Aqmescit – Milliy Meclis 15 yıl devamında Aqmescitteki Şmidt, 2 menzili boyunca bulunğan binanı terk etti. Qırımtatarlarnıñ temsiliy organı vekilleri mahkeme pristavları Federal hızmetine qarşılıq köstermediler, indemeyip, şeylerni topladılar ve binanı boşattılar. Faqat, bunı vaqtında yapmağanları içün, bina saibi - «Qırım» hayriye fonduna 50 biñ ruble miqdarında para cöremesini tölemege kerek olacaq.
Boş dolaplar vemasalar, muqaytlıqnen torbalarğa toldurılğan şeyler, kitap ve gazetalar qutularda - sentâbr 18 künü sabadan bu kibi manzaranı Şmidt, 2 soqağındaki binanıñ içinde körmege mümkün edi. Meclis hadimleri Aqmescitniñ Merkeziy rayon mahkemesiniñ qararını yerine ketirip, binanı boşata ediler.
– Şahsiy eşyalarımıznen tolu qutularnı alıp çıqaramız, mında qaldırmağa istemeymiz, – dep ayttı «Qırım» Fondu»nıñ hadimlerinden biri.
İç azbarda top-tolu «Gazel» ve qırmızı «Tavriya» tura, odalarda ise, daa bir qaç çuval bar. Masa, kürsü ve diger donatmalarnı qaldırmağa qarar alındı.
Meclis Şmidt soqağındaki binada 1999 senesi yerdeşti, o vaqıt Ukraina prezidenti Leonid Kuçma, devlet yolbaşçısı yanında qırımtatar halqı vekiller Şurasınıñ meydanğa ketirilüvi aqqında qarar imzalağan edi. Şu vaqıttan berli Aqmescitniñ merkezinde eki ukrain ve qırımtatar bayraqları asılı tura edi.
Köçürüv künü binanıñ içinde 30 vekilden bir qaç Meclis azası buluna edi, onğa yaqın hadim, bu cümleden muhasebeci, matbuat hızmetiniñ temsilcileri, qaravul, cıyıştırıcı.
Bina boşadı
Meclis azası, «Avdet» gazetsınıñ baş muarriri Şevket Kaybullayev bildirgeni kibi mında 14 yıl çalıştı. Qoruıcı organları vekilleriniñ areketleri onı çorlandıra. «Olarnıñ areketleri qanunsızdır, tehnikan alıp ketseler de, ve FHH-niñ tenbiyelevine baqmadan men iş yerimni terk etmeycem», – dey o.
Milliy areket iştirakçisi, Meclis göñüllisi, aprel ayında «imayeciler» Meclis binasınıñ üstünden ukrain bayraqnı alıp taşlağan soñ, onı yerine qoyğan Zodiye Saliyeva, bugünki künniñ vaqiaları oña 70-80 yıl evelsi olıp keçkenini añdıra, dey. O, bu banda 10 yıldan ziyade çalıştı.
«1937, 1944 senelerniñ vaqiaları ve aqibetleri tekrarlana: komendatlıq rejimi, bizni o vaqıt bizim çökmemizni istegen ediler. Ebet, qasevet bar. Amma, qırımtatar halqı bu topraqnıñ tamır halqıdır, bu akimiyet ise, kete –kele», – dey Zodiye apte.
Qırımtatar halqı lideri Mustafa Cemilevniñ ekinci qatta yerleşken odası aman-aman boş. Mında masa, divan, raflardan ğayrı, közge çarpqan iç bir şey yoq. Meclis reisi Refat Çubarovnıñ da qarşıdaki odası boş. Mında ale daa sigareta qoqusı duyula.
Söz kelimi, Cemilev kün evelden matbuat vastalarına izaat bergende, «er şey qaytrılacaq», dedi. Amma, nasıl etip aytmadı.
«Mahkeme pristavlarınıñ qanunsız areketleri»
Saat 14.00 Meclis binası yanında Mercedes mikroavtobusı toqtadı, içinden mahkeme pristavları Federal hızmetiniñ (MPFH) 15 hadimi çıqtı. Ekseriyeti kelepçe, rezna tayaqlar, zırh ile silâlanğan ediler. Olar birden merkeziy kirişniñ qapusını blok ettiler. Mühbirler içine kirip olamadılar. Pristavlardan biri añlatqanı kibi, bina mahkeme qararı ile apis etildi ve içine kirmek mümkün degil. Tavsilâtlı malümatnı almaq içün, yolbaşçılarına muracaat etmege tevsiye etti.
Mecliske Qurultaynıñ merkeziy saylav komissiyasınıñ reberi Zair Smedlâyev da kirip olamadı. Pristavlarğa, mında çalışqnını aytıp, içerige yibergenlerini talap etti, amma olar qulaq asmadılar.
«Mahkeme qararı daa yoq, o sentâbrniñ 22-nde çıqacaq, nasıldır tenbiyelev bar. Bugün bu binanı satmaq ve kirağa bermege yasaq etildi. Amma, iç bir kimseniñ onı satmaq ya da kirağa bermege niyeti yoq. Mahkeme pristavları qanunsız areket eteler, vazifelerden tış şeyler yapalar. Kimniñdir isteklerine köre, «Qırım» fondunıñ mülki zap etile»,– dedi Smedlâyev.
Bir qaç daqikadan soñ, binadan, onıñ içinde soñuna qadar bulunğan: Şevket Kaybullayev, Kâtiplikniñ reberi Dilâver Akiyev ve hadimler çıqtılar.
Eki saatten soñ, Meclis banısını mahkeme pristavları da boşattılar. Ondan evel protokl tizip, fondu reberi Riza Şevkiyevge 50 biñ ruble miqdarında para cöremesini belgilediler. Sebebi - binanı vaqtında «çet adamlardan» boşatmağan ekenler.
Şevkiyev bu cezanen razı degil. «Saat 14-te olar binanıñ boşatıluvı ve saqlap qaluvı aqqında qararnıñ eda etilmesini teşkermege keldiler. Men binanı boşattım, mında çalışqan adamlarnıñ iş yerleri diger yerde buluna», – dedi o.
Pristavlar kelgende, o MPFH idaresinde bulunıp, olarnıñ areketlerine şikâyet bergen edi. İş yerine 14.10-da qayttı. «Men 10 daqiqağa keç qaldım. Foyyede pristavlar ve meni beklegen Meclis azaları ve ziyaretçiler buluna ediler. Mahkeme pristavları para cöremesi aqqında qararnı çıqarğanda, men olarğa 10 daqiqa emiyetli degil, ve men ve qaravuldan ğayrı iç bir kimse qalmaycağını ayttım, amma olar qulaq asmadılar. Neticede, 50 biñ ruble miqdarında para cöremesini belgilediler, amma fond esapları qapatıldı. Olarnıñ talabını nasıl etip yerine ketirecegimni añlatmadılar. Mahkeme pristavlarnıñ beceriksizligi o qadar şaşıra ki, atta nutqım tutulı», – dedi Şevkiyev.
Riza Şevkiyevniñ malümatına köre, hayriye teşkilât resmiy olaraq Jidkov soqağında yerleşmek kerek edi, amma Şmidt, 2 soqağında blunğanı içün, mülkni apis ettiler. «Daa bir sebep, teşkilât teessisçisi Ukraina vatandaşı Mustafa Cemilevdir. Rusiye Federatsiyasınıñ qanunlarına köre, yabancı memleketniñ vatandaşı ticariy olmağan teşkilâtnıñ teessisçisi olmamaq kerek. Cemilevniñ ise, Rusiyede bulunması istenilmey», – dep bildirdi Şevkiyev.
Şevkiyevniñ sözlerine köre, bunıñ episi «sımarış» olğanını köstere. «Olar içün fondnı zapt etip, onı yoq etip, Meclisni tışarıda qaldırmağa müimdir», – dedi o.
Pristavlarnıñ areketlerine Şevkiyev mahkemede şikâyet etecegini ayttı.
