Mahsus Qırım.Aqiqat içün
Çehiya prezidenti Miloş Zemannıñ, rusiyeli qırımtatar teşkilâtınıñ vekillerinen körüşüvi ve onıñ, Qırımnı, sanki, Rusiye Federatsiyasınıñ qısmı dep qabul etkeni, birinciden Çehiya cemiyetini meraqlandırdı. Olar, halqara topluluqnıñ Qırım statusına munasebetini, ve çoqusı qırımtatarlarnıñ Mecliske munasebetini az deñiştire, ebet. Amma Zemannıñ daveti, Rusiyeniñ yarımada ilhaqınıñ yavaş-yavaş qabul etilmesi taktikasını aydınlata.
Areket planı olduqça sade ve Sovet mahsus hızmetlerniñ ve propagandacılarınıñ, SSSR terkibinde olğan ya da "tesir dairesi"ne kirgen topraqlarğa qarşı yapılğan areketlerden farqlanmay. Başta aqiqiy siyasiy partiyalarnıñ ve cemiyet teşkilâtlarnıñ yerine qoyulacaq sahte teşkilâtlar qurula. Sovet Birliginiñ özünde ve "halq demokratiyası ülkelerinde" böyle firqa ve teşkilâtlar çoq edi. Az adam hatırlaydır, amma GDR-de de, Poloniyada da, Çehoslovakiyada da çoq firqalı sistema edi. Men "aqiqiy çoq firqalı sistema" yazacaq edim, amma kerçekten, ebet, aqiqiy degil, çünki bütün partiyalar ve cemiyet teşkilâtlar kommunistlerniñ diktatına boysuna edi.
Şimdi ise aynı sade tehnika qırımtatarlarğa qarşı qullanıla. Unikal milliy temsiliy organ Meclisni, ekstremist ilân etip, yasaqladılar. Oña alternativa olaraq ise, temsilcileri kimseni temsil etmegen acele yaratılğan "cemiyet teşkilâtlarnı" teklif eteler. Ancaq mesele qala - bu teşkilâtlar ne etip ürmet qazanmalı?
Bu arada ise Rusiyege qol tutqanını gizlemegen ve itibarını muhatarağa ata bilgen siyasetçilernen alâqalar qullanılıp başlay. Em de ciddiy bir mutaharağa atılmaq degil. Çunki Miloş Zeman, rusiyeli faal Tamila Nimetullayevanen mahsus körüşüv ötkermedi. O, sadece mustaqil Çehoslovakiyanıñ 101-inci yıldönümine bağışlanğan resmiy qabulğa davet etildi. Elbette ki, ondan ğayrı daa onlarce adamlar davet etildi. İşte, bir şey olsa, Nimetullayevanıñ qabulda mevcüdiyetini hatanen añlatmaq mümkün - belli ki, devlet prezidenti şu davetlilerniñ cedvelini öz qolunen tizmey.
Suniy bir konkurentsiya yapıla. Mustafa Cemilev bir siyasetçilernen körüşe, Tamila Nimetullayeva ise - başqalarınen, böylece Kremlge "faydalı" olğan qırımtatarlar "itibar qazana"
Amma iş yapıldı. Faal qabulda bulundı, prezidentnen "qırımtatar halqınıñ vekili" kibi qonuşa, onıñ Qırım statusı aqqında fikrini diñley - amma kene de, bu şahsiy bir subet, aytılğan şeyler resmiy beyanat kibi ilân etilmey. Bundan ğayrı, Nimetullayeva, Prajskiy Gradnı kezinip, onıñ kim olğanını bilmegen yerli siyasetçilernen qonuşa ve süretke çıqa. Neticede suniy bir konkurentsiya yapıla. Mustafa Cemilev bir siyasetçilernen körüşe, Tamila Nimetullayeva ise - başqalarınen, böylece Kremlge "faydalı" olğan qırımtatarlar "itibar qazana".
Bundan soñ ise sübelerni yaydırğan Rusiye propagandası işke buyura: köresizmi, Avropa Birliginiñ aza memleketi - Çehiyanıñ prezidenti de Qırımnıñ "rusiyeli" statusını tanıdı, ve rusiyeli Qırım teşkilatları da resmiy qabullarğa davet etile. Ertemi-keçmi Qırımnıñ Rusiyege aitligini er kes tanır, aysa keçmişke yapışmaq ne kerek?
Amma biz sadece propaganda diverisyasınıñ şaatları olğanımıznı, Rusiye mediası öz seyircilerine ve oquyıcılarına, elbette ki, añlatmaz. Amma bu spektaklde tanış aktörlarnıñ - rusiyege qoltutuvını bir qaç kere bildirgen Zemannıñ ve Kreml kerçeklerinde iş alıp barmaq içün mahsus qurulğan teşkilâtnıñ temsilcisiniñ iştirak etmesi kösterdi ki, Rusiye propagandasınıñ ihtiyacları içün qullanılğan truppanını terkibini deñişmey ve aynışu icracılarnen sıñırlana. Rusiye propaganda maşnası qaysı bir ayneciliklerni qullanmasa da, onıñ vekillerini qaysı bir qabullarğa davet etmeseler de.
«Fikir» rubrikasında bildirilgen fikirler, muelliflerniñ öz fikirlerini ifade ete ve muarririyetniñ noqtai-nazarını er vaqıt aks etmezle