Kyivde avgustnıñ 23-nde «Qırım platformasınıñ» birinci sammitinde iştirak etken 46 memleket ve halqara teşkilât Ukraina topraq bütünligini halqara seviyede tanılğan sıñırlarda ğayrıdan tiklemege çağırğan ortaq Beyannameni imzaladı. Sammit iştirakçileri «Rusiye Qırım ve Aqyarnıñ vaqtınca işğalini qanunlaştırıp olamaz», dep bildirdi.
Bu aqta Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy sammit vaqtında ayttı. Beyanname metni Ukraina Tış işler nazirliginiñ saytında derc etildi.
«İştirakçiler Ukraina topraq bütünligini halqara seviyede tanılğan sıñırlarda ğayrıdan tiklemek içün ortaq diplomatik ğayretlerine qoltuta, suveren Ukrainanıñ ayırılmaz parçası olğan Qırım Muhtar Cumhuriyeti ve Aqyar şeeri statusınıñ deñiştirilüvi tanılmay ve tanılmaycaq, Rusiyeniñ muvaqqat işğalni ve qanunsız zapt etüvni qanunlaştırmaq ıntıluvları qabul etilmez, dep qayd ete», – dep aytıla vesiqada.
Beyannameni imzalağan devletler: Ukraina, ABD, Kanada, Büyük Britaniya, Yaponiya, AB ve AB aza memleketleriniñ er biri (Avstriya, Belçika, Bulğaristan, Macaristan, Almaniya, Yunanistan, Danimarka, İrlandiya, İspaniya, İtaliya, Qıbrız, Letoniya, Litvaniya, Lüksemburg, Malta, Felemenk, Poloniya, Portugaliya, Romaniya, Slovakiya, Sloveniya, Finlândiya, Frenkistan, Horvatiya, Çeh Cumhuriyeti, İsveçiya ve Estoniya), İslandiya, Norvegiya, İsviçre, Montenegro, Şimaliy Makedoniya, Moldova, Gürcistan, Turkiye, Yañı Zelandiya ve Avstraliya. Ve NATO, Avropa Keñeşi ve Demokratiya ve iqtisadiy inkişaf teşkilâtı kibi teşkilâtlarnıñ vekilleri.
Sammit iştirakçileri «Qırım ve Aqyarnıñ Rusiye tarafından vaqtınca işğal etilüvini barışıq yolunen toqtatmaq içün» mesleat ve koordinatsiya etüv içün «Halqara Qırım platformasını» qurmağa qarar berdi.
Olar Qırım Muhtar Cumhuriyeti ve Aqyarnıñ vaqtınca işğalini toqtatmaq ve bu topraqlarda Ukrainanıñ kontrolini ğayrıdan tiklemek içün Rusiyege siyasiy, diplomatik ve sıñırlayıcı usullarnen basqı yapmağa niyetleri olğanını tasdıqladı. İştirakçiler Rusiyeni «Qırım platformasına» qoşulıp, onıñ maqsadlarına irişmesine çağırdı.
«(İştirakçiler – QA) Rusiye Federatsiyasını Qırım Muhtar Cumhuriyeti ve Aqyar şeeriniñ vaqtınca işğalini toqtatacaq Halqara Qırım platformasınıñ faaliyetinde konstruktiv iştirak etmesine çağıra», – dep aytıla Beyannamede.
Sammitte yarımadada insan aqları ve esas serbestlikleriniñ bozuluvı, Qırımnıñ askeriyleştirilüvi, Keriç boğazında ve Azaq deñizinde gemilerniñ serbest keçmesine mania yapılğanı, Rusiye vatandaşlarınıñ Qırımğa avuştırıluvı takbih etildi.
Avgustnıñ 23-nde Kyivde Qırımnı işğalden qurtaruv meselesinde ilk halqara formatnı resmiy şekilde işletecek «Qırım platformasınıñ» birinci inauguratsiya sammiti başlandı.
Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy çıqışta bulunıp, «Rusiye Qara deñiz regionındaki regional telükesizlikni bozıp, asker sayısını üç qat arttırdı», dep qayd etti.
Kreml, «Qırım platformasınıñ» sammitini «Rusiyege qarşı duşmanlıq» dep saya.
Ukraina Tış işler naziri Dmıtro Kuleba sammitte qabul etilecek beyannamağa temsilcileri Kyivge kelmegen devletler qoşula bile, dep bildirgen edi.
Rusiye sammit keçirilüvine qarşı naralızıq bildirgen edi. Moskva tedbirni «şabaş» dep adlandırdı ve iştirakçilerini aqibetler bekley, dep qorquza. Forum başlamazdan evel Rusiye akimiyeti Ukraina Tış işler naziri Dmıtro Kuleba ve Milliy telükesizlik ve mudafaa şurasınıñ kâtibi Oleksiy Danilovğa qarşı şahsiy sanktsiyalar kirsetti.
«Qırım platforması»
Qırımnı işğalden qurtaruv halqara meydançığı (Qırım platforması) – Ukraina akimiyetiniñ qırımlılarnıñ aqlarını qorçalamaq ve işğal altındaki yarımadanı azat etmek içün Ukraina ve halqara ortaqlarınıñ areketlerini koordinatsiya etmek içün muzakere platformasınen bağlı teşebbüsidir.
2020 senesi sentâbr ayında Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy BM Baş Assambleyasınıñ 75-nci sessiyasında iştirakçi memleketlerni bu platforma qurulmasına qoşulmağa çağırdı.
Daa evel böyle planlarını Ukrainanıñ vaqtınca işğal etilgen topraqlar meseleleri nazirligi ve Ukraina Tış işler nazirligi aydınlatqanlar. Ukraina Tış işler nazirligi, Donbastaki zıddiyetni çezüv ve Qırımnı işğalden qurtaruv muzakere meydançıqları bir-birinden ayrı olmalı, dep tüşüne.
Ukraina Tış işler naziriniñ birinci muavini Emine Ceppar bildirgenine köre, Rusiyeni Qırımnı işğalden qurtaruv halqara platformasında iştirak etmege davet etecekler, amma iştirak etecegine inanmaylar. Bundan evel Ukraina Tış işler naziri Dmıtro Kuleba, Rusiyeni bu meydançıqta körmey, dep ayttı.
2020 senesi oktâbr ayında Poloniya Qırımnı işğalden qurtaruv halqara platforması çerçivesinde çalışmağa meraqlı, dep bildirdi.
Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy bildirgenine köre, Avropa Birliginiñ liderleri Avropa Birliginiñ Qırımnı işğalden qurtaruv platformasına qoşulmağa azır olğanını ayttı. Resmiy Kyiv Qırımnı işğalden qurtaruv platformasına Türkiye, Malayziya, Slovakiya, Büyük Britaniya ve diger memleketler qoşulır, dep bekley.
Kreml, Qırım meselesi qapatıldı ve Rusiye onı halqara muzakerelerge almaycaq, dep bir qaç kere bildirgen edi.
