Qırımda vaziyet kerginleşkeninen Rusiyeniñ musulman yetekçileri ardı-sıra yarımadanı ziyaret etip başladılar. Bir baqıştan – birlikte qırımtatarlarnı «tınçlandırmaq» ve Rusiye Federatsiyası ile işbirlik qurmaqnıñ müimliginde qandırmağa istediler.
Vaqıt keçken soñ, müftiylerniñ esas maqsadı Qırım diniy idaresiniñ destegini qazanıp, Rusiyeniñ islam merkezleri arasında kendi yeriniñ pekitilüvi olğanı añlaşıldı. Devletteki 89 müftiyatlar arasında birinci yer içün qattı küreş devam etmekte.
Rusiyedeki 5 biñ musulman cemiyetlerniñ idare etüvi boyunca birinci yerde Şimaliy Qavqaz musulmanlarnıñ Koordinatsion merkezi yetekçilik yapa ve cemiyetlerniñ otuz fayızı onıñ altında buluna. Merkezniñ müftisi İsmail Berdiyev Qırımğa daa kelmedi.
Ekinci yerde – Tatarstan musulmanlarnıñ diniy idaresi buluna, o cemiyetlerniñ 25 %-nı idare ete. Tatarstannıñ yaş müftisi Kamil Samigullin Qırımğa martnıñ başında kelip, boş qolnen evine qaytqanı añlaşıla.
Onıñ artından yarımadanı, Rusiye müftiler şurasınıñ reisi Ravil Gaynutdin, onıñ tesiri altında cemiyetlerniñ 15-18 % fayızı bulunmaqta ve özüni Moskva, Merkeziy region ve Çuvaşiyanınıñ mustaqil müftisi kibi tanıtqan o qadar da itibarlı olmağan, amma maqsatkâr Albir Krganov ziyaret ettiler.
Qırım muftisi Emirali Ablayev, episi musafirlerni qabul eterek, diniy idaresiniñ ayırı çalışacağı, amma, işbirlikni red etmegenini bildirdi. Onıñ mevamını resmiy olaraq Ravil Gaynutdin destekledi, onıñnen ğaliba eñ çoq bağ-alâqalar qurulması mümkün.
Gaynutdinniñ raqibi Albir Krganov neticelerge irişmey, Rusiye tarafdarı olğan «Milliy firqa» teşkilâtına qol tuttı.
Qırım eki musulman yetekçilerniñ matbuat vastaları vastasınen küreş meydanına çevirildi. «Milliy firqa»ğa qoşulğan Krganovğa Piterden davalı erbap Tanay Çolhanov destek kösterdi. Çolhanovnı «Rus sıfatı» neofaşist teşkilâtı ile alâqalarda şekleyler ve rasizmde qabaatlaylar. Onıñnen bir sırada Qırım diniy idaresine qarşılıq köstermek içün 4 yıl evelsi Ukrainada öz başına tayin etilgen müftiy Ahmed Tamim yolbaşçılığında Qırım musulmanları diniy merkezi çalışa.
«Firqanıñ» saytında ve bazı rusiyeli qaynaqlarda, Müftiyler şurası islam radikal teşkilâtlarğa qol tutqanında qabaatlanğan
Bu kibi teşkilâtlarğa, Ukrainada yılllar devamında adden tış islam teşkilâtlarğa qarşılıq köstergen Qırım musulmanları diniy idaresi ve Meclis ta ait. Yarımadada özüniñ hayriye leyhalarınen belli «Alraid» teşkilâtı da ekstremistlerge ve atta «Al-Kaida»ğa qol tutuvında qabaatlana.
Bu qurumlarnı Qırımda yasaq etip, olarnıñ faal azalarını Rusiyeniñ Cinaiy Qanunlarına köre taqip etmege çağıralar.
Qırımtatarlarnıñ 70-ten 90 %-ğa qadar desteklengen Meclis ile bağlarnı pekitmege istegen Tatarstan Cumhuriyetiniñ reberleri de keskin teñqidke oğratıldı.
Qırım müftiyatı, Meclis ve Rusiye Müftiyler Birligi davada iştirak etmey, qabaatlavlarğa riayet etmemege tırışalar, «Alraid» ise, teñqidni «bazı meraqlanğan şahıslarnıñ yarımadada vaziyetni kergileştirmege istegenini» bildirdiler.
Marginallar ile birlikte Qırım «akimiyeti» islam aqqında qorqunçlı ikâyelerni tekrarlamasa edi, iftiralar kerçekten de bir kimseni meraqlandırmaz edi. Olardan soñkisi - qırımtatarlar lideri Mustafa Cemilevniñ Dnepropetrovsk vilâyeti yolbaşçısı İgor Kolomoyskiy ile qırımtatarlarnı qabul etecek «Qırım» göñülliler batalyonınıñ peyda etilmesinen bağlı edi.
«Milliy firqa» reisi Vasfi Abduraimov yerli «mütehassılar»nen, Cemilev ve Kolomoyskiy Qırımda cenk başlaycaqlarını ayta bere. Tanılmağan cumhuriyetniñ baş naziri Sergey Aksönov batalyonğa qoşulğa qırımlılarnı «qattı ceza»nen qorquza, Qırım parlamentniñ «reisi» Vladimir Konstantinov ise, cinayetçilik ve terrorizm ile küreşüv maqsadında «kün evelden keskin sürette riayet etmege» vade ete.
«Umma» Ukraina musulmanları diniy idaresiniñ reisi Said İsmagilovnıñ fikirince, umumen qırımtatarlarnı yaramay olaraq köstermek içün tedbirler başlana. «Şimdilik musulman teşkilâtlarğa qarşı informatsion cenki başlandı ve o Qırımda artqan memnüniyetsizliknen bağlı. Ealini qırımtatarlarğa qarşılıq köstermege azırlaylar. Qırımtatar halqnı ise, Allah saqlasın repressiyalarğamı? Bu mesele açıq qalmaqta. Men şimdilik iç bir şeyni tasdiqlamayım, amma, soñki vaqialar bu meselege diqqatnı celp ete», - dey o.
İyün 12 künü Qırımnı soñki olaraq Talgat Tacuddin ziyaret etti – Rusiye musulmanlarınıñ eñ eski Merkeziy diniy idaresiniñ reisi. Özüni «baş müftiy» olaraq adlağan Tacuddin cemiyetlerniñ aman-aman 20 %-nı nezaret ete. Ondan evel kelgenler kibi müftiy Emirali Ablayev ile laqırdı etmege keldi, amma neticeler nasıl olğanı belli degil. Tek şunı qayd etmek mümkün, müftiy Tacuddin em Gaynutdin, em de Krganov ile munasebetleri çoq eyi degil…
