Otuz dört yıl evel Çornobıl AES-nda qaza oldı - dünyanıñ eñ büyük tehnogen felâketlerinden birisi. 1986 yılnıñ aprelniñ 26-sı bütün dünyağa, şu sıradan İvankov köyüniñ sakini Lüdmila İgnatenkoğa tesir etti. Lüdmila ayta ki, ömründe eki eñ ağır sarsıntı keçirdi: 1986-ncı yılda İvankovoda ve 2014 yılda Qırımda. Em qaza, em ilhaq onıñ közleri ögünde keçti.
Qaramanımıznıñ aynı ad ve soyadda ğayrı belli likvidator Vasiliy İgnatenkonıñ qadınınen iç bir alâqası yoq. O ayta ki, adam sıq-sıq onı meşur addaşınen şaşmalay. Bizim Lüdmila İgnatenkonıñ qorantasınsa qaza vaqtında babası Vladimir Skopiç likvidator edi.
Lüdmila hatırlay ki, aprelniñ 26-sında saba onıñ içün maşna seslerinden başladı: "esas yol, trassa tamam İvankovdan keçe ve men şu arbiy tehnika kervanlarını kördim, yanğın maşnaları sanki asıl bitmey edi". Qaza vaqtında Lüdmila 16 yaşında edi. "Doquzıncı sınıfta edim, biz artıq bala degil edik, ne olğanını añlay edik. Amma kene de mayıs 1-indeki paradğa epimiz bardıq".
Lüdmila İgnatenkonıñ babası qadını ve toruları ile
Qaza vaqtında Lüdmilanıñ qorantası İvankov köyünde yaşadı (Çornobıldan 50 kilometr). Patlavdan soñ onıñ "öz isteginen köçip ketme zonası" statusı edi. Qasaba Prıpât adamlarınıñ birinci qabul etüv yeri oldı.
Prıpâtte kafe, 2019 yıl
"İstegimiznen tahliye içün köçe edik. Adamlar Lutsk, Mıkolayivke kete edi, muacirler içün çoq mesken evler qurulıp başladı. Bütün mayıs adam taşığan avtobuslar yüre edi. Beton qarıştırıcıları daima yüre edi, betonlav ve qaza aqibetleriniñ tüzetmesi yapıla edi".
"Lüdmila, qorantası evlerinde qalmağa qarar aldı dep ayta: "babam bizni bir yarım ayğa Lutska alıp ketti, soñ ise ep bir evge qayttıq".
"Yaş ve radioaktiv" yazısınen şevron
Женщина рассказывает, что самым сложным для нее и для многих других был запрет видеться с семьями. «Например, мой отец, как уехал 27 апреля, так вернулся то ли 9-го, то ли 10-го мая. Все это время мы толком не понимали, что с ним. А есть и гораздо страшнее истории, когда ребята возвращались домой и вынуждены были по состоянию здоровья не общаться со своими семьями. А некоторые из них вообще не доехали до своих семей. И были похоронены в специальных местах захоронения в Москве из-за высокой степени радиационного фона. Это очень страшно, когда ты не можешь даже попрощаться».
İvankovo qasabasında ilk likvidatorlardan birisi Viktor Kibenkonıñ abidesi
В 2010 году Людмила Игнатенко уехала в Крым. Ее, со стажем на государственной службе и педагогическим образованием, пригласили работать в детский лагерь «Артек».
«Мы как будто сами своими руками образовывали это маленькое общество. Вот представьте себе: «Артек» летом – 2300 сотрудников, медиков, вожатых, педагогов и 3690 детей отдыхало одновременно. В 2013 году в украинском «Артеке» отдыхали дети из пятьдесят одной страны мира. В такой обстановке вопросы национальности или религии никогда не возникали. Это была одна дружная семья, которая работала, как единый часовой механизм».
Игнатенко прожила в Крыму три с половиной года, до конца марта 2014. За это время она успела получить квартиру, обустроить быт, меняла работу.
Lüdmila İgnatenko "Artek" lageriniñ stadionında
"Artek"te çalışqanından soñ pensiya fondunda çalışmaq içün bir yarıştan keçti.
Lüdmila dey ki, 2014 yılnıñ mart ayı Qırımda er şeyni sanki bozıp qoydı.
"Bütün bular közüm ögünde keçti. Endi arbiy maşnalar yüre edi, yarımadada "yeşil adamçıqlar" peyda oldı. Böyleliknen, arbiy tehnika kervanlarını ömrümde eki kere kördim: 1986-ncı ve 2014-ünci yıllarda. Bu eñ qorqunçlı rki hatıram ve endi olar ebediy olaraq menim iledir".
Martnıñ 20-sinde Lüdmila Aqyar şeeriniñ Gagarinskiy rayonınıñ pensiya fondunda işke qoyuldı. Yekâne şart - Rusiye pasportınıñ alması edi.
"Men inkâr etti, bu pek qıyın edi. Ağladım, çünki elimden bir şey kelmey edi, soñ ise tanışıma, Rusiye arbiy adamına telefon ettim. Ve o eñ qısqa müddette evge qaytmağa tevsiye etti".
Qırımda Lüdmilanıñ kvartirasında çoq eşyası qaldı. Dey, ucuz satmağa ya da bağışlap bermege mecbur oldı.
"Artek" lageri
Aprelniñ başında Lüdmila İvankovğa qayttı: "Yazıq ki, tecrit zonasında 40 yıllıq ömür aqibetsiz keçmedi. İmmunitetim pek zayıflaştı eken. Adam zonada bulunğanda, bedeni de alışıp kete. Amma qaytıp kelse - bu beden içün bir sarsıntıdır".
2017 yılda Lüdmila ameliyat keçirdi. Çornobıl felâketinen bağlı şahıs olaraq, onıñ birinci kategoriyası bar.
"Ameliyatqa ketkende hayal ete edim ki, sağ qalsam, mıtlaq Qırımğa barıp yacaycağım. Bu Zeminniñ eñ güzel yeridir. Deyler ki, fırsat olsa, ömürni Qırımda keçirmek ve mıtlaq "Artek"te çalışmaq kerek.
Qırımğa Lüdmila öyle de qaytmadı.
Şimdi İgnatenko İtaliyada. Deñiz yanında yaşamağa pek istedi, dep ayta. İmmunitetini küçleştirmek icün ve reabilitatsiya şaraitleri içün anda ketti. "Covid-19" pandemiyasından sebep ise anda ziyadece qalmağa mecbur oldı.
Toretto yalısı, Kalabriya, İtaliya
Dey ki, şimdi bulunğan yeri - Toretto Kalabriya - oña Qırımnı pek hatırlata ve bunı tasdıqlağan suretni yollay.