Poloniya Seymi qırımtatar halqınıñ lideri, Ukraina halq deputatı Mustafa Cemilevni 2022 senesi Nobel Barışıq Mukâfatına namzet kösterdi. Bu ne demek? Rusiyeniñ Ukrainağa kene ücüm etmesi mümkün olğan vaqıtta bu nege tesir ete bile? Mustafa Cemilevniñ Qırım ve qırımtatarlarnıñ tarihında rolü ne? Bu aqta Qırım.Aqiqat maqalesinde oquñız.
Nobel barışıq mukâfatına Mustafa Cemilevniñ namzetini Poloniya Seyminiñ spiker muavini Malgojata Gosevskaya teklif etti, dep bildirdi poloniyalı aq qorçalayıcı Petr Hleboviç «Qırım haber agentliginiñ» türk bürosına.
Bu malümatnı Rusiye kontrolindeki Qırım mahkemelerinde Mustafa Cemilevniñ menfaatlarını temsil etken advokat Nikolay Polozov da tasdıqladı.
Ukraina Tış işler naziriniñ birinci muavini Emine Ceppar Malgojata Gosevskayağa köstergen teşebbüsi içün teşekkür bildirip, Mustafa Cemilev «bu mukâfatqa başqa iç kimse qadar lâyıq», dep qayd etti.
Qırımtatarlarnıñ lideri Nobel Barışıq Mukâfatına çoq sefer namzet kösterildi, amma şimdilik berilmedi.
Mustafa Cemilev – eñ meşur sovet dissidentlerinden biridir. Qırımtatar halqınıñ Stalin sürgünliginden soñ Qırımğa qaytması oğrunda küreşip, 15 yıldan çoq apishane ve lagerlerde keçirdi.
Mustafa Cemilevniñ Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında aytqanına köre, Nobel Barışıq Mukâfatına namzet kösterilgeni aqqında Poloniya kütleviy haber vastalarından bildi. Qırımtatarlarnıñ lideri mukâfatqa namzet kösterilmesinden onı alğanına qadar «bir sıra maniası olğan büyük bir mesafe» bar, dep qayd etti. Mukâfat berilse, qırımtatar halqı ve Ukrainağa «qoltutuv büyük olur edi», dep qayd ete o.
– Nobel Mukâfatı bütün dünyada eñ şereflidir. Ve o, dünya toplulığınıñ diqqatını ilk evelâ qırımtatar halqınıñ ve memleketimizniñ (Ukrainanıñ – QA) problemine celp eter edi. Ve Ukrainanıñ topraq bütünligi ve suverenitetini barışıq yolunen ğayrıdan tiklev küreşindeki ğayretlerine büyük yardım olur edi. Bu ceetten Nobel Barışıq Mukâfatı memleketimiz içün pek emiyetlidir.
Mustafa Cemilevge Nobel Barışıq Mukâfatınıñ berilüvi Poloniya ve bütün dünya içün «pek müim olur edi», dep ayttı Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında Lüblin (Poloniya) memuriyetiniñ halqara işbirligi merkeziniñ müdiri Kşiştof Stanovski.
Mustafa Cemilev içün Nobel Barışıq Mukâfatı bütün dünya içün pek müim olıp, barışıqnı cenksiz qurmağa istegen insanlar içün bir fırsat olğanına dair ümüt olur edi
– Ukraina, bu memleketniñ tamır halqınıñ vekili Nobel Barışıq Mukâfatını alsa, pek yahşı. Bu pek müim, çünki bütün dünya içün Mustafa Cemilev – qırımtatar halqı, Ukraina içün siyasiy maqsadlarına irişmek içün zorbalıqsız usul, silâsız küreş alıp barğan insan örnegidir. Şimdi Ukrainağa (Rusiye tarafından – QA) daa bir ücüm telükesi bar ve Qırım Ukraina olğanını unutmaymız. Mustafa Cemilev içün Nobel Barışıq Mukâfatı bütün dünya içün pek müim olıp, barışıqnı cenksiz qurmağa istegen insanlar içün bir fırsat olğanına dair ümüt olur edi.
Ukraina tele alıp barıcısı, göñülli ve siyasetçi Serğiy Prıtula Mustafa Cemilevniñ Nobel Barışıq Mukâfatına namzet kösterilmesi Poloniya akimiyeti tarafından «dostane irade iması» oldı, dep ayttı. Bunı Prıtula Qırım.Aqiqatqa seslendirdi.
– Doğrusını aytqanda, menim içün Mustafa ağa – Gandi (İndistannıñ milliy qaramanı – QA), Nelson Mandela (Cenübiy Afrika Cumhuriyetiniñ sabıq prezidenti, memleketniñ milliy qarammanı – QA) bir sırada turğan insandır. İrade ve fazilet timsali olğan bu insannıñ lâyıq olğan bu mukâfatnı almasını can-yürekten isteyim.
Ukraina institutınıñ müdir muavini, Mustafa Cemilev aqqında kitapnıñ müelliflerinden biri olğan Alim Aliyev Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında qırımtatar halqı lideriniñ Nobel Barışıq Mukâfatına namzet kösterilmesi dünya toplulığınıñ diqqatını em işğal etilgen Qırım, em bütün Ukrainanıñ problemlerine celp ete bile, dep ayttı.
O, qırımtatarlarnı vatanğa qaytmasına ketirgen bir alev edi. Şimdi o, qırımtatarlarnı serbest vatanlarına qaytmasına kene ketirecek bir alev ola
– Mustafa Cemilevniñ Nobel Barışıq Mukâfatına namzet kösterilmesi – tek sovetler vaqtında qazanğan yararlıqlar aqqında degildir. O vaqıt o, qırımtatarlarnı vatanğa qaytmasına ketirgen bir alev edi. Şimdi o, qırımtatarlarnı serbest vatanlarına qaytmasına kene ketirecek bir alev ola. Qayd etmeli ki, Nobel Barışıq Mukâfatı – zorbalıqsız tirenüv aqqında, qırımtatarlar ve (işğal altındaki Qırımda – QA) millionlarnen ukrainalı insanlarınıñ ve bayraqlarınıñ qaytması içün zorbalıqsız küreşkeni aqqındadır.
Ukrainalı çalğıcı, «Okean Elzı» gruppasınıñ lideri Svâtoslav Vakarçuk Qırım.Aqiqatqa izaat berip, Mustafa Cemilev Nobel Barışıq Mukâfatına lâyıq, çünki «azatlıq ve tuvğan topraq oğrundaki küreşniñ timsali» ola, dep ayttı.
– Mustafa Cemilevni Nobel Barışıq Mukâfatına namzet köstermek teşebbüsiniñ em bütün Ukraina, em bütün qırımtatar halqı içün büyük ahlâqiy emiyeti bar. Ve men bunı mıtlaqa yapmaq (qırımtatarlarnıñ liderine mukâfat bermek – QA) kerek, dep tüşünem. Bu ğayege qoltutam.
Qırımtatar rejissöri Nariman Aliyevniñ fikirince, Mustafa Cemilev Qırım ve Ukrainanı keniş cemaatçılıqqa «er kesten daa yahşı» tanıta bile. Rejissör emin ki, qırımtatar lideriniñ mukâfatqa namzet kösterilmesi işğal etilgen Qırım ve qırımtatarlar Rusiyede oğrağan problemler, bir qısmı ise 2014 senesiniñ adise-vaqialarından soñ köçmege mecbur olğanı aqqında «dünyağa tarif etmege yardım eter».
Katerina Nekreçaya, Qırım.Aqiqatnıñ radio yayınları baş prodüseri
