Aqmescit – Rusiye Qırımnı basıp alğan soñ, tunevin ukrain vatandaşları olğan qırımlılarğa bugün öz ayatlarını başqace qurmağa, Rusiye Federatsiyasınıñ qanunlarını ogrenemege kerek. Bank tertibatnıñ buhranı, pasportnıñ deñişüvi, variyet-uquqiy muayyensizligi, mahsulat fiyatlarınıñ koterilüvi – bu er şey «mustaqil», şimdi ise «rus» Qırımnıñ tiklenüvinden başlap, qırımlılarnıñ qarşısına kelgen meselelerniñ bir qısmıdır. Qırım studentleri ise tasil sistemasınen bağlı olğan bir sıra añlaşılmamazlıqlarnen rastkeldi.
Qırım studentleriniñ fikirleri ekige bolündi: bir qısmı Rusiye terkibinde olğan Qırımda, digeri ise tuvğan, inqilâp adiselerden yorulğan, amma tuvğan Ukrainada yaşamağa istey. Olarnıñ ekseriyeti mustaqil Ukrainada doğdı ve özlerini onıñ grajdanları olaraq saya. Olar öz kelecegini Rusiye Federatsiyasında kormeyler ve Ukraina aliy oquv yurtlarına keçmege isteyler. Öz fikirlerinen Tavriya Federativ Universitetiniñ (aynı oyle olacağını Tavriya Milliy Universitetinde endi ilân ettiler) studentleri paylaştılar.
Vernadskiy adına TMUniñ riyaziyat ve informatika fakultetiniñ studenti Oleksandr Zagorulâ: «Men 3 yıl ukrain aliy oquv yurtında oqudım, neticede de ukrain diplomını almağa isteyim. Yabancı memleketniñ diplomını almağa, em de tasilimni şu memleketniñ territoriyasında devam etmege iç te istegim yoq. Bu birinciden. Ekinciden ise, men rusiye grajdanlıqnı qabul etmeycem, em çift grajdanlıqnı da almaycam. Demek, vizalı rejim kirsetilse (bunıñ yaqında yüz bereceginde eminim) maña mında bulunmaq içün qoşma ruhset almağa kerek olur».
Amma eñ esası, qayd ete Oleksandr Zagorulâ, tuvğan memlekette yaşamağa istegi içün oña «banderovets», «faşist», «rus halqınıñ satqını» dep aytqan insanlarnen bir şeerde bile yaşamağa onıñ içün oñaytsız olur. «Özüne guzel yaşayış arağan, Rusiyede yaşamağa istegen insanlarnı, belki de, añlayım. Amma boyle olsa da, şeerde sarı-mavı tusteki şeritçiknen yürgen, ya da ukrain tilinde laf etken insanlarnı aşalamağa kerekmey. Boyle al şimdi ise butün Qırımda uküm sürmekte. TMU – pek guzel universitettir, oña iç bir iddiam yoq. Bizde tecribeli ocalar çalışa, bizlerge yapılğan er şey içün olarğa minnetdarım. Ve, aqiqiaten, onı qaldırmağa mecbur olğanımdan pek yazıqsınam. Amma şimdi özüm içün mında qalmaq fırsatnı kormeyim», – dey Oleksandr.
Buña yaqın kelgen fikirni V.İ. Vernadskiy adına TMUniñ ecnebiy filologiya fakultetiniñ studenti Viktoriya Sabinina da bildire: «Men şimdi ukrain aliy oquv yurtlarına telefon açıp, öz ihtisasım boyunca fakultetlerni qıdıram. Başqa universitetke keçecem, çünki Rusiyede öz kelecegimni kormeyim. Men rusım, amma menim vatanım – Ukrainadır. Öz gruppamnı ve universitetimni pek sevsem bile, federativ aliy oquv yurtınıñ studenti olmağa istemeym. Rusiye diplomını da elde etmege istemyim. Ebet, men balalıqtan Aqmescitte yaşayım, şunıñ içün şimdi er şeyni taşlap ketmege qıyın olur, amma Rusiyede, tanılmağan ve işğal olunğan toprağta yaşamağa istegim yoq. Asılında, şeerde uküm sürgen muitini begenmeyim, özümni mında yaramay duyam», – qayd etti Viktoriya.
