«Bizler – Qırım birdemligimiz», «166 balağa babasını qaytarıñız» – Aqmescitte bu şiarlar altında martnıñ 27-nde tutulğan qırımtatar faallerine qoltutuv aktsiyası olıp keçti. O künü Qırımda Rusiye uquq qoruyıcıları yarımada ilhaqı devamında eñ kütleviy tintüvlerni keçirdi. Rusiye kontrolindeki Aqmescitniñ Kiyev rayon mahkemesi 23 insannı tevqif etti.
Tutulğan qırımtatar faallerini martnıñ 29-nda Rusiyeniñ Rostov-na-Donu şeerine alıp ketkenler. Olarnı Rusiyede yasaqlanğan «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtında iştirak etkenlerinden şübheli sayalar. Faalleri tevqif etilgen «Qırım birdemligi» cemaat birleşmesi apiske alınğanlarnıñ balaları içün yardım toplağanını ilân etti.
«Qırım balalığı» leyhasınıñ koordinatorı Server Çolakçikniñ qayd etkenine köre, bu teşebbüsniñ maqsadı apiske alınğanlarnıñ qorantalarına tek maddiy yardım köstermekten ibaret degil.
Aileden aqay, baba alınsa, o, aman-aman yardımsız ve parasız qalaServer Çolakçik
– Siyasiy mabüslerniñ balalarına yardım etmek teşebbüsi çoqtan bar – qırımtatarlar ve diger insanlar Qırımda siyasiy taqiplerge oğramağa başlağanından berli. Aileden aqay, baba alınsa, o, aman-aman yardımsız ve parasız qala. Maddiy taraftan ğayrı, bu balalarnıñ inkişafı dar bar – olar qorantasına, cemiyetke fayda ketirecek şahsiyet olmalı. Göñülliler bu balalarnı meşğul etmek, çeşit ekskursiyalarnı, tedbirlerni, meraqlı derslerni keçirmek içün birleşe. Halqnıñ yardımı olmasa, olarğa balalıq tadını tolusınen is ettirmege, başlarına kelgen bu renksiz künlerni yaraştırmağa imkânsız. Teşebbüs kenişley, er kün siyasiy mabüslerniñ qorantalarına birisi kele ve olarğa ne kerek dep soray.
Qırımlı advokat Ayder Azamatov Rusiyede «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtına olğan munasebet ğayrıdan baqılacaq, dep ümüt ete.
2014 senesinden evel ve soñ Qırımda bir de bir terakt, öldürüv, olarnıñ azırlanuvını bu teşkilât yapmadıAyder Azamatov
– Yaqında Rusiye insan aqları vekâletlisi Tatyana Moskalkovanıñ teşebbüsi ile «Hizb ut-Tahrirniñ» vaziyetini ögrenecek komissiya meydanğa ketirildi. O, bu teşkilâtnı yasaqlağan Yuqarı mahkemeniñ (Rusiyedeki – QA) 2003 senesi çıqarğan qararı da baqılacaq. Ümüt etem ki, yaqın vaqıtta bir netice olur. 2014 senesinden evel ve soñ Qırımda bir de bir terakt, öldürüv, olarnıñ azırlanuvını bu teşkilât yapmadı. Cinaiy dava boyunca tutulğan faaller 205.5 maddesiniñ birinci, ekinci qısımlarına istinaden qabaatlana – terror teşkilâtınıñ bölüginde iştirak etüv ya da işini teşkil etüv. Tutulğan 23 insandan iç birisi qabaatını tanımay, olar malümat bermey. Martnıñ 29-nda olarnı Rostov-na-Donuğa çıqarıp, çeşit SİZOlarğa yerleştirgenler. Yaqın eki aftada, belki de, tahqiqat tedbirleri belgilenecek.
Ayder Azamatovnıñ tahmin etkenine köre, bu cinaiy işlerde psihologik-psihiatrik ekspertiza ve tintüvler vaqtında tapılğan eşyalarnıñ ekspertizası sımarlanacaq.
Tahqiqatnıñ fikirince, kitap telüke menbası ola, onıñ vastasınen insanlar cinayet işlemege istegen ekenAyder Azamatov
– Müvekkilim kitaplarnı oña gizliden qoyğanlar, dep israr ete. Olarnı iç bir vaqıt körmegen edi, amma belli olmağan şekilde olar evinde tapıldı. Başqalarğa da kitaplar gizliden qoyuldı, bu insan bu teşkilâtnıñ azası ola dep kösterecek ediler. Em de bu radikal kitaplar, olar «Hizb ut-Tahrir» faaliyetine işaret ete, taze, yañı, sanki tünevin basılğan. Kimsede silâ tapılmadı. Amma, tahqiqatnıñ fikirince, kitap – telüke menbası ola, onıñ vastasınen insanlar cinayet işlemege istegen eken. Adet üzre, böyle davalarda mabüsler daa bir maddege istinaden qabaatlana – akimiyetni zorbalıqnen zapt etüv ıntıluvı. Olmaycaq bir şey: demek, bu insanlar bir yerde bulunsa, telüke bar.
«Qırımnıñ aq qorçalayıcı areketi» teşkilâtınıñ idare reisi Enver Kadırov emin ki, Rusiyeniñ Qırımdaki maqsadlarından biri – musulmanlarnı yamanlamaq.
Rusiye er usulnı qullanıp, musulmanlarnı şeytanlaştırmağa tırışaEnver Kadırov
– Rusiyede bu rezonans çıqardı – içtimaiy ağlarda Moskva soqaqlarında keçirilgen bir kişilik narazılıqlarnı körmek mümkün. Rusiyede doğru sual bergen insanlar çoq: bu teşkilât ne içün terrorist dep tanıldı? Bir çoq aq qorçalayıcı Yuqarı mahkemeniñ o qararı yañlış çıqarıldı, dep qayd etken edi. Moskalkova bunı nasıl çezecek bilmeyim, amma Rusiyede er şey sert total memuriy kontrol altında bulunğanına baqılsa, adaletli qarar olacağına ümüt az. Menim içün Qırımda olğanlar Rusiye er usulnı qullanıp, musulmanlarnı şeytanlaştırmağa, dünyağa olar islâm dinini kütip, terrorist ola bile, dep köstermege tırışqanınıñ işaretidir. Rusiye bu şekilde başqa fikirde olğanlarnen küreşe, Qırım sakinlerini qorquza…
Bu insanlar tarihta cefakeş olıp qalacaq, tarih er şeyni yerli-yerine qoyar.
(Metinni Vladislav Lentsev azırladı)
Katerina Nekreçaya, Qırım.Aqiqat Radiosınıñ prodüseri, alıp barıcı ve mahsus leyhalarnıñ müellifi
