Mahsus Qırım.Aqiqat içün
PACE reglament komiteti Rusiye Devlet dumasınıñ ilhaq etilgen Qırım «deputatları» Parlament assambleyasındaki eyyet azaları ola bilemi ögrenmek içün Venedik komissiyasına muracaat etmege qarar aldı.
Bu deputatlarnıñ Strasbourgda bulunması Moskvanıñ eñ müim diplomatik vazifelerinden biri ola. Bunı Rusiyeniñ PACE eyyeti yolbaşçısı, Devlet dumasınıñ spiker muavini Petr Tolstoy açıq-açıq ayttı. O, RFI intervyüsında «Qırım meselesi PACEde muzakere etilse, elbette, Qırımdan saylanğan deputatlar da, senatorlar da eyyet azaları ola bile ve qırımlılarnıñ baqışlarını temsil ete bile», dep qayd qayd etti.
Kremlniñ esas niyeti – qırımlı «deputat» ve «senatorlarnı» Rusiye eyyetiniñ erkânına kirsetip, diger eyyetlerdeki zenaatdaşlarını işğalniñ faktik qanunlaştıruvına razı olmağa mecbur etmektir
Bu aytılğanları açıq. Moskvanıñ Rusiye eyyetiniñ PACEde iştirak etüv planları, eminim, tam olaraq qayd etildi. Rusiye tarafı süyrü köşelerni aylanıp keçmege bile tırışmay – misal olaraq, Qırım statusı ya da yarımadada insan aqlarınıñ bozuluvı aqqında munaqaşağa işğal etilgen topraqtan «zenaatdaşlarnı» davet etmege vade etmek. Yoq, körgenimiz kibi, Kremlniñ esas niyeti – qırımlı «deputat» ve «senatorlarnı» (yani Qırımnıñ Rusiye qanun çıqarıcı ve icra akimiyetiniñ vekillerini) Rusiye eyyetiniñ erkânına kirsetip, diger eyyetlerdeki zenaatdaşlarını işğalniñ faktik qanunlaştıruvına razı olmağa mecbur etmektir. Ve kerçekten – PACEniñ Qırım sanktsiyaları lâğu etilgen olsa, qırımlı «deputatlarnen» tanışsalar, ne olur?
Mence, Rusiye eyyeti bunıñ içün Rusiyege qarşı sanktsiyalarnıñ tolusınen lâğu etilgende PACEge qaytmağa, teşkilâtnı Assambleya sessiyasınıñ işinde iştirak etüvden vazgeçüv, aza ödevleriniñ tölememesi ve Avropa Şurasını terk etmege azır olğanı ile şantaj etmege istedi. Bu yıllar devamında ğarbiy deputatlar sual bere edi: Rusiye zenaatdaşları Strasbourgğa ne içün kelmey, özüni qorçalamay, Avropa Şurasınıñ minber imkânlarından faydalanmay? Bu ökünç ya da kibir? Ya da dialog müim olğanını añlamaylar?
Venedik komissiyası Rusiyeni toqtatıp olurmı belli degil
Bu ise, eminim, ökünç degil edi, tam bir esap. PACE Rusiye ögünde teslim olsa, PACE işinde milliy eyyet iştiraki ve onıñ şekillenüvi deñişse, «qırımlı deputatlarnı» qara kirişten degil – çeşit fond ve temsilciliklerniñ «medeniy-maarif» bir çoq tedbirinde kibi – parad kirişinden halqara alanğa keçirmege imkân olur. PACE deputatları içün kirişten keçirmek. Şübhelengenlerge ise Petr Tolstoy intervyüsında aytqanı kibi nefretnen aytmaq: «Qırımnı Rusiye olaraq tanımamaq – Almaniya birleşkenini tanımamaq kibi».
Parlament assambleyası Rusiye eyyetini qaytarmağa qarar alğan soñ ise bu plan kerçekleşmege başladı. Venedik komissiyası Rusiyeni toqtatıp olurmı belli degil.
«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün
Vitaliy Portnikov, Kyivli jurnalist, Qırım.Aqiqat közeticisi