Qarasuvbazar – Sabriye Zeytullayeva – 84 yaşında, o, Qarasuvbazarda yaşay. 14 yaşında bala olğanda sürgünlikniñ eñ müthiş daqiqalarnı başından keçirdi.
1944 senesi Sabriyeni ana ve tatasınen Qarasuvbazardan 3 km. uzaqlıqta yerleşken Aq-Qaya köyünden sürgün ettiler. Olar ketken trenni Mariyskaya Sovet Cumhuriyetine yolladılar, soylarınıñ ekseriyeti ise, Orta Asiyağa tüşti.
«Yolda, bizim vagonımızda şaraitlerge dayanalmay bir qartana keçindi, onı turaqlardan birinde tışarığa çıqardılar, amma, kömmege vaqıt yoq edi, demir yolu boyunda qaldırdılar. Men bunı öz közümnen kördim…», – dep hatırlay Sabriye Zeytullayeva.
Mecburiy yolcluqnıñ soñki noqtası Mariyskaya Sovet Cumhuriyetiniñ Tuşinsk köy şurası Orşan vilâyeti Golovino köyü oldı. Sabriye ve soylarını terekni pıçmağa yolladılar. Künde 6 kubometr pıçmaq kerek ediler. «Çalışsañız – yaşarsıñız, yoqsa, sizden evel olğanlar kibi ölip ketersiñiz», – bu, yerli yolbaşçınıñ aytqan sözlerini Sabriye bita iç bir vaqıt unutmadı.
Kelgen qırımtatarlarnı 4 barak içinde yerleştirdiler. «Biz komendatlıq rejimi boyunca yaşadıq, ruhsetsiz iç bir yerge barmağa mümkün degil edi. Çalışqanlarğa künde 800 gr. ötmek bere ediler, qalğanlarğa – 200 gr. ötmek. Men tatamnen çalışa edim, bu bizni açlıqtan qurtardı. Anam tren tübüne tüşti, o elâk oldı. Tatamnen bir özümiz qaldıq», – dep hatırlay qartana.
Sabriye tatasınen şu köyde 7 yıl yaşadılar. «Bizni yerleştirgen yerde adam çoq ölmey edi, amma başqa yerlerde, misal içün Suslonger degen köyde ölgenler bar edi. Özbekistanda ise, o qadar çoq insan ğayıp oldı ki, atta kömmege adam yoq edi. Bunı bizge Özbekistanda sürgünlikte bulunğan soylarımız yaza edi», – dey Sabriye bita.
Sabriye bitanıñ sözlerine köre, onıñ torunı – 7 yaşında Seytumerni (1937 s. –niñ balası) Kökandnıñ hastahanesinde (Özbekistan) ine sançıp öldürdiler. Hastahanege aqşam kelgen bir soyuna oğlan ağlap-ağlap, alıp qaytarmasını rica etti. «Mında balalarğa kerosin inesini yapalar, olar öleler», – dedi o, amma qadın oña inanmadı.
«Bilmeyim, nasıl ineler yapa ediler, amma sabasına kelgen soylarğa Seytumer ölgenini ayttılar. Elbette, öldürdiler, dep kim aytar? İç bir kimse aytmaz, amma, Özbekistanda qırımtatarlar, hususan balalar kütleviy şekilde öle ediler. Çünki bir kimsesiz qalğan babalar bar edi, olarnıñ taqdirinen bir kimse meraqlanmay edi. Halq arasında hastahanelerde ölgen balalar aqqında çoq laf ete ediler…Amma, olarnıñ sayısı ne qadar edi, belli degil»,– dey Sabriye- bita.
Qırımtatar milliy areketiniñ vesiqalarına köre, 1944 – 1946 seneleri sürgünlik yerlerinde qırımtatarlarnıñ 46, 2% fayızı öldi, ekseriyeti balalar, qadınlar, qartlar edi.