2021 senesiniñ birinci üç ayı içinde Qırımda Rusiye quvetçileri 146 insannı tuttı, 126-sı qırımtatarı ola, dep aytıla aprelniñ 19-nda «Qırımtatar resurs merkezi» tarafından aydınlatılğan yarımadadaki insan aqlarınıñ bozuluvına dair esabatta.
Merkezniñ malümatına köre, bu yılnıñ ilk üç ayı içinde Rusiye quvetçileri yarımadada 22 tintüv keçirdi ve 23 insannı sorğuğa çekti, sorav ve «subetler» keçirdi. Aq qorçalayıcılar tutulğan 10 yañı insannı qayd etti, 16-sınıñ sıñırlav tedbiri uzatıldı, 19 üküm çıqarıldı. Esabatqa köre, bu müddet içinde Qırımdan Rusiyege 33 insan avuştırıldı.
«İşğalcilerniñ bozuvlarınıñ büyük qısmı tamır qırımtatar halqınıñ vekillerinen bağlı. Bu yarımadada sistematik oldı», – dep qayd ete aq qorçalayıcılar.
İnsan aqları Yuqarı komissarınıñ idaresi 2014 senesinden berli işğal etilgen Qırımda 43 insan, hususan dört qadın hırsızlanğanını qayd etti.
ABD Devlet departamenti martnıñ 30-nda 2020 senesiniñ insan aqları maruzasını derc etip, Rusiyeni Qırım yarımadasını işğal etkeni içün tenqit etti.
2020 senesiniñ insan aqları maruzasınıñ «Ukraina – Qırım» qısmında Rusiye işğal etken yarımadada «quvet qurulışlarınıñ suistimalları, insan hırsızlavları ve işkenceler» aqqında tarif etile.
Kreml, salı künü insan aqlarına riayet etüv aqqında maruzada derc etilgen ABD Devlet departamentiniñ Rusiyege qarşı hulâsalarınen razı olmağanını bildirdi.
Rusiye Tış işler naziri Sergey Lavrov işğal etilgen Qırımda insan aqlarınıñ bozuluvı aqqında laflar uydurıla, dep bildirgen edi.
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
