Sentâbr 29 künü ğayıp olğan Edem Asanovnı bazar ertesi künü Kezlevde ölü taptılar. Qırım.Aqiqat mühbiri haber etkeni kibi, gençniñ cesetini Kezlevniñ baqımsız şifahanesinde taptılar. Tuvğanlarnıñ sözlerine köre, Edemni astılar. Edem Asanovnıñ cenazesi salı künü Saqta ötkerilecek.
Bundan evel, oktâbrniñ 3-nde Aqmescitte 23 yaşında Eskender Apselâmov ğayıp oldı. Keçken afta Qarasuvbazarda belgisizler İslâm Cepparov ve Cevdet İslâmovnı qırsızladılar, olarnıñ taqdiri ale daa belli degil. Qırımtatar halqı milliy lideri Mustafa Cemilev, Rusiye Qırımnı işğal etken soñ, yigirmige qadar qırımtatar vekili ğayıp olğanı aqqında bildirgen edi.
Meclis reisi Refat Çubarovnıñ fikirince, adamlarnıñ qırsızlanuvı ve qırımtatarlarğa nisbeten yapılğan diger zorbalıqlar, terror yapmaq ve qorqutmaq maqsadınen yapıla. Qırım.Aqiqatqa bergen intervyüsında o, yoq olıp ketken Kezlevli Edem Asanovnı asılı tapqanlarını izaatlap, vaqialar nasıl etip devam eteceginen bağlı tahminlernen paylaştı.
– Refat ağa, Meclisniñ bu vaqianen bağlı tavsilâtlı malümatı barmı?
– Biz bu facianen bağlı tavsilâtlı malümatnı daa bilmeymiz. Edem Asanov asılğan alda tapılğanı belli. Qorantada birinci bala ve yekâne oğlan. Ana-babasınıñ 23 yaşlı qızı qaldı.
Amma, bir qaç qaynaqtan maña belli olğanı kibi, men olar aqqında çoq aytmağa istemez edim, çünki olarnı teşkermek kerek. Amma, akimiyet de-fakto Edem Asanov zorbalıqsız ölgeni aqqında aytacaqlarını tahmin etmek mümkün. Terror ve qorquğa tayanğan akimiyet bu kibi yollarnı seçe.
– Sizniñ fikiriñizce, adamlarnıñ ğayıp oluvınen bağlı vaqialar aqibetinde, qırımtatarlarnı qorquzıp, yarımadadan quvmağa isteylermi?
– Qırım işğal etilgeninen, qırımtatarlarnıñ sıqıştıruvı başlandı, sentâbr 14 künü 2014 senesi ötkerilgen saylavlardan soñ ise, daa beter oldı: açıqtan-açıq qırımtatarlarnı qırsızlap başladılar, Mecliske ücüm etip, binasını tutıp aldılar, milliy areket veteranlarınıñ, Meclis azalarınıñ, yerli ve regional meclis vekillerniñ evlerinde, medrese, cami ve mektepler tintüvler ötkerile…
Qırsızlıq adiselerde professional ceetinden eyi azırlanğan şahıslar iştirak etkenini tasdiqlağan bir çoq deliller bar. Ya federal küçlerniñ vekilleri ya da, qırımlı imayeciler kibi özüni tanıtqanlar bu işni becere bileler. Er alda, olarnıñ şorbacıları Qırım akimiyeti odalarında bulunalar.
İnsanlarnıñ ğayıp oluvını alsaq, bu areketlerni federallar Şimaliy Qavqazda eda etkenini bilemiz. Yazıq ki, amma, zorbalıqnıñ bu kibi usulları Qırım içün da adetke çevirileyata. Maqsadları belli – terror yapmaq ve qorqu saçmaq isteyler. Qırımtatarlardan başladılar.
– Bu vaziyette Meclis ne yapmaq niyetinde, çünki qırımtatarlarnıñ soñki vaqialar sayesinde memnüniyetsizligi ep öse?
– Bizim bütün areketlerimiz, bu cümleden, men ve Mustafa ağa Cemilevniñ yapqanlarınıñ episi, Qırımda OON (BMT) ve ÖBSE vekillerniñ daimiy bulunuvınıñ istenilmesidir.
Bir qaç afta evelsi, Qırımda Avropa Şurasınıñ insan aqları boyunca komissar Nil Müjniyeks bulundı. O, Meclis azalarınen de ayırıca körüşti. Qırımda insan aqlarınıñ vaziyetinen bağlı maruzasını azırlap, qırımtatarlarnıñ aqsız vaziyeti ve telükesizligini qayd etti. Maruzanıñ esas neticeleri Avropa Şurasınıñ qararlarına kirsetildi, böyle etip, Rusiyeni Qırımda insan aqlarını yerine ketirmege mecbur etmege isteyler.
– Zanıñızca, bu cinaetler tek yerli akimiyet içün elverişlimi, ya da olar Moskva tarafından idare etilemi?
– Men endi aytqan edim, Qırımda, Moskva razılıq bermeden, çibin bile yerini deñiştirmez. Aynı zamanda, yerli akimiyet er şeyni idare etkenlerini isbatlamağa tırışıp, federal kuçleri vekilleri bile becermege igrengen qanunsız areketlerde «qırımlı imayecilerni» qullanalar. Şu «imayeciler»nin faaliyet etüvi atta, Rusiye Federatsiyasında qanunsız sayılğanını endi aytıp oturmayım.
– Sizniñ fikiriñizce, vaziyet kerginleşip, qırımtatarlarnıñ kütleviy narazılıq aktsiyalarğa çıqmaları mümkünmi?
– Cemaatçılıqnıñ sabırı tükenip, bite bile. Hususan, akimiyet adamlarnıñ canlarını telükege oğratqan vaqıtta.
