Link açıqlığı

Русский Українською
RFE/RS bütün saytları
УКР РУС
site logo site logo
Ogündeki Nevbetteki
Saatnıñ esas haberi
FOTORESİMLER

Qave, bazar ve esnaflar. Qırımtatarlarnıñ sürgünlikten evelki turmuşı (fotoresimler)

1920 senesiniñ soñunda Qırımda qurulğan sovet akimiyeti qırımtatarlarnıñ siyasiy areketini yoq etse de, halqnıñ medeniyeti umumen alğanda zarar körmedi. XX asırnıñ 20-nci yıllarında qırımtatar cemiyeti, eñ azından 1921-1923 seneleri repressiya ve açlıqnı körgen qısmı uzun vaqıt olmasa da inkişaf etken edi.

Qırımtatarlar Qırımda sayısına köre birinci yerni endi ruslarğa bergen edi, amma kene de yarımada sakinleriniñ 26%-ı edi. Qırım Muhtar Sovet Sotsialistik Cumhuriyetiniñ devlet tilleri rus ve tatar tilleri edi, «tatarlaştıruv» siyaseti bar edi, qırımtatarlar cumhuriyetniñ eñ yüksek reberlik vazifelerini alğan edi.

Qırımtatar atiqiyatı ve qavmiyatı faal şekilde ögrenilgen edi. Sovet mefküresi tolu, amma müim malümat bergen ilmiy işler ve cıyıntıqlar çıqqan edi.

Amma 30-ıncı yıllarda sovet akimiyeti qırımtatarlarnı müneversiz qaldırğan milliy elitalarnen küreşmege başladı. 1944 senesi sürgünlik oldı, 50-nci yıllarnıñ başında ise tamır halqqa yer olmağan Qırım tarihınıñ yañı kontseptsiyası peyda oldı. Şunıñ içün asırnıñ başında yapılğan qayd ve fotoresimler qırımtatar tarihı içün büyük emiyet taşıy.

Qırımtatar halqınıñ ananeviy turmuşını Qırım.Aqiqat fotoresimlerinde baqıñız.

(Fotoresimler ilk sefer 2020 senesi mayısnıñ 18-nde derc etilgen edi)

Bayram qıyafetini kiygen qızlar. Bağçasaray, 1920 seneleri Qırımtatarlar saçlarını ince-ince öre edi. Başına altın ya da kümüşnen nağışlanğan, bazı vaqıtları kiçik kapiklernen yaraştırılğan qadife fesler taqa edi
1 Bayram qıyafetini kiygen qızlar. Bağçasaray, 1920 seneleri

Qırımtatarlar saçlarını ince-ince öre edi. Başına altın ya da kümüşnen nağışlanğan, bazı vaqıtları kiçik kapiklernen yaraştırılğan qadife fesler taqa edi
Teri. Bağçasaray, 1920 seneleri Tuvarcılıq qırımtatar köy hocalığınıñ temeli edi – ayvanlar küç, et, süt ve yünden ğayrı, teri de bergen edi. Bağçasaray ve Qarasuvbazarda 20-nci yıllarda 40 teri sanayısı bar edi
2 Teri. Bağçasaray, 1920 seneleri

Tuvarcılıq qırımtatar köy hocalığınıñ temeli edi – ayvanlar küç, et, süt ve yünden ğayrı, teri de bergen edi. Bağçasaray ve Qarasuvbazarda 20-nci yıllarda 40 teri sanayısı bar edi
Baqla satıcısı. Bağçasaray, 1920 seneleri Baqla Qırımnıñ bütün rayonlarında aşta qullanılğan edi. Qatıqlı yeşil baqla şorbası, baqla şorbası ya da laqşalı baqla pişirmege mümkün edi
3 Baqla satıcısı. Bağçasaray, 1920 seneleri

Baqla Qırımnıñ bütün rayonlarında aşta qullanılğan edi. Qatıqlı yeşil baqla şorbası, baqla şorbası ya da laqşalı baqla pişirmege mümkün edi
Yip çiyratıcı, 1920 seneleri. Eñ meşur yengil Qırım toquması olğan «atma» pamuq ve ketenden yapıla edi. El emegi edi – böyle örekeler er bir qırımtatar evinde bar edi. Basma urba, yorğan ve havlı içün qullanılğan edi. Yiplik qadınlarnıñ işi olsa, toqumalıqnen esnafçı erkekler oğraşqan edi    
4

Yip çiyratıcı, 1920 seneleri.

