Aqmescit – Qırımtatar halqı yetekçilerine Qırımğa kelmege yasaq etilip, temsiliy organ yerleşken bina apis etilgen soñ, «akimiyet» Meclisniñ reberlerini deñiştirmege istegeni aqqında öşekler peyda oldı. Reis vazifesine keçe bilecek baş namzetlerden biri «Devlet şurası» «reisiniñ muavini» Remzi İlyasovnıñ namzetidir. Meclis azaları, deñişmelerniñ teşebbüsçileri arzularına qavuşıp olamazlar, deyler. Ekspertler ise, er tarafnıñ imkânlarına çeşit türlü baqalar.
Bir qaç ay devamında Ukraina halq vekili Mustafa Cemilev ve Meclis reisi Refat Çubarovnıñ Qırımda yoqluğı, Aqmescitte Şmidt, 2 menzili boyunca yerleşken binanıñ saibi «Qırım» Fondu» hayriye teşkilâtı mülküniñ apis etilüvi, Meclisniñ özünde deñişmeler yüz berecegi aqqında öşeklerni sebebi oldı.
Sevgi yemini
Qaynaqlarğa binaen, cumhuriyetniñ yolbaşçıları Mecliske raqiplik olıp çalışacaq daa bir qurum ya da şimdiki reisniñ deñiştirilüvi aqqında planlar qurmaqtalar. Temsiliy organğa qarşı çıqqan «Milliy firka» ve «Qırım birligi» ümütlerni aqlamağan soñ, bu ğaye daa da aktual oldı.
Yarımadağa kiriş yasaq etilgen Refat Çubarov yerine, «akimiyet» Meclis reisi vazifesinde añlaşıp olğan Remzi İlyasovnı körmege ister edi. İlyasov yañı çağıruvnıñ «Devlet şurasında» «Yedinaya Rossiya» cedveline köre yer aldı.
Cuma künü, sentâbrniñ 19-nda onı kene de Qırım parlamentiniñ «reis muavini» vazifesine tayin ettiler, böyle etip, temsiliy organnıñ razılığı olmadan akimiyetke qoşulğanı içün «teşekkurler” bildirdiler. İlyasov ale daa Qurultaynıñ vekili ola, Mecliste azalığı ise, («Devlet milletler komiteti reisi» Zaur Smirnov, Aqmescit meri muavini Teyfuk Gafarovnıñ kibi) avgust ayında vaqtınca toqtatılğan edi.
Cumhuriyet yolbaşçılarnıñ ğayelerini, İlyasov özü bivasta şekilde tasdiqlay. «Nazirler şurasına» boysunğan Qırım informatsion agentligine izaat bererek, «spiker muavini» qurum öz faaliyetini devam etmek kerek, dedi. Aynı zamanda, Mecliste azalığı toqtatılğanına baqmadan, kene de özüni bu organnıñ azası, dep saya. «Meni majoritar okrugı boyunca sayladılar. Cemaatçılıqnıñ bir qısımı maña işanç kösterdi. Men Meclisni sevem ve ileride de özümi onıñ terkibinde körem», – qayd etti deputat. Meclisteki vaqialarğa kelgende, o, ayırı temsilciler «halqara işlerge kirişip, qırımtatar halqınıñ yerli meselelerini çezmegenlerini» bildirdi.
Qırım.Aqiqat saytı İlyasovnen bağlanıp olamadı.
Aynı zamanda Meclis reisi muavini Nariman Celâl emin, deñişmelerni ötkermege istegen teşebbüsçiler isteklerini yerine ketirip olamazlar. «Şimdiki vaziyette akimiyette yaqın olğanlar reberlik vazifelerine kelip te, Meclisniñ içinde deñişmeler yüz berecek, dep aytmaq içün sebep yoq», – dedi Nariman Celâl.
