Qırım MC ve Aqyar şeeri Prokuraturası, yanvarnıñ 14-nde Ukrainanıñ Rusiyege qarşı davasında Qırımdaki bozuvlar ile bağlı Avropa insan aqları mahkemesiniñ ara qararınıñ qabul etilmesiniñ müimligini qayd etti. İdarede, ileride de Rusiyege qarşı devletlerara davalarnı azırmalmaq içün materiallar bermege azır olğanlarını bildirdiler.
“Rusiyege qarşı devletlerara davası azırlanğanda, Qırım MC Prokuraturasınıñ cinayet dvalarınıñ materiallarında qayd olunğan Qırımdaki insan aqaları bozuvlarına dair bir çoq isbatlar qullanıldı. Muhtariyetniñ prokuraturası devletlerara davalarnıñ azırlanması içün öz materiallarını bermege azır", – dep yazıla bildirmede.
Yanvarnıñ 14-nde Avropa insan aqları mahkemesi Qırım ile bağlı Ukrainanıñ Rusiyege qarşı davası boyunca Büyük palatanıñ qararını ilân etti. Oña köre, mahkeme davanı “qısmen maqbul” tanıdı ve onıñ aslını baqıp başladı.
Avropa insan aqları mahkemesiniñ matbuat içün beyanatında, Ukrainanıñ Qırımdaki insan aqlarınıñ bozuluvı faktlarına dair “yeterli qadar delil olğanı” aqqında yazıla:
- merametsiz davranuv ve qanunsız yaqalavlar;
- yarımada sakinlerine Rusiye vatandaşlığını qabu ettirüv;
- ROK ait olmağan diniy liderlerni taqip etüv ve qorqutuv, kilse ve camilerde tintüvler keçirüv;
- kütleviy haber vastalarnıñ işini sıñırlav;
- cemaat ögünde toplaşuvlar keçirilüvini yasaq etüv, numayışlarnıñ teşkilâtçılarını yaqalav ve qorqutuv;
- vatandaşlar ve hususiy şahıslardan mal-mülküni tutıp aluv;
- mekteplerde ukrain tilini sıñırlav ve mektepte ukrain tilinde laf etken talabelerni taqip etüv;
- Qırım ve Ukraina qıtası arasında dolaşuv serbestligini sıñırlav;
- qırımtatarlarnıñ aqlarını bozuv.
Aynı zamanda, mahkeme bir sıra beyanat isbatlanmağanını bildirdi.
Ukraina Tış işler naziri Dmıtro Kuleba Büyük palatanıñ Qırım ile bağlı qararını “Ukrainanıñ ğalebesi”, dep adlandırdı.
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
