Viktoriya Veselova
Aqmescit – Rusiye tarafından basılğan Qırımda grajdanlarğa rusiye pasportlarınıñ berüv ketişatı başlandı. Yerli sakinlerden birinci olaraq rusiyeliler sırasına cumhuriyetiniñ «baş naziri» ve «baş komandanı» Sergey Aksönov kirdi. Rusiye pasportını «Qırım Cumhuriyetiniñ Devlet Şurasınıñ» reisi – Vladimir Konstantinov ve yerli memurlar da elde etmege azırlana. Qayd etmek kerek ki, yarımadada ukrain pasportlarınen ayırılmağa azır olmağan ve al-azırda ciddiy tüşüncelerge dalğan insanlarnıñ sayısı ğayet buyüktir.Rusiye Federatsiyasınıñ Qırım ve Aqyarnıñ qoşuluvı aqqında olğan federativ konstitutsion qanunına binayen qırımlılarğa rusiye pasportlarnıñ berüvi 3 ay devam etecek. Bu vesiqa martnıñ 21-de qabul etilgen edi.
Bugün endi Qırım ve Aqyarnıñ pasport büro bolüklerinde Rusiye koçüv hızmetiniñ temsilcileri çalışmaqtalar. Rusiye Fedaratsiyasınıñ grajdan pasportlarını almaq içün kerek olğan vesiqalarnıñ cedveli de ilân etildi.
Olarnıñ sırasında – pasport berüv (avuştıruv) içün ariza (1P şeklinde), doğuv aqqında şeadetname (asıl nusha ve kopiya), 2-3 şahsiy foto, Ukrain vatandaşınıñ milliy pasportı (asıl nusha ve kopiya), 200 rusiye rublesi (50 grivna) miqdarında devlet bergisi.
Evli ya da ayırılışqanlarğa evlenüv ve ayırıluv aqqında şeadetnamenlerni de (asıl nusha ve kopiya) taqdim etmege kerek
18 yaşına kelmegen balalarnıñ rusiye grajdanlığını resmiyleştirmek içün aynı şu vesiqalarnı azırlamaq ve aynı şu paranı tölemek lâzim.
Qayd eteyik ki, evelden memurlar yerli sakinlerge bedava pasportlarnı vade etken ediler. Al-azırda ise olarnıñ odevi davalı meseledir. Pasport muessiselerinde olğan ilânlarınıñ mutenasip maddesine baqmadan, «qırım militsiyası»nda da pasportlarnıñ bedava olmaq kerekligini qayd eteler.
«Eger de sizni RF grajdan pasportını almaq içün para tölemege mecbur etseler, deral militsiya nevbetçi bolügine ya da 102 nomerağa telefon açıp muracaat etiñiz», – qayd eteler «Qırım içki işler nazirligi»nde.
Qırım, ukrain ya da rus?
Bundan da ğayrı, Rusiyeniñ vekâletli grajdanı olmağa kerekmi, yoqmı, dep tüşüngen qırımlılar da bar.
Çünki boyle vaziyette olar Ukraina grajdanlığını coya bileler. Adliyeci ve uquq qorçalayıcılar Rusiye ve Ukraina qanunlarında olğan farqlarını qayd etmekteler. Soñkisinde çift grajdanlıq institutı bar, Ukrainada ise yoq.
«Mesele şunda ki, Ukrainada çift grajdanlıq yoqtır. Şunıñ içün, «eki kursüde oturmağa istegenler» avtomatik şeklinde Ukrain grajdanlığını coya bileler. Yani, rusiye pasportını elde etkenler Ukrain grajdanları olaraq endi sayılmaz ve Ukrainada öz tam aqqlarını qullana bilmezler», – qayd ete Regional matbuat inkişaf institutınıñ (Kiyev) adliyecisi – Oleksandr Burmagin .
O, diqqatımıznı Ukraina Qanunnıñ «Ukraina grajdanlığı aqqında» 19-ncı maddesine celp ete. Şu maddede qayd etile ki, eger de Ukrainada çağına yetken insan öz isteginen diger memleketiniñ grajdanlığını qabul etken olsa, boyleliknen Ukraina grajdanlığını coymaq içün zemin yarata.
Amma mında «öz isteknen diger memleketniñ grajdanlığını qabul etüv» añlamını terenden ogrenmek lâzim.
Aynı şu shema boyunca qırımlılarğa Rusiye grajdanlığını qabul etmege teklif etile. Yani ariza yazıp, kerekli vesiqalarnı toplap, rusiye pasportını elde etesiñiz.
Ukrainada zorlama grajdanlığını qabul etmeyler
Qırımlılarğa Ukraina grajdanlığı aqqında olğan maddesinde diger memleketiniñ grajdanlığı gonülli tarzda qabul etilmemesinen bağlı olğan yerini baqıp çıqmağa tevsiye etile.
Umumiy cedvelde tamam Qırım vaqialarına uyğun kelgen bir madde bardır.
«18 yaşına yetken Ukraina grajdanı çetel memleketniñ grajdanlıq qanunnıñ qullanuvı sebebinden avtomatik şeklinde şu ulkeniñ grajdanı olsa, amma bu grajdanlıqnı tasdıqlağan vesiqanı elde etmese, demek boyle qabul gonülli sayılmaz», – deñile maddede.
Demek, Qırımda qalmağa istemegen vatandaşlar rusiye pasportını almay bileler. Onıñ red etilüvi aqqında bile ariza yazmaq kerekmey.
Rusiye grajdanlıq aldav yolunen, yañlış malümatlarnıñ ya da sahte vesiqalarnıñ taqdim etilüvinen qabul etilse de Ukraina qanunlarına kore kerçek sayılmaz.
Bundan da ğayrı, doğağandan berli Ukraina grajdanlığını alğan ve aynı zamanda diger memleketlerniñ grajdanları olğan balalarnıñ da boyle grajdanlıqları goñülli olaraq esaplanmay.
Yuqarıda añılıp keçken şey Ukrainada doğğan ve şimdi ana-baba tarafından rusiye grajdanlıqqa çekilgen qırımlılarnıñ çağına yetmegen balalarına aittir.
«Azatlıq Radio» sınıñ jurnalistine Ukraina devlet koçüv hızmetinde ukrain grajdanlıqnıñ tek bir saqlav yolunı añlatalar – Rusiye Federatsiyasınıñ pasportını almamaq.
«Ukrainada çift grajdanlıq institutı olmağanına kore, diger memleketniñ grajdanlığını qabul etken insan, Ukraina grajdanı olaraq sayılmaz. Şimdiki al boyledir. Amma haberlerni nezaret etecekmiz, belki de bu meselelerni bir tertipke ketire bilecek qoşma aktlar qabul olunır», – qayd eteler Devlet koçüv hızmetinde.
Qırımlılarğa daa üç ay devamında eki yol ağzında turmaq mumkün. Soñra ise olarğa nisbeten avtomatik şeklinde rusiye grajdanlıq aqqında qanunnıñ sanktsiyaları kirsetilecek.