Onıñ sözlerine binaen, Meclisniñ şimdiki terkibi soñki yarım yıl içinde çeşit manialarnen rast kelse de, evelden bildirilgen fikirlerden tayamay. «Bu raqiplik degil de, belli bir printsipler esasında dialognıñ qurulmasıdır, – dedi Celâl. – Belli ki, bazı Meclis azaları buña riayet etmediler ve öz başına qararlar aldılar».
«Bu şahıslarnıñ daa küçlü olğanlarını men körmedim, – dedi Meclis reisi muavini. – «Qırım» Fondu»nen bağlı soñki vaqialardan sebep, akimiyetten daa çoq uzaqlaştıq, çünki bir masa başına oturıp ta, meseleni al etmek yerine, akimiyet onıñnen añlaşmaq imkânsız olğanını köstere. Akimiyetnen bir til tapmaq ıntıluvlarnıñ episi neticesiz qaldı, ep bir özcesine areket eteler ve Meclisni qabaatlaylar».
Ukraina halq vekili Mustafa Cemilev tamam bu fikirde. Qırım.Aqiqatqa şunı bildirdi: «Akimiyetniñ deñişmelerni keçirmek istegi bar, amma onı yerine ketirip olamaz, dep belleyim. Olar çakallar şurasına oşağan bir şey yapmağa isteyler, amma halqımız aqıllı. Onıñ içün Graç zamanlarında olğan ayın-oyunlar endi keçmez. Siyaset böyle: doğru, kelişken qırımtatarlarnı tapmaq tırışalar – tarihımızda er vaqıt olğan şey. Amma, bu taraftan milletimiz küçlü, onı parçalap olamzlar».
Soñki vaqıtları Remzi İlyasovnen laqırdı ettiñızmi, degen sualge Cemilev menfiy cevap berdi: «Yoq, laqırdı etmedim, faydası da yoq».
«Meclisniñ alternativası yoq»
Qırımlı siyasetşınas Aleksandr Formançuknıñ fikirince, yañı vaziyette Meclisni deñişmeler bekley. «Meclisniñ terkibinde farqlı insanlar bar, bunıñ içün, pragmatik fikirler ep artacaq. Yarımada Ukrainağa ait olacağı aqqında laflarnı alsaq, Qırım – de sağğa, de solğa atılğan bir top degil, bunı añlap başlaycaqlar», – dedi ekspert.
Formançuknıñ fikirince, şimdiki vaziyette Remzi İlyasovnıñ belli bir perspektivaları bar. «Meclis reisi belgilengen vaqıtta o Refat Çubarov tek bir qaç reyni yutquzğanıı unutmayıq. Qurultay 250 vekilden ibaret olmaqta ve bölünüv ceryanı deva ete», – dedi o.
Siyasetşınasnıñ aytqanına köre, Qurultay ve Meclisniñ rusiyeli qanunlarına köre, deñiştirilüvi bu organlarnıñ tanılmasına sebe pola bile, ve olar «qanunsız statusından vazgeçe bileler». Aynı zamanda Formançuk qayd etkeni kibi, diger teşkilâtlarda o Meclisniñ alternativasını körmey.
«İçtimaiy taqiqatlar İnstitutı» cemaat teşkilâtınıñ müdiri Yusuf Kürkçi aksine, Remzi İlyasovnıñ Qurultaynı deñiştirmege küçü yetmez, dep saya. «Meclis reisi belgilengende, İlyasov bir qaç ses ile yutquzıp, artta qaldı. O vaqıt o vekillerniñ yarısına tesir etip oldı. Amma, imkânı olğan olsa edi, o çoqtan Qurultaynı çağırıp, Meclisniñ reberlerini deñiştirir edi, demek böyle imkânı yoq», – dedi Kürkçi Qırım.Aqiqatqa.
Qayd etmek kerek ki, evelden Qırım akimiyeti Meclis ile til tapamayıp, alternativ teşkilâtlarnı peyda etmege ıntıldı. Amma, olarnı qırımtatar halqı desteklemedi.