Eñ meşur yengil Qırım toquması olğan «atma» pamuq ve ketenden yapıla edi. El emegi edi – böyle örekeler er bir qırımtatar evinde bar edi. Basma urba, yorğan ve havlı içün qullanılğan edi. Yiplik qadınlarnıñ işi olsa, toqumalıqnen esnafçı erkekler oğraşqan edi

 

 
Bağçasaraydaki ev, 1920 seneleri Dört çeşit qırımtatar evi bar edi: şeerdeki bir qatlı (fotoresimdeki kibi), dağ aldındaki eki qatlı, çöldeki bir qatlı (balçıqnen sürtilgen çit ya da toladan) ve taştan yapılğan bir qatlı yalı boyudaki evler
5 Bağçasaraydaki ev, 1920 seneleri

Dört çeşit qırımtatar evi bar edi: şeerdeki bir qatlı (fotoresimdeki kibi), dağ aldındaki eki qatlı, çöldeki bir qatlı (balçıqnen sürtilgen çit ya da toladan) ve taştan yapılğan bir qatlı yalı boyudaki evler
Bostancı, 1930 seneleri. Qırımda iklim sebebinden bostan işleri büyük olmasa da, sebzeler evde qullanılğan edi. Qırımtatar aşlarında lahana, hıyar ya havuç çoq qullanıla. Sebzeler etli şorbada da qullanıla
6 Bostancı, 1930 seneleri.

Qırımda iklim sebebinden bostan işleri büyük olmasa da, sebzeler evde qullanılğan edi. Qırımtatar aşlarında lahana, hıyar ya havuç çoq qullanıla. Sebzeler etli şorbada da qullanıla
Köy sakinleri. Şimaliy Qırım, 1920 seneleri Qırım çölünde tuvarcılıq ziraatnen beraber yapılğan edi. Saçuv, çıqaruv işleri bir künde yapıla ve büyükler tarafından belgilengen edi. 
7 Köy sakinleri. Şimaliy Qırım, 1920 seneleri

Qırım çölünde tuvarcılıq ziraatnen beraber yapılğan edi. Saçuv, çıqaruv işleri bir künde yapıla ve büyükler tarafından belgilengen edi. 
Teri. Bağçasaray, 1920 seneleri Ayaqqap teriden tikile edi. Erkekler qonuçsız başmaq ve nallı çızma kiye edi. Qadınlar qışta çızma, yazda arqa tarafı olmağan ve keskin burunlı ayaqqan kiye edi. Tantanalı bir şey olsa, altınnen tikilgen ayaqqap kiye edi
8 Teri. Bağçasaray, 1920 seneleri

Ayaqqap teriden tikile edi. Erkekler qonuçsız başmaq ve nallı çızma kiye edi. Qadınlar qışta çızma, yazda arqa tarafı olmağan ve keskin burunlı ayaqqan kiye edi. Tantanalı bir şey olsa, altınnen tikilgen ayaqqap kiye edi
Pişirilgen qave. Bağçasaray, 1920 seneleri Qave – tek qırımtatar sofrasınıñ esas parçası degil, umumen medeniyetniñ bir parçasıdır. Onı pişirmek içün cezve qullanıla. Qave yanına elva ve çeşit tatlılar berile edi. XIX asırnıñ soñunda Bağçasarayda 62 qave bar edi
9 Pişirilgen qave. Bağçasaray, 1920 seneleri

Qave – tek qırımtatar sofrasınıñ esas parçası degil, umumen medeniyetniñ bir parçasıdır. Onı pişirmek içün cezve qullanıla. Qave yanına elva ve çeşit tatlılar berile edi. XIX asırnıñ soñunda Bağçasarayda 62 qave bar edi
Soqaq tuccarı. Bağçasaray, 1920 seneleri. Çoqusı esnafçı yapqan malını özü sata edi, amma Qırım şeerleri bazarsız olmay edi. Gerdanlıq, zıncır, anter, çubuq ve diger şeyler alıp şeer soqaqlarını dolaşqan satıcılar da bar edi
10 Soqaq tuccarı. Bağçasaray, 1920 seneleri.

Çoqusı esnafçı yapqan malını özü sata edi, amma Qırım şeerleri bazarsız olmay edi. Gerdanlıq, zıncır, anter, çubuq ve diger şeyler alıp şeer soqaqlarını dolaşqan satıcılar da bar edi
Çöldeki ev. Qırımnıñ cenübiy-ğarbi, 1920 seneleri. Baş odada bacaqlı açıq ocaq ve asılğan qazan bar edi. Divarlar boyu minderler ve yastıqlar, masalar tura edi. Divarlarnı yaraştırmaq içün duvarbezler qullanılğan edi, yerlerde kilimler bar edi
11 Çöldeki ev. Qırımnıñ cenübiy-ğarbi, 1920 seneleri.

