Vitaliy Portnikov: Qırımdan ğayrı

«Fikir» rubrikası, mahsus Qırım.Aqiqat içün

Rusiye Tış işler naziri Sergey Lavrov Qırım ve Donbasnıñ Ukrainağa berilecek telükesizlik kefaletleriniñ «tışında» qalğanını Rusiye ve Ukraina eyyetleriniñ İstanbulda keçirgen muzakereleriniñ müim neticesi dep adlandırdı. Rusiye naziriniñ bu beyanatı Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıynıñ tekliflerinden pek farqlı – yaqın 15 yılğa Qırım mesleatlarına razı olmaq ve yarımada statusını muzakere masası başında belgilemek.

Amma, asılında, 15 yıllıq muzakereler – soñrağa qaldırılğan topraq statusıdır. Bu yıllar devamında, eminim, dünya memleketleriniñ coğrafik haritalarında – Rusiyeden ğayrı, ebet – Qırım Ukraina olaraq qalacaq, Ğarpnıñ 2014 senesi Qırım işğali sebebinden kirsetilgen sanktsiyalar da qalacaq.

Bu 15 yıl devamında Rusiye rejimi sanktsion basqığa dayanamasa, daa az agressiv ve bir qarar akimiyet kelse, ne olacaq? Yañı Rusiye reberligi medeniy dünyağa qaytmağa tırışsa, yarımada işğal etilgenini tanısa, Qırımnıñ statusınen bağlı muzakereler nasıl bitecek, kim aytar? Vladimir Putin bunıñ ögüni alğanına oşay.

Rusiye prezidenti Vladimir Putin, arhiv fotoresimi

Şunıñ içün hayal olmasın. Qırımnıñ «Rusiye statusını» tanımaq talabı – 15 yıldan soñ degil, şimdi – eminim, Rusiye talaplarınıñ müim parçası olacaq. Meşur neytral status, «askeriysizleştirüv» ve «denatsifikatsiya» kibi o qadar müim olacaq. Atta «askeriysizleştirüv» ve «denatsifikatsiyadan» daa müim, dep ayta bilem. Çünki neytralitet ya da «denatsifikatsiya» – virtual talaplardır, Ukraina yaqın vaqıtta zaten NATOğa alınmaycaq edi, «denatsifikatsiyanı» ise Rusiye, eminim, tek işğal etilgen topraqta – Buça ya da Borodânkada yapqanı kibi yapa bile.

Qırım işğali ve bu Ukraina toprağınıñ Rusiyege qoşuluvı halqara toplulıq tarafından öyle de tanılmadı – bu bir fakt. Ve Putin bunı eñ azından Ukrainadan talap etecek. Birinciden Ukrainadan. Çünki Kremlniñ hucur, atta olmaycaq bir ümüti bar, dep ayta bilem, Ukraina Qırımnı Rusiye dep tanısa – avtomat altında olsa bile – soñra digerleri de tanır, dep tüşüne.

Başqa mesele – Ukraina prezidenti böyle bir şey yapa bilemi? Eminim, yoq. Ukrainanıñ er angi prezidenti içün topraqnı böyle bermek – siyasiy ölümdir. Prezidentniñ böyle vekâletleri de yoq, laf Ukraina Anayasasınıñ deñişmeleri aqqında kete. Akimiyet böyle bir şey yapsa bile, eki parlament sessiyası, bir yıl bar… Lavrov bugün ayttı, Rusiye buña razı olmaz, oynamağa kerekmey.

Ve bu «Qırımdan ğayrı» – Rusiyeniñ Ukrainağa qarşı başlatqan cenkiniñ toqtatıluvınen bağlı muzakere esnasınıñ bir neticesi olacaqmı sualiniñ eñ doğru cevabıdır, mence. Ve şimdi bu sualniñ cevabını özüñiz bere bilesiñiz.

«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://d2ud65mnh9spru.cloudfront.net/. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.