Qırım Maarif Nazirliginde tınçlıqqa çağıralar
Amma, studentler arasında başqace tüşüngenler de bar. Vernadskiy adına TMUniñ psihologiya fakultetiniñ studenti Olena Retkus başqa aliy oquv yurtına keçmege istemey, çünki TMUnı pek seve eken. «Men başqa universitete degil de, daima mında oqumağa istey edim. Em de TMU federativ universitet olacağına umüt etem. Çünki Rusiyede boyle oquv yurtlarnıñ sayısı pek çoq. Bizim universitetimiz içün de bu pek emiyetli bir adım olur», – emindir Olena.
TMUniñ tarih fakultetiniñ studenti Mıhaylo Popov: «Men başqa universitetke keçmege istemeyim. Menim evim, ailem, toprağım mındadır. Boyle qararımnıñ bir qaç sebebi bardır. Birincisi – hususan menim zenaatım, ğaliba, bir şeyden marum qalmaz. Ebet, bazı deñişmeler olur. Amma şu yerde al etici bir deñişüvler aqqında söz yürsetilmey. Yahşıca olurmı, yoqmı, bilmeyim. Zanımca, Rusiyede Ukrainağa kore, perspektivalar daa da çoqtır», – dey Mıhaylo.
TMU press-kâtibi Artur Mazin olduqça pozitiv tahminlerni bere, şimdi diger ukrain universitetlerine keçken studentlerniñ sayısı çoq olmağanını qayd ete. Aytqanına kore, şimdi başqa aliy oquv yurtlarına tek Ukrainadan mında kelgen studentler keçe, olarnıñ sayısı da 10-dan ziyade degil eken.
Öz-özüni tayinlegen Qırım Cumhuriyetiniñ tasil naziri Natalya Gonçarova qayd ete ki, rusiye oquv sistemasına keçüv yaldamlı olacaq. Şunıñ içün aleket qoparmaqtan evel, em musbet, em menfiy taraflarnı tüşünmek kerek. Butünley keçmek içün 2-3 yıl kerek olur. Amma al-azırda 1-4 kurs studentleri endi rus diplomlarnı elde etecekler, dey Gonçarova.
Bundan da ğayrı, «nazir» bildirdi ki, aprel ayında qırım studentleri stipendiyanı tolusınen alacaq. «Şimdi ayta bilem ki, qırım oquv yurtlarnıñ episi, tehnikumlarnıñ episi Qırım Cumhuriyeti tarafından teminlev sistemasına keçtiler. Demek, aprel ayında studentler stipendiyalarnı Qırım bücetinden alacaqlar», – bildire Natalya Gonçarova.
müellif: Nadiya Datsük
Qırım studentleriniñ fikirleri ekige bolündi: bir qısmı Rusiye terkibinde olğan Qırımda, digeri ise tuvğan, inqilâp adiselerden yorulğan, amma tuvğan Ukrainada yaşamağa istey. Olarnıñ ekseriyeti mustaqil Ukrainada doğdı ve özlerini onıñ grajdanları olaraq saya. Olar öz kelecegini Rusiye Federatsiyasında kormeyler ve Ukraina aliy oquv yurtlarına keçmege isteyler. Öz fikirlerinen Tavriya Federativ Universitetiniñ (aynı oyle olacağını Tavriya Milliy Universitetinde endi ilân ettiler) studentleri paylaştılar.
Vernadskiy adına TMUniñ riyaziyat ve informatika fakultetiniñ studenti Oleksandr Zagorulâ: «Men 3 yıl ukrain aliy oquv yurtında oqudım, neticede de ukrain diplomını almağa isteyim. Yabancı memleketniñ diplomını almağa, em de tasilimni şu memleketniñ territoriyasında devam etmege iç te istegim yoq. Bu birinciden. Ekinciden ise, men rusiye grajdanlıqnı qabul etmeycem, em çift grajdanlıqnı da almaycam. Demek, vizalı rejim kirsetilse (bunıñ yaqında yüz bereceginde eminim) maña mında bulunmaq içün qoşma ruhset almağa kerek olur».
