Türkiye Tış işler naziri Mevlüt Çavuşoğlu avgustnıñ 23-nde «Qırım platformasınıñ» sammitinde çıqışta bulunıp, bu tedbir «Qırımnıñ Ukrainağa barışıq yolunen qaytarıluv saifesini aça», dep bildirdi.
«Qırım qanunsız bir şekilde ilhaq etilgeninden 7 yıl keçti. Ukraina topraq bütünligine qoltutuvımız tamdır. Halqara uquqnıñ açıq bozuluvına qarşı sesimiz başqa seslerden daa küçlüdir. Birdemligimizni ve küreşimizge sadıq qalğanımıznı bildirmek içün mında toplaştıq. «Qırım platforması» – insanlarnıñ meseleleri de», – dep ayttı Çavuşoğlu.
O, Türkiyede yaşağan qırımtatarlarnıñ sayısı çoq, dep hatırlattı.
«Bilesiñizmi, «Kene turmaqtan tüşmek daa qolaydır» degen bir söz bar. Tarih boyunca qırımtatarlar em yıqıla, em tura edi. Qırımtatarlarnıñ Ukrainanıñ birligini ve mustaqilligi saqlap qalmaq ıntıluvına qoltutamız. Bu meseleni – Qırım ilhaqını dünya seviyesinde añlamaq müim olğanını qayd etmege isteyim. Halqara uquq uyğunlığını qaytarmalımız. Bu mesele qolay çezilmeycegini añlaymız», – dedi Çavuşoğlu.
O, halqara sistema, hususan BM mehanizmi ve sisteması, Qırımnıñ işğalden qurtarıluvına «pek yardım etmegeni» içün kederini bildirdi.
«Şunıñ içün barışıq ve diplomatik yolunen ketmek qala, amma areket etmek mümkün. Bu sammit Qırımnıñ Ukrainağa barışıq qaytuv uzun yolunıñ saifesini aça, dep tüşünem, çünki Qırım – Ukrainadır», – dedi Türkiye Tış işler naziri.
Sammitte olğanlar Çavuşoğlunıñ aytqanlarını alğışladı.
Avgustnıñ 23-nde Kyivde Qırımnı işğalden qurtaruv meselesinde ilk halqara formatnı resmiy şekilde işletecek «Qırım platformasınıñ» birinci inauguratsiya sammiti başlandı.
Qırım.Aqiqat Azatlıq Radiosınen beraber tedbirni yayınlay.
Prezident, ükümet ve parlament reisleri, nazirler ve halqara qurulışlarnıñ reberligi yolbaşçılığında onlarnen çetel eyyeti sammitte iştirak etmege razı oldı.
Ukraina Tış işler naziri Dmıtro Kulebanıñ madümatına köre, «Qırım platformasınıñ» sammitinde planlaştırılğan paneller:
- Qırım ilhaqı ıntıluvını qabul etmeme;
- Azaq-Qara deñiz regionınıñ askeriyleştirilüvi;
- Qırımnıñ İnsan aqları ve turğun inkişaf vastasınen yañıdan integratsiya yolları;
- Qırımtatar halqı aqlarınıñ ğayrıdan tiklenmesine dair.
Onıñ qayd etkenine köre, sammitte qabul etilecek beyannamağa temsilcileri Kyivge kelmegen devletler qoşula bile.
Rusiye sammit keçirilüvine qarşı naralızıq bildirgen edi. Moskva tedbirni «şabaş» dep adlandırdı ve iştirakçilerini aqibetler bekley, dep qorquza. Forum başlamazdan evel Rusiye akimiyeti Ukraina Tış işler naziri Dmıtro Kuleba ve Milliy telükesizlik ve mudafaa şurasınıñ kâtibi Oleksiy Danilovğa qarşı şahsiy sanktsiyalar kirsetti.
«Qırım platforması»
Qırımnı işğalden qurtaruv halqara meydançığı (Qırım platforması) – Ukraina akimiyetiniñ qırımlılarnıñ aqlarını qorçalamaq ve işğal altındaki yarımadanı azat etmek içün Ukraina ve halqara ortaqlarınıñ areketlerini koordinatsiya etmek içün muzakere platformasınen bağlı teşebbüsidir.
2020 senesi sentâbr ayında Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy BM Baş Assambleyasınıñ 75-nci sessiyasında iştirakçi memleketlerni bu platforma qurulmasına qoşulmağa çağırdı.
Daa evel böyle planlarını Ukrainanıñ vaqtınca işğal etilgen topraqlar meseleleri nazirligi ve Ukraina Tış işler nazirligi aydınlatqanlar. Ukraina Tış işler nazirligi, Donbastaki zıddiyetni çezüv ve Qırımnı işğalden qurtaruv muzakere meydançıqları bir-birinden ayrı olmalı, dep tüşüne.
Ukraina Tış işler naziriniñ birinci muavini Emine Ceppar bildirgenine köre, Rusiyeni Qırımnı işğalden qurtaruv halqara platformasında iştirak etmege davet etecekler, amma iştirak etecegine inanmaylar. Bundan evel Ukraina Tış işler naziri Dmıtro Kuleba, Rusiyeni bu meydançıqta körmey, dep ayttı.
2020 senesi oktâbr ayında Poloniya Qırımnı işğalden qurtaruv halqara platforması çerçivesinde çalışmağa meraqlı, dep bildirdi.
Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy bildirgenine köre, Avropa Birliginiñ liderleri Avropa Birliginiñ Qırımnı işğalden qurtaruv platformasına qoşulmağa azır olğanını ayttı. Resmiy Kyiv Qırımnı işğalden qurtaruv platformasına Türkiye, Malayziya, Slovakiya, Büyük Britaniya ve diger memleketler qoşulır, dep bekley.
Kreml, Qırım meselesi qapatıldı ve Rusiye onı halqara muzakerelerge almaycaq, dep bir qaç kere bildirgen edi.
