2016 senesi aprelniñ 19-nda Rusiye FSBsiniñ hadimleri qırımlı jurnalist, Qırım.Aqiqat müellifi Mıkola Semenanıñ evinde tintüv keçirdi. Yarımadada onı Rusiye topraq bütünligini bozmağa çağırğanında qabaatlap, 2017 senesi sentâbr ayında üküm çıqarğanlar. Bu maqaleni ilk sefer 2016 senesi aprelniñ 21-nde derc etken edik.

Kreml kontrolindeki Qırım prokuraturası aprelniñ 19-nda (2016 senesi – QA) jurnalist Mıkola Semenağa qarşı cinaiy iş açıldı, dep bildirdi. Bu soñki eki yıl içinde (Qırım işğaliniñ başından – QA) yarımadada matbuat vastalarınıñ hadimi apis cezasını ala bilecek ilk örnek oldı. Rusiye mahsus hızmetleri eñ tecribeli ve qabiliyetli jurnalistlerden birini nişan olaraq sayladı. Qırım.Aqiqat Mıkola Semenanıñ esas icadiy yeñişleri aqqında malümat toplap, zenaatdaşları ve cemaatçılıq oña ne içün emiyet bergenini bildi.

Mıkola 1950 senesi Çerniğiv vilâyetiniñ Bobrovıtskıy rayonında dünyağa keldi. Balalığı ve gençligi anda keçti. Mektepni bitirgen soñ askerlik yapıp, Çerniğiv vilâyetine qayttı ve yerli gazetlerden birinde çalışıp başladı. Bu tercibe jurnalistika onıñ işi olğanını añlamağa yardım etti.

Mıkola Şevçenko Kyiv devlet universitetiniñ jurnalistika bölüginde oqumağa qarar berdi, onı 1976 senesi bitirdi. Daa soñra Zaporijjâ vilâyetinde mühbir olıp çalıştı. 1980 senesinden 1982 senesine qadar Ukraina Kommunistler firqasınıñ yüksek firqa mektebiniñ jurnalistika bölüginde oqudı. Bu oquşnı bitirip, Qırımğa köçti.

Мэтр крымской журналистики Николай Семена. История политузника (видео)

Örnek olacaq adam

Yarımadada onıñ icadiy karyerası Sudaqta başlandı, anda yerli gazetlerden birinde baş muarrir muavini oldı. Soñra Mıkola Semena Aqmescitke yerleşip, çeşit yerli neşirlerniñ muarririyetlerini idare etken edi. 90-ıncı yıllarnıñ başında ise «İzvestiya» Rusiye gazetiniñ öz mühbiri oldı. Anda çalışqan jurnalistler reberligini yañıdan saylap, firqa ve akimiyetten mustaqil olacağını ilân etken edi.

«Perestroyka» zamanında «İzvestiya» liberal gazetke oşağan edi. Anda yahşı jurnalistler bar edi. Daa soñra olar «Jurnalistika bitti – unutıñız» kitabını yazğanlar. Anda tüşünip taşınuv bar olğanda Mıkola olarnen çalışıp başladı. Bu spektrni körgen edi – Rusiyeniñ ilerilegen insanlarından Rusiyeniñ daa soñra oğrağan vaziyetine qadar», – dep ayttı Qırım.Aqiqatqa «Den» gazetiniñ baş muarriri Larisa İvşina.

1991 senesi Mıkola Semena Mustaqil devletler ittifaqdaşlığınıñ quruluvına dair Almatı beyannamesi imzalanğan eski sovet memleketleri liderleriniñ Qazahistanda keçirgen körüşüvinde olğan yekâne qırımlı jurnalist edi.

«Netice matbuat konferentsiyasında qırımtatarlarnıñ tarihiy vatanına qaytuv programmasını nasıl körgenlerinen bağlı sual berip oldı. O, bunı kim maliye etecek, dep sorağan edi, çünki Sovetler Birligi endi yoq edi. Ukraina ve Rusiye prezidentleri olarnıñ memleketleri maliye etecek, dep bildirgenler. Bundan soñ Kyiv bu programmanı kerçekten maliye etken edi, prezident Yeltsinniñ lafları ise boş oldı», – dep tarif etti Qırım.Aqiqat leyhasınıñ reberi Volodımır Prıtula.

Azatlıq Radiosına ait Qırım leyhasınıñ şimdiki baş muarriri Mıkola Semenanı tek onıñ içün degil, bir çoq diger qırımlı jurnalist içün de örnek olğan oca dep saya.

1997 senesi «İzvestiya» neşirinde ciddiy deñişmeler oldı ve reberlik regionlardaki öz mühbirler sayısını bayağı eksiltti. Ukrainada tek Kyivde mühbir qaldı, o vaqıt Mıkola Semena er afta çıqqan «Dzerkalo tıjnâ» gazetinde çalışmağa başladı.

