Mahsus Qırım.Aqiqat içün
Rusiye jurnalistleri Devlet Dumasınıñ deputatlarına muracaat etip, Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıynıñ öz ofisiniñ yolbaşçısı Andriy Yermakqa bergen Vladimir Putin ile körüşüv azırlamaq vazifesini izaatlamağa rica etse, soraştırılğanlardan biri – deputat Svetlana Jurova – prezident körüşüviniñ eñ yahşı yeri Qırım olur edi, dep ayttı. Rusiye-Ukraina munasebetleri Qırımdan bozulıp başladı, eyileşüv de Qırımdan başlasın dep.
Bu istek Moskvanıñ Kyiv ile dialog maqsadı aqqında ne tüşüngenini pek yahşı köstere. Ukraina prezidentinen bir-birini añlamaq içün körüşmege kerekmey, Ukrainanı Rusiyeniñ Ukrainağa nisbeten siyaseti qanuniy olaraq tanımasına zorlamağa isteydirler.
Qırım, ebet, – Ukrainanıñ teslim olması içün eñ güzel yer. Kremlge köre, ebet
Ve Qırım, ebet, – Ukrainanıñ teslim olması içün eñ güzel yer. Kremlge köre, ebet. Halqara toplulıq Rusiyeniñ Qırım iddialarını qabul etmese ve Rusiye ilhaq etken yarımadanı Ukrainanıñ ayırılmaz parçası dep saysa, Ukraina Qırımdan özü vazgeçsin dep er şey yapmalı. Eñ yahşısı – Qırımda.
Kremlge köre, Ukraina prezidenti Rusiye ziyaretini Qırımdan başlasa, pek yahşı olur – bu Moskvada tiz çökmekten daa güzel ve faydalıdır. Soñra ise eki taraflı munasebetlerniñ qalğan meselelerini al etmege mümkün olur. Donbas meselesini bile. Çünki Rusiyeniñ Qırım aqqı tanılsa, bütün Ukraina işğal altındaki Donbas kibi olacaq, dep tüşünem – artıq devlet degil, daa çoq Rusiye mahsus hızmetleri idare etken topraqlar kibi.
Moskva Qırım ve Donbas meselelerini Ukrainanen añlaşıp çezmege istemey, anda Ukrainanı daa çoq stabilsizleştirmege isteyler
Ve bu, eminim, zemaneviy Rusiyeniñ mantıqlı maqsadı ola. Moskva Qırım ve Donbas meselelerini Ukrainanen añlaşıp çezmege istemegenini endi añlatqan edim, anda Ukrainanı daa çoq stabilsizleştirmege, devletçiligini bozmağa, Kyivni Qırım işğaliniñ uquqiy olğanını ve işğal etilgen Donbasnıñ muhtariyetini tanımasına zorlaycaq olalar.
Ve bu da Stalin usullarına oşay, amma daa keniştir. «İnsan olmasa – problem olmaz» artıq yoq, endi «devlet olmasa – problem yoq» bar. Ukraina olmasa, Rusiyeniñ daa az problemi olacaqtır. Bu siyasiy nazariye olğanını ayta bileler. Amma Rusiye deputatınıñ Putin ve Zelenskıynıñ körüşüvini Qırımda keçirmek teklifi – artıq nazariye degil de, Rusiye mediası aydınlatqan tam bir siyasiy beyanat ola. Kreml Ukraina ve prezidentinden tam da bunı istey, eminim. Volodımır Zelenskıy Qırımğa barmaycaq. Amma Vladimir Putin ondan ne istegenini bilmelidir.
«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
Vitaliy Portnikov, kyivli jurnalist, Qırım.Aqiqat müellifi