Aqmescit – İşğal etilgen yarımada yañı oquv yılını yañı derslik ve oquv programmalarınen başlay. Ukrainada endi unutılğan 5 ballıq sistema qaytarıla. Bunen beraber, oqutuv programmasından ukrain tili ğayıp oldı, qırımtatar tilinde oqutuv ceryanı sıqıştırıla. Faqat, resmiy olaraq üç – ukrain, rus ve qırımtatar tilleri devlet tilleri olaraq olıp, Qırım Anayasası tarafından qorçalana.
Qırımda yekâne ukrain mektep –gimnaziyası statussız qaldı – onıñ adını deñiştireler. Yarımada işğal etilgen soñ, bu oquv yurtu til hususiyetini coydı: başından müdirni deñiştirdiler, soñra rus tilli mektepke çevirmege yöñeldiler. Neticede, sentâbrniñ birinde mında tek 9 sınıf ukrain tilli, qalğan 31 rus tilli sınıflardır.
Qırım «tasil naziri» Natalya Gonçarova aytqanı kibi, onıñ müeesisesi tek tek ana-babalarnıñ isteklerine köre, areke tete. Bildirgenine köre, ana-babalar özleri balaları içün rus tilini saylaylar.
«Birinci sınıftan ukrain tilinde oqumaq içün ana-babalar arizalar bermediler. Birinci sınıflar tek ana-babalarnıñ arizaları esasında teşkil etile. Tasil aqqında qanun boyunca 10—ncı 11-nci sınıflarda oqutuv tek rus tilinde olmalı», – dey Qırımnıñ «tasil naziri».
Qırım işğal etilmezden evel, 7 ukrain, 15 qırımtatar ve aman-aman 600 rus tilli mekte çalışa edi. Yañı oquv yılı başlağanınen programmadan ukrain tilini alıp taşladılar, bu fenden ocalarnıñ sayısını ta yazda qısqarttılar, ya da başqa fen ocaları yaptılar.
Qırımlı Leonid Küzmin emin, bugün de bugün Qırımda adamlarnı tilni seçmek aqqından marum eteler. «Qırımda şimdiki künde vaziyet pek mürekkep, çünki akimiyet ealini assimilâtsiyağa oğratmaq içün er şeyni yapa, qırımtatarlar, ukrainliler öz hususiyetlerini coysınlar, «rus dünyasınıñ» bir parçası olğanını duysınlar», – dey Leonid.
«Vaziyet qırımtatar tili içün de havflıdır»
«Maarifçi» qırımtatar tasil hadimleri Assotsiatsiyası reisi Safure Kacametova Qırım.Aqiqatqa aytqanı kibi, vaziyet qırımtatar tili içün de havflıdır. Yuqarı sınıflarda milliy mekteplerde tuvğan tilniñ ögrenüvi endi yasaq. Qalğan mekteplerde qırımtatartili fakultativ şekilinde berilecek, yani derslerden tış tögerek çerçivesinde ögretilecek. Ocalar, atta baalar qoyıp, talebelerni bu şekilde teşviq etmeleri mümkün.
«Yazıq ki, amma bu aşalav devam ete ve küçüni coymadı. Ana-babalar ingliz tilini ögrenmek içün ariza yazmaylar, o iş planında bar, rus tiliniñ ögrenüvi içün ariza yazmaylar, amma tuvğan tilge kelgende olarnı arizalarnı yazmağa mecbur eteler», – dey tasil vekili.
Qırımlı mühbir Nikolay Semenanıñ fikirince, bunıñ episi, ilk evelâ Qırım «Anayasasını» boza, o iç olmağanda çoq milletli yarımadada üç tilniñ inkişafını temin etken edi.
«Tasil nazirligi ve umumen, akimiyetniñ tillerniñ ögretilüvine munasebeti pek hucur. Asılında, devlet tilleri mecburen ögretile. Qırımda, 3 devlet tili olsa, olar er mektepte berilmeli. Tek bir rus tiliniñ ögretilüvi, bu tasilniñ ruslaşmasıdır, ve yarımada cemaatçılıqnıñ ihtiyaclarını yerine ketirmey», – dey ekspert.
An-aneviy birinci çañ bayramları Rusiye Federatsiyasınıñ bayraqları astında, Rusiye ve Qırım marşları astında keçirildi. İlki dersler «vatanğa sevgi ve vatanperverlik» mevzusına bağışlandı.
