2014 senesi mayıs 18 künü qırımtatar sürgünligine 70 yıl olacaq. Eger de Rusiye akimiyeti öz qararını lâğu etmeyip, qırımtatar halqınıñ yetekçisi Mustafa Cemilevge Qırımğa yol bermese, ciddiy ziddiyetler ola bile, dep tüşüne siyasetşınas, Ukraina NAN yaqınşarqiy taqiqat İnstitutınıñ müdiri İgor Semivolos, dep yaza gordonua.com.
«Keliñiz adiselerniñ eki türlü çezilişini baqayıq. Birincisi: Mustafa ağanı Qırımğa kirsetmeyler. Bu – kütleviy ziddiyetniñ başlanması, çünki mayıs 18 künü hatıra mitingi Cemilevniñ şahısı ve onıñ qırımtatar halqınıñ tarihındaki rolü etrafında qurula. Demek, eger de Mustafa ağağa Qırım kirişini yasaq etseler, qırımtatarlar arasında radikalizmniñ küçü da artacaqtır. Bes-belli, böyle al Rusiye milletçiliklerde memnüniyetsizlik doğurır. Çatışmalar ve açıq kütleviy ziddiyet ola bilir», – dep tüşüne Semivolos.
Ekinci variant, ekspertniñ fikrince, eger de Rusiye akimiyeti Türkiyeniñ basımı altında Cemilevge mayıs 18 künü Qırımğa kelmege musaade etse, o vaqıt Rusiye bunı kendi mağlubiyeti kibi sayar ve qırımtatarlardan riayetkârlıqnı talap eter. Misal içün, sürgünlik qurbanlarınıñ hatıra kününi Rusiye stsenariyi boyunca keçirmek.
«Tüşünem ki, Meclis buña razı olmaz», – dedi Semivolos.
Ekspert şunı da qayd etti ki, adiselerniñ bu eki yolu – fevqulâde vaziyettir. O, razılaşma tapıla bilecegini de red etmey. Misal içün, Cemilevni Qırımğa kirseteler, rusiyeliler qarışmay, qırımtatarlar mitingni öz stsenariy boyunca keçireler, amma radikal şiar ve Ukraina bayraqlarısız.
«Qırımtatarlar içün olarnıñ yetekçisine Vatanğa kirmek yasaqlığı – pek sezgir mevzudır. Mında razılaşmanı tapmağa pek qıyın. Rusiyelilerge Cemilev ile böyle etmege kerekmey edi. Bu al Qırım tamır halqınıñ duyğularını pek aqaretley», – qayd etti Semivolos.
Mayıs 3 künü Mustafa Cemilevni, oña yarımadağa kirişi 5 yılğa yasaq oğanını ilân etip, Qırımğa kirsetmediler. Cevap olaraq biñlernen qırımtatarı, yarımadağa ketken yolnı blok etmek içün Ermeni Bazar nezaret-kiriş noqtasına keldi. Neticede, Cemilev, eger de bütün qırımtatarlarnı Herson vilâyeti ile sıñırından yarımadağa kirsetseler, Kiyevge keri qaytacağını ilân etti.
«Qırım» prokuraturası ve Rusiye taqiqat komiteti ve Federal havfsızlıq hızmeti cinaiy taqipni başlamaq içün eki qararnı azırladı. Qırım «prokurorı» Natalya Poklonskaya qırımtatarlarnı «ekstremist tabiatlı qanunsız narazılıqlarda» qabaatladı.
«Keliñiz adiselerniñ eki türlü çezilişini baqayıq. Birincisi: Mustafa ağanı Qırımğa kirsetmeyler. Bu – kütleviy ziddiyetniñ başlanması, çünki mayıs 18 künü hatıra mitingi Cemilevniñ şahısı ve onıñ qırımtatar halqınıñ tarihındaki rolü etrafında qurula. Demek, eger de Mustafa ağağa Qırım kirişini yasaq etseler, qırımtatarlar arasında radikalizmniñ küçü da artacaqtır. Bes-belli, böyle al Rusiye milletçiliklerde memnüniyetsizlik doğurır. Çatışmalar ve açıq kütleviy ziddiyet ola bilir», – dep tüşüne Semivolos.
Ekinci variant, ekspertniñ fikrince, eger de Rusiye akimiyeti Türkiyeniñ basımı altında Cemilevge mayıs 18 künü Qırımğa kelmege musaade etse, o vaqıt Rusiye bunı kendi mağlubiyeti kibi sayar ve qırımtatarlardan riayetkârlıqnı talap eter. Misal içün, sürgünlik qurbanlarınıñ hatıra kününi Rusiye stsenariyi boyunca keçirmek.
«Tüşünem ki, Meclis buña razı olmaz», – dedi Semivolos.
Ekspert şunı da qayd etti ki, adiselerniñ bu eki yolu – fevqulâde vaziyettir. O, razılaşma tapıla bilecegini de red etmey. Misal içün, Cemilevni Qırımğa kirseteler, rusiyeliler qarışmay, qırımtatarlar mitingni öz stsenariy boyunca keçireler, amma radikal şiar ve Ukraina bayraqlarısız.
«Qırımtatarlar içün olarnıñ yetekçisine Vatanğa kirmek yasaqlığı – pek sezgir mevzudır. Mında razılaşmanı tapmağa pek qıyın. Rusiyelilerge Cemilev ile böyle etmege kerekmey edi. Bu al Qırım tamır halqınıñ duyğularını pek aqaretley», – qayd etti Semivolos.
Mayıs 3 künü Mustafa Cemilevni, oña yarımadağa kirişi 5 yılğa yasaq oğanını ilân etip, Qırımğa kirsetmediler. Cevap olaraq biñlernen qırımtatarı, yarımadağa ketken yolnı blok etmek içün Ermeni Bazar nezaret-kiriş noqtasına keldi. Neticede, Cemilev, eger de bütün qırımtatarlarnı Herson vilâyeti ile sıñırından yarımadağa kirsetseler, Kiyevge keri qaytacağını ilân etti.
«Qırım» prokuraturası ve Rusiye taqiqat komiteti ve Federal havfsızlıq hızmeti cinaiy taqipni başlamaq içün eki qararnı azırladı. Qırım «prokurorı» Natalya Poklonskaya qırımtatarlarnı «ekstremist tabiatlı qanunsız narazılıqlarda» qabaatladı.
