Lana Dollenberg
Aqmescit – Qırımtatar halqı Qurultayı bundan evel qanunsız olaraq tanılğan «yañı» akimiyetke milliy organ azalarınıñ ükümet ve ya parlamentke çalışmaq içün namzetlerni belgilemek aqqını Mecliske berdi. Bu qarar Bağçasarayda Qurultaynıñ nevbetten tış sessiyasında qabul etildi.Sessiyada delegatlarnıñ ekseriyeti Ukrainanıñ bütünligine qol tutıp ve şimdiki işğal etici akimiyetnen çalışmamaq ve onı tanımamağa çağırdılar. Amma, Meclis yolbaşçılarınıñ teklifinen qanunsız akimiyetnen çalışacaq kandidatlarnıñ namzetleri Milliy Meclisniñ toplaşuvında belgilenecek, kibi qarar alındı.
Vekillerniñ ekseriyeti nutuqlarında işbirlikke qarşı söz yürüttiler, amma, buña qol tutqanlar «daima haberdar olmaq» nen añlattılar. Bunen beraber, olar, bu kibi fikirni «satqınlıq» kibi tanımamağa rica ettiler, çünki olar «Vatan ve qorantalarına hainlik» yapmaylar.
ATR qırımtatar telekanalınıñ saibi Lenur İslâmov öz nevbetinde baş nazir muavini vazifesine kendi namzetini teklif etti, em de Rusiye grajdanı olıp, halqnıñ aqlarını qorçalaycağını bildirdi.
Soy-adları endi belli olğan namzetlerni qapalı toplaşuvda belgilediler?
Qurultay qararlarnıñ muzakere etilüvi bazar künü, Meclisniñ toplaşuvında devam etti. Mühbirlerni anda qoymadılar. Onıñ içün şimdiki vaqıtta, Meclis Rusiye yaqlı akimiyet organlarına kimniñ namzetlerini belgilegenini belli degil. Meclisniñ matbuat – hızmeti yolbaşçısı Lilâ Müslimovanıñ bildirgenine köre, namzetler aqqında malümat bu afta belli etilecek.
Amma, Meclisniñ resmiy qararını beklemeyip, öz başına tayinlegen ükümeti «baş nazirniñ birinci muavini» Rustam Temirgaliyev mezkür şahıslarnıñ adlarını belli etti. Facebook saifesinde, «iş-adamı Lenur İslâmov - baş nazir muavini, Zaur Smirnov - milletlerara cumhuriyet komitetiniñ reisi, Remzi İlyasov devlet şurasınıñ vitse-spikeri, Safure Kacametova milletler meseleleri boyunca Komissiyanıñ reisi olaraq namzetleri baqılacaq», dep yazdı.
Temirgaliyevniñ sözlerine binaen, bu namzetlerniñ tayin etilüvi «Qırım Devlet Cumhuriyetiniñ şurasın»-nıñ eñ yaqın çarşembe künü ötkerilecek sessiyada muzakere etilecek.
Bu, namzetlerniñ soñki cedveli degildir, çünki «memurnıñ» aytqanına köre, «Meclis temsilcileri yalıñız ükümet ve parlament te vazifelerni alıp, Anayasanıñ azırlanuvı boyunca komissiya erkânına da kirecekler».
Bu «haber» Qırım matbuat vastalarında keñ darqadı. Amma, birazdan soñra, Temirgaliyev yazısını sildi.
«Mustafa-ağa sizge yetişmey» – Facebook qullanıcısı
Bundan evel Ukrainanıñ bütünlügine qol tutqan Meclisniñ qanunsız akimiyetnen iş tutacağı aqqında haberi içtimaiy ağlarda narazılıq dalğasını köterdi. Alğışlarnen beraber tenqid ve atta satqınlıqta qabaatlavlar da yazıldı.
Qırımtatar cemaatçılığı sessiyada Mustafa Cemilev olmağanına endi yazıqsınalar ve «akimiyetnen» beraber çalışmaq teklifinen razı olmağanlar da bar.
Amma, Meclis yolbaşçııları keskkin qarar aldılar. Hususan, Meclisniñ tış bağları bölüginiñ yolbaşçısı Ali Hamzin Qurultay neticelerini izaatlaraq, qayd etti: «qırımtatar halqınıñ inkişafını kefil etseler, Rusiyege Kim qarşı çıqar?.. Ukraina bunı 23 yıl devamında yapamadı». «Qanun boyunca ya da qanunsız… Qırımtatarlarnıñ «selâmetligi» meselesi birinci yerde tura...» – dedi Hamzin.
Qırımtatar tilinde tasil meseleleri ve tilniñ devlet ve cemiyet saalarına kirsetüvi bölüginiñ reberi Emine Avamileva şunı bildirdi: «Biz bugün belli bir vaqialarnıñ şaatımız, çetke çekilmege kerek degil, iştirak etmek kerekmiz».
Qayd etmek kerek ki, bu sessiyada yalıñız qırımtatar gimni yañgıradı, ukrain akimiyeti vekilleri iştirak etmediler.
Meclis reisi Refat Çubarov teneffüs devamında mühbirlernen laf etkende, qırımtatarlarnıñ tarihiy Vatanında öz kelecegini belgilemek aqları aqqında vesiqağa birinciden ukrain akimiyeti seslenmek kerek, kibi fikirni ayttı.
Amma, yerli ekspertlerniñ bildirgenine köre, Meclisniñ soñki adımları sebebinden, Kiyevniñ resmiy akimiyetinen dialog qurmaq küç olacaqtır.
Er alda, bugünki künge qadar, namzetlerniñ adları belli etilmegeni, Cemilevniñ qaytmasını beklegenlerini añlaşıla. Belki de, ukrain akimiyeti ve halqara cemaatçılığınıñ munasebetini bekleyler.
Bugün ise Nyü-Yorkta BMT Havfsızlıq Şurasında Cemilev çıqışta bulunacaq.
İşbirliknen bağlı qarardan ğayrı, Qurultayda qırımtatarlarnıñ milliy-territoril cumhuriyetiniñ tiklenüvi ilân etildi. Amma metinde, cumhuriyet angi devlet erkânında qurulacağı qayd etilmegen. Evelden ise, Meclis qırımtatarlar Vatanında öz kelecegini belgilemek aqlarını yalıñız Ukraina erkânında yerine ketireceklerini bildirgen edi.
