Mahsus Qırım.Aqiqat içün
NATO, Rusiyeniñ Qırım ve Donbastaki arektlerini köz ögüne alıp, onen munasebetlerniñ yañı strategiyasını azırlamaq kerek. Bu aqta Alyansnıñ baş kâtibi Yens Stoltenberg Stenford universitetinde çıqışta bulunğanda bildirdi.
«Evelki kontseptsiyada, biz strategik işbirlik (Rusiye ile – QA) olmasını isteymiz, dep yazılğan edi. Bu Qırım, Donbas ve diger tecavuziy areketlerden evel edi... Bu yıl NATO liderleri Brükselde keçirilecek sammit vaqtında yañı strategik kontseptsiyanıñ yapıluvı kerek olğanına razı olacaqlarına ve kelecek yılı kesen-kes onıñ aqında añlaşacaqlarına ümüt etem».
Bugünde Şuralar Birliginiñ dağılmasından soñ, Rusiyeni Şimal Atlantik birliginiñ duşmanı kibi saymağanlarını ve kerçekten bu memleketnen dostanen ortaq münsebetler qurmağa azır olğanlarını hatırlatmağa da qolaysız. NATO-nıñ Şarqqa meşur keñleşmesi bile NATO-ğa qoşumağa istegnn memleketler tarafından türlü-türlü qabul etile edi. Şuralar Birliginen aynı zamanda yokh olğan Varşava añlaşmasınıñ iştirakçileri NATO «şemsiye» tübüne iste ediler. Çünki Rusiyeniñ istekleri ve niyetleri deñişeceginden ve o kene memleketlerni tehdit etip başlaycağından qorqa ediler. NATO-nıñ eski azalarıiçün Alyansnıñ keñleşmesi ilk-evelâ Avropa telükesizilik sistemasınıñ keñleşmesi edi.
Rusiyede ise bu tam olaraq böyle qabul etile edi – çünki o zamanki Rusiye reberliginiñ siyasetindeki bütün demokratik meyillernen tış siyasetindeki Sovet steriotipleri iç bir yerge ketmegen edi. Eski çekist Yevgeniy Primakovnıñ Rusiye diplomatiyasına kelmesinen ve hususan o zaman yaş çekist Vladimir Putinniñ Rusiye prezidenti olması, bu stereotipler yeñdi. NATO – tecavuziy blok. Alyansnıñ keñleşmesi – Rusiyege qarşı yönetilgen areketler ve zaten yalan, çünki Mihail Gorbaçovğa NATO-nıñ keñleşmesini Almaniyanıñ birleşmesine qarşılıqlı olaraq söz bergen ekenler. Ve bu uydurmalarnı aytqanlardan soramaq isteyim: ya söz bermese ediler, o zaman ne? Birleşme olmaz edimi? Varşava añlaşması qalır edimi? Şuralar Billigi? Rusiye ordusı ise alâ daa Varşava ya da Pragada olur edimi?
Elbette bularnıñ episi ritorik sualler. Menim fikrimce, Kreml sadece Şuralar Birliginiñ dağılmasından soñra NATO telükesizlikniñ yekâne garantı olaraq qalması ile deñişmez aqiqatnı qabul etmege istemedi, çünki iç bir vaqıt tecavuzkâr blok olmadı. Tecavuzkâr Şuralar Birligi edi. Tam bu sebepten de ğayıp oldı.
Tecavuzkâr Şuralar Birligi edi. Tam bu sebepten de ğayıp oldı.
Putinniñ Rusiyesi ise tamam bunen oğraşa. Qırımnıñ işğal etilmesi dünyanıñ Rusiye ile strategik ortaqlıq tizmege ıntıluvlarını yoq etti. Çünki Kreml halqara uquqnıñ qidelerini körmemezlikke urdı. Dünya nizamını bozdı.
Ve şimdi Ğarpta Moskva ile tek dialog aqqında aytalar ve bundan soñ aqaretlevge de oğraylar. Şunıñ içün kontseptsiyalarnı baqıp çıqmaq kerek.
Vitaliy Portnikov, kyivli jurnalist, Qırım.Aqiqat müellifi.
«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün