UNESCOnıñ resmiy saytında UNESCO baş müdiriniñ Qırım Muhtar Cumhuriyetindeki vaziyetniñ monitoringi boyunca İcra şurası 212-nci sessiyasınıñ maruzası derc etildi.
«Ukraina tarafı bergen malümat UNESCO baş müdiriniñ maruzasına tolusınen kirsetildi. Vesiqa 2021 senesi oktâbrniñ 6-ndan 20-ne qadar olacaq İcra şurası 212-nci sessiyasınıñ kün tertibiniñ 5.İ.YE maddesi çerçivesinde baqılacaq. Maruzanen beraber vaqtınca işğal etilgen Qırımdaki vaziyetnen bağlı İcra şurası 212-nci sessiyasınıñ qarar leyhası derc etildi, o, UNESCO baş müdirine 2022 senesi noyabr ayında olacaq 215-inci sessiyada bu meselenen bağlı nevbetteki maruzanı taqdim etmege vazife bere», – dep bildirdi Ukraina Tış işler nazirligi.
UNESCO saytında derc etilgen vesiqada dünya mirasınıñ obyekti olğan «Tavrik Hersones qadimiy şeeriniñ» saqlanuv vaziyeti aqqında aytıla ve bu obyektke «zarar ketire bilecek er angi areketten saqınmaq» çağıruvı bar. Vesiqada abidede Rusiye tarafından yapılğan «restavratsiya işleri» ve diniy ve eglence maqsadlarınen «bozucı» tedbirler aqqında aytıla.
Bağçasaraydaki Han sarayında yapılğan işler de qayd etile, vesiqada olarnıñ «abideniñ tarihiy-medeniy degerleri içün kerçek telükesi bar», dep aytıla.
«Qırımnıñ Rusiye işğali em devlet, em cemiyetniñ Ukrainanıñ tarihiy ve medeniy mirasına yanaşuvını deñiştirdi. Rusiye devlet tarafından qorulğan Ukraina medeniy degerliklerini, hususan 4095 milliy ve yerli abideni özüne aldı. Abidelerniñ özümsilevü halqara uquqnı boza», – dep aytıla derc etilgen malümatta.
İyül ayında Ukraina Yuqarı Radasınıñ gumanitar ve informatsion siyaset meseleleri komiteti Qırım ve Aqyardaki Ukraina medeniy mirasını qoruv vaziyeti meselesini baqıp, bu yönelişte bir sıra tevsiyenen beraber qarar qabul etti.
Komitet, Ukraina Tış işler nazirligine ve Medeniyet nazirligine Qırımdaki Ukraina medeniy miras abidelerine ketirilgen zarar ve olarnıñ yoq etilmesi, Ukrainanıñ medeniy degerliklerini yarımada tışına çıqaruvnen bağlı «devletniñ «tanımama siyasetiniñ» elementleri boyunca resmiy fikirni şekillendirmege» tevsiye etti.
UNESCOnıñ Qırım monitoringi
Qırım işğalinden soñ Rusiye Qırımda medeniy ve tarihiy emiyeti olğan bütün obyektlerni öz yurisdiktsiyası altına aldı. Kyiv, olar Ukraina halqına ait olğanını israr etip, mezkür obyektlerni UNESCO imayesi altına almağa rica ete.
2019 senesi sentâbr ayında UNESCO baş müdiri Audrey Azoulaynıñ maruzası aydınlatılğan edi, anda yarımadada vaziyet kerginleşe, dep qayd etile.
Qırımnıñ Rusiye akimiyeti UNESCO maruzalarında berilgen malümatnen razı degil. Qırımnıñ Rusiye medeniyet naziri Arina Novoselskaya UNESCO vekillerini yarımadağa davet etip, medeniy ve tarihiy obyektlerniñ vaziyetine «tarafsız qıymet kesmege» teklif etken edi.
UNESCO Dünya mirası cedveline işğal altındaki Qırımnıñ «Tavrik Hersones» qoruğı kirmekte. Cedvelge kirsetilecek namzetler arasında Bağçasaraydaki Hanlar sarayı, Sudaqtaki Ceneviz qalesi, Qırım astrofizik observatoriyası, Manğup Qale, Eski Kermen ve Çufut Qale bar.