Amma eñ esası, qayd ete Oleksandr Zagorulâ, tuvğan memlekette yaşamağa istegi içün oña «banderovets», «faşist», «rus halqınıñ satqını» dep aytqan insanlarnen bir şeerde bile yaşamağa onıñ içün oñaytsız olur. «Özüne guzel yaşayış arağan, Rusiyede yaşamağa istegen insanlarnı, belki de, añlayım. Amma boyle olsa da, şeerde sarı-mavı tusteki şeritçiknen yürgen, ya da ukrain tilinde laf etken insanlarnı aşalamağa kerekmey. Boyle al şimdi ise butün Qırımda uküm sürmekte. TMU – pek guzel universitettir, oña iç bir iddiam yoq. Bizde tecribeli ocalar çalışa, bizlerge yapılğan er şey içün olarğa minnetdarım. Ve, aqiqiaten, onı qaldırmağa mecbur olğanımdan pek yazıqsınam. Amma şimdi özüm içün mında qalmaq fırsatnı kormeyim», – dey Oleksandr.
Buña yaqın kelgen fikirni V.İ. Vernadskiy adına TMUniñ ecnebiy filologiya fakultetiniñ studenti Viktoriya Sabinina da bildire: «Men şimdi ukrain aliy oquv yurtlarına telefon açıp, öz ihtisasım boyunca fakultetlerni qıdıram. Başqa universitetke keçecem, çünki Rusiyede öz kelecegimni kormeyim. Men rusım, amma menim vatanım – Ukrainadır. Öz gruppamnı ve universitetimni pek sevsem bile, federativ aliy oquv yurtınıñ studenti olmağa istemeym. Rusiye diplomını da elde etmege istemyim. Ebet, men balalıqtan Aqmescitte yaşayım, şunıñ içün şimdi er şeyni taşlap ketmege qıyın olur, amma Rusiyede, tanılmağan ve işğal olunğan toprağta yaşamağa istegim yoq. Asılında, şeerde uküm sürgen muitini begenmeyim, özümni mında yaramay duyam», – qayd etti Viktoriya.
Qırım Maarif Nazirliginde tınçlıqqa çağıralar
Amma, studentler arasında başqace tüşüngenler de bar. Vernadskiy adına TMUniñ psihologiya fakultetiniñ studenti Olena Retkus başqa aliy oquv yurtına keçmege istemey, çünki TMUnı pek seve eken. «Men başqa universitete degil de, daima mında oqumağa istey edim. Em de TMU federativ universitet olacağına umüt etem. Çünki Rusiyede boyle oquv yurtlarnıñ sayısı pek çoq. Bizim universitetimiz içün de bu pek emiyetli bir adım olur», – emindir Olena.
TMUniñ tarih fakultetiniñ studenti Mıhaylo Popov: «Men başqa universitetke keçmege istemeyim. Menim evim, ailem, toprağım mındadır. Boyle qararımnıñ bir qaç sebebi bardır. Birincisi – hususan menim zenaatım, ğaliba, bir şeyden marum qalmaz. Ebet, bazı deñişmeler olur. Amma şu yerde al etici bir deñişüvler aqqında söz yürsetilmey. Yahşıca olurmı, yoqmı, bilmeyim. Zanımca, Rusiyede Ukrainağa kore, perspektivalar daa da çoqtır», – dey Mıhaylo.
TMU press-kâtibi Artur Mazin olduqça pozitiv tahminlerni bere, şimdi diger ukrain universitetlerine keçken studentlerniñ sayısı çoq olmağanını qayd ete. Aytqanına kore, şimdi başqa aliy oquv yurtlarına tek Ukrainadan mında kelgen studentler keçe, olarnıñ sayısı da 10-dan ziyade degil eken.
Öz-özüni tayinlegen Qırım Cumhuriyetiniñ tasil naziri Natalya Gonçarova qayd ete ki, rusiye oquv sistemasına keçüv yaldamlı olacaq. Şunıñ içün aleket qoparmaqtan evel, em musbet, em menfiy taraflarnı tüşünmek kerek. Butünley keçmek içün 2-3 yıl kerek olur. Amma al-azırda 1-4 kurs studentleri endi rus diplomlarnı elde etecekler, dey Gonçarova.
Bundan da ğayrı, «nazir» bildirdi ki, aprel ayında qırım studentleri stipendiyanı tolusınen alacaq. «Şimdi ayta bilem ki, qırım oquv yurtlarnıñ episi, tehnikumlarnıñ episi Qırım Cumhuriyeti tarafından teminlev sistemasına keçtiler. Demek, aprel ayında studentler stipendiyalarnı Qırım bücetinden alacaqlar», – bildire Natalya Gonçarova.
müellif: Nadiya Datsük