Aman-aman aynı sırada «Den» umumukrain gazetinen işbirligi yapmağa başladı, anda 20 yıl çalıştı.

«Neşirimizni meydanğa ketirgende onı vatandaş cemiyetiniñ gazeti olaraq köstergen edik. Elbette, keyfiyetli yazğan ve tüşüngen insanlarnen bağ qurmağa tırışqan edik. Olar şimdi çoq degil, o vaqıt daa da az ediler. Şunıñ içün biri-birini körgen edik», – dep qayd etti «Den» baş muarriri Larisa İvşina.

Mustafa Cemilevniñ tercimeiyalını yazğan kişi

Mıkolanıñ zenaatdaşları qayd etkenine köre, jurnalistniñ ince sezgirligi bar, adise-vaqialarnı er vaqıt taqip ete ve Qırımda olğanlarnı tafsilâtlı şekilde bile edi.

«Bu derece jurnalistnen çalışqanda oña er kün vazife bermege kerekmey – olarnı özü köre. O, is ete ve onıñ yahşı tasil temeli bar», – dep qayd etti Larisa İvşina.

Mıkola Semenanıñ icadiy faaliyeti jurnalistikanen sıñırlanmay. 2010 senesi onıñ «Mustafa Cemilev – stalinizmni yeñgen insan» kitabı çıqqan edi.

Презентация книги Николая Семены «Мустафа Джемилев: Человек, который победил сталинизм»

«Mustafa Cemilev ve Mıkola Semenanıñ şimdiki vaziyeti zor olğanını köremiz. Mıkolanıñ o kitabı belli bir manada keanet tolu edi. Qırımtatarlarnıñ taqdiri adaletli bir şekilde çezilmese, Qırımnıñ oğraycaq vaziyeti aqqında yazğan edi», – dedi Mıkola Semena yazğan Mustafa Cemilev tercimeiyalınıñ edebiy muarriri Volodımır Prıtula.

Bu iş – jurnalistniñ yekâne kitabı degildir. O, hatıra ve vesiqalar tolu «V sinem nebe ogni slovno ptitsı» («Mavı semada ışıqlar quşlarğa oşay» – QA) povestiniñ müellifi ola. O, qırımlı sınavcı uçucılarnıñ qaramanlığı ve zametli işine bağışlana.

2014 senesi mart ayında Mıkola Semena yarımadada qalmağa qarar bergen az sayıda mustaqil qırımlı jurnalistlerden biri oldı.

«Bir yerge ketmege istemegen edi, Qırım onıñ toprağı olğanını ayta edi. Mında tuvğanları, dostları, balaları, evi bar. O, qaldı, pensiyağa çıqıp, tek medeniyet mevzusında yaza edi», – dep tarif etti Volodımır Prıtula.

2016 senesi aprelniñ 19-nda Mıkola Semenanıñ evine FSB hadimleri kelip tintüv keçirdi. O vaqıt Qırımnıñ Rusiye prokurorı olğan Natalya Poklonskaya onı Rusiye topraq bütünligini bozmağa çağırğan ifadeler qullanılğan maqaleni yazğanında qabaatladı. O, ise bu qabaatlarnı red ete.

«Qanunğa köre areket etmege niyetlenem. Advokatımnen beraber kösterecek delillerimizge mahkeme emiyet berir, dep ümüt etem. Menim cemaatnı Rusiye Federatsiyasınıñ topraq bütünligini bozmağa çağırmağa bir niyetim yoq edi», – dedi Mıkola Qırım.Aqiqatqa.

День борьбы с безнаказанностью преступлений против журналистов. История Николая Семены (видео)

2017 senesi sentâbr ayında Aqmescitteki Rusiye mahkemesi Semenanı üç yıl sınav müddeti ve üç yıl açıq faaliyetnen oğraşmaq yasağı ile eki buçuq yılğa şartlı olaraq apiske almağa qarar berdi. Şu yılnıñ dekabr ayında Kreml kontrolindeki Qırım Yuqarı mahkemesi Semenanıñ ükmüni qısmen yımşatıp, açıq faaliyet yasağını eki yılğa qısqarttı. Mıkola Semenanıñ bildirgenine köre, öz maqalelerinde o, «fikirni serbest bildirüv» aqqını qullanğan edi.

Ukraina Tış işler nazirligi, ABD Devlet departamenti, Avropa Birligi ve bir sıra halqara teşkilât Semenağa çıqarılğan ükümni takbih ettiler.

Radio Free Europe/Radio Liberty sabıq prezidenti Tom Kent jurnalist Mıkola Semenağa qarşı qabaat delilsiz ola, dep aytqan edi. O, Kreml kontrolindeki Qırım mahkemesiniñ qararı lâğu etilmeli, dep qayd etken edi.

2018 senesi oktâbrniñ 2-nde Semenağa Kyivdeki kardiologik hastahanesinde tedaviylenmesi içün ilhaq etilgen Qırımdan çıqmağa izin berilmegeni belli oldı.