezidentiniñ federal bölüginde vekili Оleg Belaventsevniñ fikiri. Belaventsev bu malümatnı nasıl şekilde yetkizecek, aceba.. Ya da Rusiye Ukraina 23 yıl devamında qullanğan usullarnı qullanıp, Kiyevde «eyi yetekçi», Qırımda ise, «yaramay yetekçi» ile aldatacaq olamı?», – dedi Hamzin Qırım.Aqiqatqa.
Amma, Qırımnıñ yañı akimiyeti bu saada meselelerge köz yumğanı belli oldı.
Böyle etip, Qırım akimiyetine yaqın olğan «Krıminform» neşiri yazğanı kibi, Rusiye prezidentiniñ vekili Оleg Belaventsev, çeşit matbuat vastaları, Qırımda ayırı millet ve din vekilleri sıqıştırılğanı aqqında malümat yañlış olıp, yarımadada vaziyetni kerginleştirmek içün tarqatıla.
«Regionda milletlerara munasebetlerni bozmaq oğrunda yapılğan areketler qayd etile, bunıñ içün çeşit matbuat vastaları yardımınen yañlış malümatlar tarqatıla», – dedi Belaventsev.
«Krıminform»nıñ malümatına binaen, Rusiye memuriyeti reberi muavini Magomedsalam Magomedov «qomşu devletler ve çetel teşvilâtlarnıñ tesirine baqmadan». Qırımda milletlerara munasebetler eyi olğanını ayttı.
