Aqmescit – Qırım «akimiyetini» doğrudan-doğru teñqid etmege yasaq etilgeni içün, qırımlılar kendi fikirlerini sözsiz ifadelemege ögreneler. Ukrain milliy urbasını kiygenler, maşinadaki qırımtatar bayrağı, sarı-mavılı tüslerdeki fes – bunıñ episi Qırım sakinleri içün yalıñız urba, eşya, mot tüsler degil de, bu sırlı timsallerdir. Em başqalarına, em de özünkilerine bildirmeler yollanıla. Qırım.Aqiqat saytı qurumğa qarşı timsaller vastasınen alıp barılğan küreşniñ eñ parlaq nümünelerini ketire.
Aqmescitniñ bir qısımlarından birinde çoqqatlı evniñ üstünde «Birlikte raşizmge qarşı» yazısı ile büyük graffiti peyda oldı. Diger misal, Yaltağa alıp ketken yolda prezident Putinni söggen bir sıra yazılarnı köre bileler.
Bağçasaraynıñ Lenin meydanındaki abide üstüne daa mart ayında boya tökülgen edi. Şeer şurasınıñ abadanlaştıruv idaresinde yerli bücetten tamir işleri ve abideniñ yañartuvına para yetmegenini bildireler. Demek, İliç öyle de renkli turacaq – vaqıt ve ava sabıq yetekçiniñ üstünden kimniñdir nefretini silip olamazlar.
Sevgi ve nefret aqqında
Mühbir Aleksina Dorogan timsaller tilini meslekdeşlerni tapmaq ve siyasiy mevamını bildirmek içün qulana. O şeerde yürgende ve iş ziyaretlerde sarı-mavılı tüslerde urbalarnı kiye. Ve atta ilvanları milliy üslüpte yapılğan.
«Soqaqta kezgende, ukrain timsallerni körgen bazı adamlar maña baqıp qalalar. Misal içün sarı-mavılı festeki «Ukraine» yazısı ya da boynumda milliy timsalni köre bileler. Menimce, ep bir bunı yapmağa kerek, çünki maneviy cietinden bizim içün bu müimdir», – dey mühbir. Amma, adamlar ukrain şeylerge sevgilerni köstermege qorqalar, «imayeciler» yanında vışivankalarnı kiyip yürmege saqınalar».
Kimge cenk, kimge ticaret, kimge siyaset
Aqmescitniñ soqaqlarında yaş qız ve oğlanlar yürip, maşina saiplerine rus ve qırımtatar bayraklarnı satın almağa teklif eteler. Timsaller küreşinde bu eñ çoq alınğan şeydir. Bir qaç ruble berip, bütün Qırımğa siyasiy baqışını, milletini tanıttırıp, mart 16 künü referendumğa barğanıñnı ya da yoq bildire bilesiñ.
Bugünki künde eñ büyük ihtiyac – qırımtatar milliy timsallerinen yaraştırılğan şeylerde duyula. Aqmescitte «Terciman» tükânınıñ satıcıları qayd etkenleri kibi, mayısnıñ başından Bayraq kününe qadar müşteriler daa çoq bu soy mallarnı satın almaqtalar – şerit, urba, işaret, bayraqlar sayılı künlerde baştahtalardan ğayıp oldılar.
Rusiye veteranları firqasını temsil etken İ.V. Rezâpov degen bir yaşnıñ yüzü bir çoq şeerlerdeki bilbordllarda peyda oldı. Amma, qırımtatarlarnıñ toplu yaşağan Bağçasarayda, teşviq etmek maqsadında ihtimal, bilbordnıñ eñ yuqarı köşesinde – Geray hanlarnıñ sülâle timsali – tamğa yerleştirildi.
Rezâpovğa kim bunı tevsiye etkeni belli degil. Amma, qırımtatarlarnıñ diqqatını celp etmek maqsadı olsa, maqsadına irişmez, ğaliba. Qırım.Aqiqat yerli sakinlerden birinden, saylavaldı teşviqatta qırımtatar milliy timsallerniñ qullanuvına munasebeti aqqında sorağanda, o «sığır üstüne eger qoysañ da, at olmaz» dedi.
Qırımnıñ işğali qırımlılarnı kene de tamırlarını añmağa mecbur etti – ekspert
Psihologiya ilimleri namzeti Olga Duhniçniñ fikirince, Rusiyeniñ Qırımğa kelüvi «biz kimmiz» sualine qaytmağa mecbur etti. Şu sebepten yerli eali içün kendi mevamını köstermege müimdir.
«İnsannıñ üstündeki timsal – adam aqqında malümatnı eñ tez vaqıt içinde yetkizdire. Eñ ağır vaziyetlerde, insannıñ sıfatı onıñ cemiyetniñ qaysı qatlamlarına ait olğanını köstere. Ekinciden, Qırımğa daa yaqın olğan şey, adam avtoritar bir cemiyetniñ içine tüşse, fikirini açıqçasına bildirmege havflıdır. Onıñ içün adamlar timsallerni işletip, em noqtai nazarını bildireler, em de digerlernen bir fikirde olğanlarını numayış eteler», - dep añlattı mütehassıs.
Közeticiler ve yerli sakinler qayd etkenleri kibi yarımadada rusiyeli bayraqlar ve georgiy şeritlerniñ sayısı bayağı eksildi. Amma, devlet binaları ve merkeziy meydanlarda ep bir yelpirep turalar.
