Aqmescit – Qırım «akimiyeti» yarımadada kütleviy tedbirlerniñ keçirilüvi boyunca yañı qaidelerni teşkil etti. Qanun leyhası «devlet şurasınıñ» toplaşuvında qabul etilip, aman-aman federal qanunınıñ tıpqısıdır. Mütehassıslarnıñ aytqanına köre, bu qanun yerli sakinlerniñ aqlarını sıñırlay.
«Qırım Cumhuriyetinde toplaşuv, miting, numayış, yürüş ve piketler aqqında» qanunı «devlet şurasınıñ» nevbetten tış sessiyasında iyül 9 künü qabul etildi. «Parlament» saytında derc etilgen leyhağa köre, bu qanun Rusiye Federatsiyası sakinleriniñ Qırımda toplaşuv, miting, numayış, piketlerniñ keçirüv qaidelerni belgiley.
Vesiqada, hususan, er türlü tedbirniñ añlamı berile. Misal içün, miting – bu, cemaat – siyasiy meselelerni kötermek içün bir yerde toplanğan vatandaşlarnıñ tedbiridir; numayış – bu cemaatçılıqnıñ fikirini bildirmek içün toplanğan ve qollarına plakat, transparantlar ve diger körgezme vastalarnı qullanğan adamlarnıñ tedbiri; yürüş – bir de bir meselege diqqatnı celp etmek içün vatandaşlarnıñ kütleviy şekilde evelden belgilengen yol boyunca yürüşidir.
Vesiqada, kütleviy tedbirni keçirmek içün bildirüvniñ berilmesi tertibi de qayd etile. Böyleliknen, teşkilâtçılar yerli idare organlarına yazılı şekilde tedbir keçirilecek kününden 10 kün evelsi bildirmeni teslim etmeliler. Bildirmede, tedbirniñ maqsadı, şekili, iştirakçilerniñ areket yolu, plakatlarnıñ qullanması, tedbirniñ ne zaman başlaycağı, bitecegi, iştirakçilerniñ sayısı belgilenmek kerek.
Piketlerniñ de ötkerilüvine belli bir talaplar qoyula. «Piket keçirilecek yer yanında iştirakçilerniñ yerleşüvi vatandaşlarnıñ havfsızlığı ve serbest yürüşinen belgilene», - deñile vesiqada. Bundan da ğayrı, bir adamlıq piketler ötkerilgende, çeşit maqsadlarnen turğan adamlar arasında eñ azı 50 metr olmalı.
«Okkupantlar aynecilik yapalar»
Qırımda çoq kereler kütleviy tedbirlerni keçirgen cemaat vekilleri qayd etkenleri kibi, cumhuriyet «akimiyeti» qabul etken qanun sakinlerniñ aqlarını sıñırlay.
«Deystviye» Qırım uquq qorçalayıcı merkezniñ reberi Aleksandra Dvoretskaya Qırım.Aqiqatqa izaatlar berip, ukrain qanunları boyunca toplaşuvlar aqqında sadece haberdar etmege kerekligini qayd etti. Aynı zamanda, «Toplaşuv, miting, numayış, yürüş ve piketler aqqında» federal qanunına ait bir sıra memuriy areketler bağlı, bu ise, insan aqlarınıñ yerine ketirmesini zorlaştıra bile.
Dvoretskayanıñ bildirgenine köre, Qırım «akimiyeti» «aynecilik yapa – olar, bu metinde yasaq ve cezalar aqqında yazmaylar, amma, maddelerde küçük bir ilâve bar – er şey «federal qanunlarına köre belgilene».
Uquq qorçalayıcı bildirgeni kibi, federal qanunları da deñişe. «İyül ayından başlap, Rusiyede qanun bozuvları içün million rublege qadar para cöremesi ya da 480 saatlıq mecburiy iş, qanun tekrar bozulsa, 5 yılğa apiske ala bileler. Ve bu qanun bozulıvnı cinaiy iş kibi yapmağa isteyler», - dey Dvoretskaya.
Bundan da, ğayrı, «Qırım qanunı» bir çoq sualler doğura. Cemaat vekiliniñ sözlerine köre «tınç toplaşuvlar içün yerlerni işğalçi akimiyet diger vesiqalarnen belgileycektir, çünki «qanunda» - mahsus ayırılğan yerler, dep yazıla, amma, bu yerlerniñ cedveli yoq. Olarnı da federal qanunlarına köre ayıracaqlardır», - dep qayd ete cemaat vekili.
«Bundan da ğayrı, bildirmeni teslim etmek içün, şahsiyetni belgilegen vesiqalar lâzim ve «teşkilâtçı, Rusiye vatandşı olğanı ve belli bir yaşqa kelgenini» tasdiqlağan vesiqalar da talap etile. Yani, toplaşuvlarnı tek Rusiye vatandaşları ötkere bileceklermi ya da yoq añlaşılmay. Zanımca, Qırım territoriyasında Ukraina vatandaşlrnıñ aqların sıqıştırmaq içün bu qanun qullanacaqtır», - dey Dvoretskaya.
Bunen beraber, bildirmeni nasıl etip yetkizmege mümkün olğanı ve yerli idare organları onı qabul etkenleri aqqında nasıl bilmesi mümkünligi aqqında bildirilmey. Em de, bu qanunnıñ maddelerini yerine ketirmegenlerni nasıl ceza beklegeni da qayd etilmegen.
Bir adamlıq piketlerge qoyulğan talaplarnı da Dvoretskaya hucur dep belley. «Bir adamlıq piket ötkerilgende, diger maqsadnen piket etken adam arasında eñ azı 50 metr olmalı. Nasıl etip te, başqa adamnıñ areketlerini idare etip olursın, bunı tek Rusiyeniñ eñ «insansever» mahkemesi biledir», - dep şaqa etti Dvoretskaya.
Qanunnı ekinci oquvda qabul etken soñ, resmiy şekilde neşir etilecek ve 10 künden soñ, işke tüşürilecek. Buña baqmadan, Qırımda endi bir ay devamında kütleviy tedbirler keçirilgende bu federal qanunına muracaat eteler.
