Noyabrniñ 12-nde Kyivde VI çağırılış Qırımtatar Milliy Qurultayı delegatlarınıñ konferentsiyası olıp keçti. Bugünde-bugün Qurultay sözü qırımtatarlarnıñ halq temsilci organı manasına kele.
2014 senesi qırımtatarlarnıñ ekseriyeti yarımada işğaline qarşı çıqıp, Rusiye akimiyeti tarafından basqığa oğramağa başladı. Şu sebepten Qurultay konferentsiyasını Qırımtatar Milliy Meclisiniñ faaliyeti yasaqlanğan Qırımda degil de, esas Ukrainada keçirmege mecburlar.
Reglamentke köre, qırımtatarlarnıñ siyasetini belgileycek 250 Qurultay delegatı saylanmalı. Amma 248 Qurultay delegatından altı kişi vefat etti, bir insan ğayır oldı, bazı delegatlar ise kelip olamadı. Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi, Ukraina halq deputatı Refat Çubarovnıñ bildirgenine köre, bir çoq delegat «Qırımdan çıqqanda manialarnı yeñemeyip», esas Ukrainağa kelip olamadı.
Qırımtatar Milliy Qurultayı Merkeziy saylav komissiyasınıñ reisi Zair Smedlâyev, keçken sene Qurultay delegatlarınıñ esas Ukrainağa kelmesi Qırımnıñ Rusiye akimiyeti tarafından yapılğan basqınıñ sebebi olğan edi, dep bildirdi.
Kyivdeki Qurultay ögüne Aqmescitte Rusiye akimiyeti şimdiki memuriyetke boysunğan qırımtatarlar içün «alternativ Qurultaynı» toplağan edi. Toplaşuv oktâbrniñ 27-nde Qırımtatar akademik teatrinde keçirildi, anda Qırımnıñ Rusiye ükümeti reisi Sergey Aksenov da keldi.
Şu toplaşuvda işğal etilgen Qırımnıñ müftisi Emirali Ablayev tekrar saylandı. O, Rusiyege qoltutqanı içün Qırımtatar Milliy Meclisi erkânından çıqarılğan edi, onıñ yolbaşçılığı altındaki Qırım ve Aqyar musulmanları diniy idaresi ise Rusiyeniñ FSB kontroli altında buluna, dep bildire Milliy Meclis.
2014 senesi Rusiye Qırımnı işğal etken soñ Qırım musulmanları diniy idaresi yapqan areketlerini Qırımtatar Milliy Meclisi ile muzakere etmeyip, Rusiye qanunlarına köre Qırım ve Aqyar musulmanları diniy idaresi olaraq yañıdan qayd etilgen edi.
Satqın müfti yolbaşçılığındaki Qırım müftiliginiñ şimdiki erkânı tamamen Qırımdaki Rusiye akimiyetiniñ kontroli altında bulunaİlmi Ümerov
«Ne yazıq ki, al-azırda satqın müfti yolbaşçılığındaki Qırım müftiliginiñ şimdiki erkânı tamamen Qırımdaki Rusiye akimiyetiniñ kontroli altında buluna, – dep ayta Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reis muavini İlmi Ümerov. – Müfti ve onıñ qurulışı satqın sayıla. Biz olarnı hain dep bilemiz».
Meclis, Emirali Ablayevniñ müfti olaraq saylanmasını qanunsız dep saya. 2016 senesi noyabr ayında Qırımdan köçip kelgen musulman cemiyetleri toplaşıp, esas Ukrainada Qırım Muhtar Cumhuriyeti musulmanlarınıñ diniy idaresini qurmağa qarar aldı. Müfti olaraq Ayder Rustemov saylanğan edi. Onıñ fikirince, işğal altındaki yarımadada Rusiye akimiyeti tarafından keçirilgen «Qurultay sahte» ola.
Bu Rusiye imperatorlığınıñ siyasetidir. O, böyle edi ve böyle qala. Olar diniy idareni er vaqıt satın ala ediAyder Rustemov
«FSB tayin etti, Qırımda er şey yerinde olğanını kösterecek olalar, – dey o. – Qırımda diniy idare bar sanki. Er vaqıt aytam, bu Rusiye imperatorlığınıñ siyasetidir. O, böyle edi ve böyle qala. Olar diniy idareni er vaqıt satın ala edi».
«Basqı altında toplaşqan insanlar ya da satqınlarnıñ toplaşuvı eñ müimini aks ettirmey: olarnıñ halq adından aytmağa aqları yoq. Olar halq arasında saylanmadı», – dep qayd ete Ahtem Çiygoz, Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reis muavini.
Qırımtatar milliy lideri Mustafa Cemilevniñ bildirgenine köre, Qurultayda Qırımnıñ Rusiye akimiyetinen işbirligi yapqan, «halqına ve devletine hain çıqqan» «bazı azalarnı» Qırımtatar Milliy Meclisiniñ erkânından çıqarmağa teklif etildi. Amma bu qararnı qabul etmek içün delegatlarnıñ kvorumı olmaq kerek: «Bugün tahminen 100 delegatımız toplaştı – yeterli degildir», – dep añlattı Cemilev.
Birinci Qırımtatar Milliy Qurultayı 1917 senesi noyabr ayında saylanğan edi. 1991 senesi, qırımtatarlar sürgünlikten vatanına kütleviy sürette qaytıp başlağan soñ, Qırımtatar Milliy Qurultayı faaliyetini yañıdan başlattı. Ukrainada qırımtatarlarnıñ yuqarı temsil organı olaraq tanıldı.
Nastoyaşçeye Vremâ
Nastoyaşçeye Vremâ saytından alınıp derc etildi
