Aqmescit – Salı künü oktâbrniñ 14-nden başlap, rusiyeli Qırımda resmiy olaraq ealini cedvelge alıp başladılar. Yarımada sakinlerine 33 sualden ibaret anketanı toldurmağa berecekler. Qırımlılıarnıñ bir qısımı soravda iştirak etmege istemey: bazıları, şahsiy malümatnı bermege saqınalar, digerleri Qırımnıñ Rusiyege qoşulğanına qarşı çıqqanı içün qatılmaycaqlar. Uquqiy taraftan özüni nasıl alıp barmaq kerek ve iştirak etmege istemegenler cezalanacaqlarmı? Qırım.Aqiqatnıñ bu kibi suallerine mütehassıs cevap berdi.
Soravda göñülli olaraq iştirak etmeli, onıñ içün adamlar isteseler malümatnı berirler, istemeseler yoq. Bunı insan aqları boyunca Qırım missiyasınıñ reis muavini Оlga Skripnik ayırıca qayd ete.
«Bütün kerekli malümat devlet organlarınıñ, misal içün Federal migratsion hızmetiniñ qolunda bar. Olar aytqanı kibi, aman-aman episi qırımlılar pasport aldılar, demek, qorantanıñ terkibi, propiska ve diger malümatlar aqqında habereri bar. Sorav neticesinde elde etilgen malümat qoşma sayıla, yani onı gönülli olaraq bereler», – dey Skripnik.
Onıñ içün, Rusiye statistika hızmeti hadimi, sakinniñ razılığı olmadan evine kirecek olsa, bu Rusiye Federatsiyası qanunnıñ bozuluvı sayılacaq. «Er insannıñ üz evine başqasını yibermemege aqqı bar, çünki bu taqiq işleri degil, mahkeme qararı da yoq», – dey uquq qorçalayıcı.
Bundan da ğayrı, insan öz degerlik, namusını, şahsiy ayatına toqunmamazlıqnı qorçalay bile. «Bir de bir adam, ondan istenilgen malümat şahsiy ayatına kirişüv kibi saysa, bu malümatnı bildirmey bile», – dey Skripnik.
Belli ki, anketada olğan suallerge cevap bererek, yarımada sakini doğğan yeri, tarihi, grajdanlığı, millet, tuvğan tili aqqında bilgi bermek kerek. Bunen beraber, migratsiya, tasil, qazanç, iqtisadiy faalligi, evlilik, doğum kibi suallerge cevap berecek. Ayırı sualler yaşayış şaraitlerinen bağlı olacaq (abadanlaştıruv çeşitleri, sanitar-gigiyenik şaraitleri, daire meydanlığı, odalarnıñ sayısı ve ilâhre).
Qorquzuv usullardan biri – para cöremesi
Soravda iştirak etmege istemegen şahıslarğa Skripnik, Rusiye Federatsiyasınıñ qanun maddelerine esaslanmağa tevsiye ete: 23-nci madde («Er kimniñ şahsiy ayatqa, şahsiy ve aileviy sırnıñ saqlap qalmasına, namusınıñ qorçalanmasına aqqı bar»), 25-nci madde («Ev toqunmamaq kerek. İç bir kimse saipniñ iradesine qarşı onıñ evine kirmez, tek qanun boyunca ya da mahkeme qararına köre bunı yapmaq mümkün») ve 51-nci madde («İç bir kimse özüne, eşine, yaqın soyuna, federal qanun belgilegen şahıslarğa qarşı şaatlıq yapamaz»).
İnsan aqları boyunca Qırım missiyası reis muavininiñ fikirince, malümatnı gizlegen, ya da yañlış malümat bergen şahıslarğa qarşı 100 rubleden başlap, 300 ruble miqdarında para cöremesi belgilenmeycektir.
«Zanımca, bunı yapmazlar, yalıñız qorqutmaq içün aytalar», – dey Skripnik.
Aksi alda, bedava uquqiy yardım köstergen, insan aqları boyunca Qırım missiyasına muracaat etmege tevsiye ete. «Malümatnı yazıp alğan şahıslarnıñ bütün qanunsız areketlerine mahkemede şikâyet etilecek», – dedi uquq qorçalayıcı.
Devlet statistiksı Federal hızmeti reberi Aleksandr Surinov aytqanı kibi, soravda iştirak etmege red etken insannıñ, anketada tek cınsı ve yaşı qayd etilecek. Aynı zamanda, red etüvni tasdiqlağan bir de bir vesiqanı imzalamağa kerek degil.
Qayd etmeli ki, 2010 senesi bütün Rusiye ealisiniñ cedvelge aluv tedbirinde tek 1,2 million adam iştirak etmedi.
