Akimiyet Qırımda, esasen qırımtatarlardan ibaret musulman cemiyetiniñ birligini yoq etmek içün daima bir yolnı seçe – Qırım musulmanları diniy idaresiniñ faaliyetine manialar qoya.
Bundan evel, Müftiyatqa raqiplik yapacaq bir sıra din teşkilâtlarnıñ inkişafı alğışlana edi. Meclis yolbaşçıları aytqanı kibi, ayırı teşkilâtlar tek ukrain hızmetleri degil, başqalar tarafından da mahsus yetiştirile edi.
Bu yolda Yanukoviçniñ qurumı eñ ileri ketti – onıñ Qırımdaki vekilleri açıqtan-açıq «Sebat» teşkilâtınen işbirlik tuta ediler. Ukrain matbuat vastalarında ise, bu teşkilât azaları vahhabizmniñ izdeşleri olaraq belli.
Amma, birlikte çalışqan Meclis ve Müftiyatnı küçsiz qaldırmaq niyetleri, aksine, halqnıñ bu milliy qurumlar etrafında birleşüvine sebepçi oldı.
İşğal etilgen Qırım akimiyeti başqa yollar qıdırıp oturmadı. Olar Müftiyat ile küreşte Qırım musulmanları diniy merkezi – Yanukoviç akimiyetke kelgen vaqıtta peyda olğan, habaşlarğa tayanmağa niyet ettiler.
İşbirlik aqqında ta mart ayında aytılıp başlandı. Habaşlarnıñ birinci çıqışı aprelniñ 22-nde olıp keçti. Şu künü, «Avdet» gazetasınıñ malümatına köre, olarnıñ bir qaç vekili rus telekanaları ögünde Aqmescitte Mecliske qarşı gizli miting ötkerdiler.
Yazda endi bir kimse gizlenmey, açıq çalışıp başladılar. Diniy merkezniñ reis muavini Ruslan Saitvaliyev Aqmescitte, iyunniñ 18-nde matbuat-konferentsiyasında Müftiyat ve Qırım müftisi Emirali Ablayevni radikal islamcılarnen bağ tutqanında qabaatlay.
Bu kadrlarda onıñ, iyülniñ 25-nde iftarda bulunğanı kösterile – tedbir, Aqmescitniñ qavehanelerniñ birinde Qırım «baş naziri» Sergey Aksönov tarafından teşkil etildi.
Amma, Yanukoviç «Sebat» ile işbirlik qurıp yañlışqanı kibi, Aksönov da Qırım musulmanları diniy merkezini seçip yañlıştı. Rusiyede esasen habaşlar radikallar olaraq sayılğanını bilmegendir.
Ta yılnıñ başında Çeçenistan prezidenti Ramzan Kadırov yarımadada olarnıñ sayısı çoqlaşqanından çorlanğan edi. Yanvar ayında o: «Habaş ya da vahhablarnıñ vekillerni davet etip, kendi mefküreni bir de bir hadisnen tasdiqlamağa rica etkende, olar birden yañlışqanlarını aytalar», – dep bildirgen edi.
Çeçenistanda 90-ncı senelerinden bilingen Ukrain habaşlarnıñ yetekçisi, öz başına tayinlengen müftiy Ahmed Tamimni de Rusiye yolbaşçıları çoq alğışlamaylar. Bazı qaynaqlarğa binaen, Müftiyatqa raqiplik yapmaq içün onıñ tarafından 2010 senesi meydanğa ketirilgen QMDM ale daa onıñ reberliginde buluna.
Gleb Raviullin, qırımlı közetici
«Fikir» rubrikasında bildirilgen tüşünceler müelliflerniñ noqtai nazarını bildirip, muarririyetnen aynı olmaması mümkün