Qırımtatarlar ve işğal etilgen Qırımnıñ akimiyeti ile mayıs 18 künü matem mitingi aqqında añlaştılarmı?

Naciye Femi

Aqmescit – Meclis vekilleri Qırımnıñ öz başına tayin etilgen akimiyetine qırımtatarlarnıñ 70 yıllığı sürgünligine bağışlanğan mitingni yasaq etmek mantıqsız olğanını isbat etmege tırışalar, çünki insanlar ep bir kelecegini bildireler. Miting tınç olıp, onı qırımtatar bayrağı altında keçirmeli, deyler Mecliste. Matem tedbirlerinde qırımtatarlarnıñ lideri Mustafa Cemilevniñ iştiragi meselesi açıq qalmaqtq, çünki oña yarımadağa kiriş ale daa yasaqtır.

Kebire Üseinova sürgünlikni başından keçirip, evine qaytıp olğanlardan birisi. 1944 senesi mayıs 18 kününiñ saar vaqtında, cemi qırımtatarlarnıñ qapularını kibi, onıñ qapusını da askerler qaqtılar.
«Er kes ağlay, qıçıra edi, keregi kibi azırlanıp ta olamadılar. Soñ anam, bizge aqşamdan qalğan sütni içirtececek oldı. Biz suvsağan edik. Bir asker qazannı tepip, sütni tökti. Biz bir şey almadan çıqtıq. Bizni bu alğa ketirgen kim edi? Sovet askeri! Hatırlasıñ, ayaq çalıp, balalarnı özende boğup taşlağan ediler, bunı aytmaq mümkünmi?», – şu vaqialarnı hatırlağan qadın ale daa eyecanlana. Sürgünlikniñ ilk yılları, cedvelge alınğan ealiniñ tahminen 50 fayızı elâk oldı.

Yaşlar fikir birligine işanalar

Mayıs 18 künü ötkerilgen matem mitingi daima elâk olğanlarnıñ hatırlamaq içün teşkil etilgen. Soñki 20 yıl içinde er yıl Aqmescitniñ merkeziy meydanında biñlerce qırımtatarlar toplaşa. Bugünde bugün matbuat vastalarında ve içtimaiy ağlarda bu sene tedbir nasıl keçirlecegi muzakere etile.

Mayıs 12-ne qadar işğal etilgen Qırımnıñ akimiyeti bu mevzunı kötermegen edi. Yalıñız bazar ertesi künü saba Qırım parlamentiniñ matbuat hızmeti öz saytında matem tedbirlerniñ keçirilüvi planını yerleştirdi.

Cuma künü, mayıs 16-nda Aqmescitte, sürgünlik qurbanlarına bağışlanğan abidesine çeçek qoyuv merasimi ötkerilecek.

Qırım akademik ukrain muzıkalı teatrinde qırım «spikeri» Vladimir Konstantinovnıñ iştiragi ile rekviyem-aqşamı ötkerilecek. Mayıs 17 künü aqşam merkeziy meydanda yaşlar «Yüregiñde ateş yaq» aktsiyasını teşkil etecekler. Mayıs 18 künü ise, merkeziy meydanda miting ötkerilecegi aqqında bildireler.

«Qardaşlıq» qırımtatar yaşlar teşkilâtınıñ reisi Asan Emirsaliyev emin, akimiyet mitingni yasaqlamağa cesaret etmez.

«Bütün halq narazılıq kösterir. Menimce, yerli hızmetlerge tesir etken Qırımnıñ şimdiki akimiyetine de bu vaziyet qolaysızlıqlar ketireceginde eminim. Men bellesem, bir de bir umumiy qararğa kelirler», - dedi o.

Ukraina, Rusiye timsalleri olmaycaq ve «imaye» vekilleri iştirak etmeycek

Amma, Meclis reisi muavini Nariman Celâlnıñ Qırım.Aqiqatqa aytqanına köre, akimiyet ep bir mitingni yasaqlaycaq ola.
«Akimiyet, qırımtatarlar bir de bir provokatsiya ya da beklenilmegen areketler yapacağından saqına. Onıñ içün de, merkeziy meydanda mitingni ötkermeyip, ayırı rayonlarda teşkil etmege planlaştıralar. Biz öz nevbetimizde, adamlar ep bir kelecegini añlatacaq oldıq, yasaq etilse, belli bir niyetlernen kele bileler. Ve toplaşsalar, demek, bir de bir şeylerni yapıp, aytacaqlar. Ve vaziyet daa beter kerginleşecek, ne qırımtatarlarğa, ne de akimiyetke bundan fayda olmaz», – dep qayd etti Nariman Celâl.

Miting tek bir şart ile ötkerilecek –«imaye» vekilleri tedbir keçecek yerge yaqın olmaycaqlar». Meclis reisi muavini bu meselede añlaşqanlarını bildirdi. «Tedbir, milliy bayraq, milliy gimn ile ötkerilecek. Ukrain bayrağı ve gimni, em de Rusiye timsalleri olmaycaq» – dedi Nariman Celâl.

Aytqanına köre, bazı Meclis azaları, Qırımnıñ şimdiki ükümeti azaları ve Rusiye temsilcilerniñ sözge çıqacaqlarına qatiyen qarşı çıqalar. «Tatarstan prezidenti kelmege razı. Amma, resmiy şekilde davet etkenimizden soñra kelecek», – qayd etti Meclis reisiniñ muavini.
Faqat, Qırım cumhuriyetniñ şimdiki akimiyeti maıys 3 künü yarımdağa yibermegen, qırımtatar halqı lideri Mustafa Cemilevniñ tedbirde iştiragi meselesi çezilmey
qalmaqta.