Baş odada bacaqlı açıq ocaq ve asılğan qazan bar edi. Divarlar boyu minderler ve yastıqlar, masalar tura edi. Divarlarnı yaraştırmaq içün duvarbezler qullanılğan edi, yerlerde kilimler bar edi
Bağçasaray sakini, 1920 seneleri.  Erkekler başına qalpaq, taqiye ya da fes taqa edi. Keniş qollu kölmek keniş şalvarnen kiyilip quşaqlanğan edi. Kölmek üstüne dügmeli qısqa yelek, üstüne ise uzun qaftan kiye ediler
12 Bağçasaray sakini, 1920 seneleri. 

Erkekler başına qalpaq, taqiye ya da fes taqa edi. Keniş qollu kölmek keniş şalvarnen kiyilip quşaqlanğan edi. Kölmek üstüne dügmeli qısqa yelek, üstüne ise uzun qaftan kiye ediler
Yip çiyratıcı, 1920 seneleri.  Qadınlar keniş ve uzun, tizlerini qapatacaq kölmek, uzun ve bol qollu anter ve renkli şalvar kiye edi. Üstünde tar qollu qaftanlar bar edi. Qaftan üstüne qısqa ton kiyile edi. Evden çıqqanda yapınca kiyile edi
13 Yip çiyratıcı, 1920 seneleri. 

Qadınlar keniş ve uzun, tizlerini qapatacaq kölmek, uzun ve bol qollu anter ve renkli şalvar kiye edi. Üstünde tar qollu qaftanlar bar edi. Qaftan üstüne qısqa ton kiyile edi. Evden çıqqanda yapınca kiyile edi
Sarac tükânı. Bağçasaray, 1920 seneleri.  Atlar qırımtatarlarnıñ yaşayışında büyük rol oynay edi, atlarğa ise er vaqıt eger taqımı kerek edi. Qırım hanlığı vaqtında saraclarnıñ «paytahtı» Qarasuvbazar edi
14

Sarac tükânı. Bağçasaray, 1920 seneleri. 

Atlar qırımtatarlarnıñ yaşayışında büyük rol oynay edi, atlarğa ise er vaqıt eger taqımı kerek edi. Qırım hanlığı vaqtında saraclarnıñ «paytahtı» Qarasuvbazar edi
Baqırcınıñ ustahanesi. Bağçasaray, 1920 seneleri Renkli madenlerni baqırcılar işlegen edi. Qalaylı baqırdan ev eşyaları, cezden ritual savut-saba ve cami avizeleri yapılğan edi. Cez ve demirden qave degirmeni yapılğan edi
15 Baqırcınıñ ustahanesi. Bağçasaray, 1920 seneleri

Renkli madenlerni baqırcılar işlegen edi. Qalaylı baqırdan ev eşyaları, cezden ritual savut-saba ve cami avizeleri yapılğan edi. Cez ve demirden qave degirmeni yapılğan edi
Nağışçı. Bağçasaray, 1920 seneleri. Qırımtatar urbası, ayaqqabı ya da tekstilini nağışsız tasavvur etmek imkânsızdır. Örnekler regionğa köre deñişe edi – Şarqiy Qırım nağışlarında balıq ve qayıqlar bar, çölde qoyu qırmızı renk çoq qullanıldı. Yalı boyunda suv ösümlikleri, erılğan, mor ve beyaz tüsler çoq edi
16

Nağışçı. Bağçasaray, 1920 seneleri.

Qırımtatar urbası, ayaqqabı ya da tekstilini nağışsız tasavvur etmek imkânsızdır. Örnekler regionğa köre deñişe edi – Şarqiy Qırım nağışlarında balıq ve qayıqlar bar, çölde qoyu qırmızı renk çoq qullanıldı. Yalı boyunda suv ösümlikleri, erılğan, mor ve beyaz tüsler çoq edi
Zıncırlı medrese kirişi. Salaçıq, 1920 seneleri Eñ birinci ve eñ büyük medreselerden biri Solhatta XIV asırda quruldı, amma bugüngece qalmadı. Qırımda eñ meşur ve saqlap qalğan medrese 1500 senesi açılğan Zıncırlı medrese edi. 1917 senesi anda pedagogika institutı açıldı
17 Zıncırlı medrese kirişi. Salaçıq, 1920 seneleri

Eñ birinci ve eñ büyük medreselerden biri Solhatta XIV asırda quruldı, amma bugüngece qalmadı. Qırımda eñ meşur ve saqlap qalğan medrese 1500 senesi açılğan Zıncırlı medrese edi. 1917 senesi anda pedagogika institutı açıldı

Facebook Forum

Başına qaytmaq
XS
SM
MD
LG