Mahsus Qırım.Aqiqat içün
Rusiye-Belarus integratsiyasınıñ canlandırmaqnen bağlı siyasiy süjet, Belarusqa iqtisadiy yardımnıkerçekten amelde iç bir vaqıt olmağan Rusiye ve Belarus Birlik devletiniñ modeline qaytarılmasına deñiştiermek ıntıluvı, Aleksandr Lukaşenkonıñ açuvlı cevabı - bütün bular bizni 90-ıncı yıllarğa qaytara, o zaman Mustaqil Devletler Birliginiñ temelinde yañı Birlik devletiniñ tiklenüv leyhasını numayış etmek muvafaqiyetsiz ıntıluvlardan soñ, Kreml Belarus ile “çoq taraflı integratsiya” ğayesine keçti.
O zaman Aleksandr Lukaşenko, Rusiye ve Belarus Birlik devletiniñ prezidenti - yanibir manada Boris Yeltsinniñ halefi - olmaqnı kerçekten bekledi. Şimdi ise tam aksini muzakere eteler - Birlik Devletiniñ prezidenti Vladimir Putin olacaq ve, böylece, bu - o Rusiyede dörtünci prezidentlik müddeti bitken soñ nenen oğraşacagına “mantıqiy” cevap ola.
Amma sual peyda ola - bu Kremlge nege kerek? Belarus yolbaşçılıqnıñ bu husur qurulışta iştirak etmege açıq istemezligini köstergen vaqıtta nege kene de rusiye devlet qurulışını deñiştirmek, kene de Sovet birliginiñ beñzemesini tiklemek, “qardaşlıq ve birlik” körünişini yapmaq?
Çünki, Qırım ilhaqınıñ siyasiy ve elektorat potentsialı bitti - başqa bir şeyni qoşmaq ise Kreml olamay ve istemey. İşte, Qırım ilhaqından soñ degil de, SSSR dağılğanından berli rusiye akimiyeti cemiyet ile alıp barğan sübetiniñ esas manası daima “nasıl memleketni coydıq”, “XX asırnıñ eñ büyük coğrafik-siyasiy felâketi” ve “yaqın arada er şey qaytar” edi.
Demek, Belarustan ğayrı qaytarılacaq şey qalmadı. Bu memleket ile integratsiya munasebetlerniñ özü, ileride onı siyasiy, iqtisadiy ve arbiy masraflarsız qoşmaq imkânını yarata.
Amma bu vaziyetniñ eñ aydın qiymet kesüvi degil. Çünki Qırımdan soñ Minsk Moskovanı endi nazariy degil de, kerçek telüke kibi köre - rejimge de, Belarus devletçiligine de. Ve Belarus mustaqilligine iddianı, 2014 senesinden evel olğanına köre, daa ciddiy qabul ete. Moskova, bir qaç yıl evel Vladimir Putin hayal etkeni kibi, Belarusnı qısmen - vilâyetlerinen integratsiya etip olamaz. Moskova Belarusnı bütün dünyanıñ ögünde qırmaq, sındırmaq mecbur olacaq.
Tecribeli avtokrat Lukaşenko, “Qırım effekti” bitken son, rusiyeniñ yabancı topraqlar toplayıcıları onıñ memleketine köz taşlaycağını añlamaması mümkün degil edi. İşte, o zaman tamam keldi, ğaliba.