«Millet» Rusiye tarafdarı telekanalı keçken 2019 senesiniñ neticelerini çıqarıp, Qırımda «qırımtatar medeniyeti muvafaq bir şekilde ğayrıdan yaşatıla», dep bildire. «Milletniñ» haber etkenine köre, qırımtatar medeniyet müessiseleri ve icadiy taqımlar tek işğal etilgen Qırımda degil, qomşu Rusiye regionlarında ve atta uzaq memleketlerde tedbirlerde iştirak etti.
«Qırımnıñ eñ populâr qırımtatar bediiy taqımları ayda tahminen 200 kontsert ötkere. Bütün dünya boyunca çıqışta bulunalar, yaqında «Haytarma» ansambli Türkiyede qırımtatar medeniyeti festivalinde iştirak etti. Qırımtatar medeniy miras müzeyi 20 yaşını toldurdı, mında er vaqıt sergiler çalışa. Mevsim tedbir ceetinden zengin oldı, Sankt-Peterburg ve Türkiyede «altın fondnıñ» onlarnen sergisi oldı. Qırımtatar medeniyeti ğayrıdan tiklene, onıñnen beraber da halq yaşay», – dep bildire telekanal.
Qırımtatar faali Nariman Celâlnıñ fikirince, «akimiyet mania çıqarmasa edi», qırımtatar halqınıñ medeniy muvafaqiyetleri qat-qat çoq olur edi.
Qırımtatar medeniyeti çeşit vaziyetlerde inkişaf ete. Amma bunı Qırım akimiyetiniñ ya da hızmetçileriniñ ğalebesi olaraq qayd etmez edimNariman Celâl
«Qırımtatar medeniyeti çeşit vaziyetlerde inkişaf ete. Yavaşlay, tezleşe, amma toqtamay. Amma bunı Qırım akimiyetiniñ ya da hızmetçileriniñ ğalebesi olaraq qayd etmez edim. Bu, qırımtatarlarnıñ icadiy emek neticesidir: artist, çalğıcı, şair, ressam ve başqalarınıñ. Ve, aksine, akimiyet keder etmese edi, medeniy yeñişler daa çoq olur edi. Kontsertlerniñ sayısını aytıp, olarnıñ keyfiyetini aytmaylar, anda sabalıqlar, uzaq şeerlerde gastroller ve ilâhre bar. Bular kerek, amma olarnı muzıka ve teatr hadimleriniñ iş keyfiyetiniñ köstergiçi olaraq saymaq mümkünmi? Söz sırası, qırımtatar teatriniñ vaziyetini ne içün aytmaylar, onıñ soñki mevsimine seyirciler bayağı alçaq qıymet kesti», – dep izaatladı vaziyetni faal Qırım.Aqiqatqa.
Qırımtatar Milliy Qurultayı saylav komissiyasınıñ reisi Zair Smedlâyev de aynısını tüşüne. Onıñ fikirince, qırımtatar medeniyeti ancaq halqnıñ küçü sayesinde inkişaf ete.
Qırımtatar halqı saqlanıp qaldı ve özüni aqlağan çeşit akimiyetlerniñ onı yoq etmege tırışqanına baqmadan, inkişaf eteZair Smedlâyev
«Qırımtatar halqı saqlap qaldı ve özüni aqlağan çeşit akimiyetlerniñ onı yoq etmege tırışqanına baqmadan, inkişaf ete! Zalım ükümdar qırımtatar halqınıñ medeniyetini ne qadar yoq etmege tırışsa da, o, saqlap qaldı ve inkişaf ete. O, bugün de, halqnıñ oğrağan vaziyetine baqmadan, inkişaf ete, amma yahşı çarnıñ yardımınen degil, aksine, halqnıñ küçü sayesinde. Qırımnıñ zapt etilüvi, insanlarnı kütleviy şekilde Qırımnı terk etmege mecbur etken qırımtatarlarnı yoq etüv ve basqı areketleri, qırmızı terror ve XX asırnıñ birinci yarısında olğan açlıq, Stalinniñ qırımtatar ziyalılarına qarşı repressiyaları, soñra ise sürgünlik medeniyetimizni yoq etip olamadı, olar tek onıñ inkişafını belli bir vaqıtqa toqtattı! Qırımtatar medeniyeti halqını, medeniyetini sevgen ve onı esasen öz sermiyasına canlandırğan ayrı insanlarnıñ küçü sayesinde saqlap qaldı ve inkişaf etti. Ameliy sanatımız, teatr ve müzeyimiz böyle canlandı», – dep tarif etti Qırım.Aqiqatqa cemaat adamı.
Onıñ malümatına köre, artistler bücetten az para ayırılğanı içün gastrollerge barmağa mecbur.
Halqımıznıñ başına kelgen eñ zor sınavlar onıñ iradesini yoq etip olamadı, ve ziyalılarımız apishanelerde ve sürgünlik yerlerinde bile icat etmege devam ettiZair Smedlâyev
«Teatr ve çoq gastrol aqqında aytıp, eki tarafnı qayd etmege ister edim. Birincisi: qırımtatar halqı zor maddiy vaziyette bulunsa da, medeniyetimizge muhtac ve kontsert ve oyunlarğa büyük zevqnen bara. Ekincisi: toqtamağan turlar devlet az maliye etkeninen bağlı, artistler para qazanmaq içün toqtamayıp çalışmağa mecbur. Bir qaç şahsiy müzey bar, anda, ne yazıq ki, ara-sıra quvetçiler kelip çıqa, belki, kâr qazanmaq ya da basqı yapmaq içün. Halqımıznıñ başına kelgen eñ zor sınavlar onıñ iradesini yoq etip olamadı, ve ziyalılarımız apishanelerde ve sürgünlik yerlerinde bile icat etmege devam etti. Qırımtatar medeniyetiniñ inkişafını er angi akimiyetnen bağlamaq – sürgünlik sayesinde doğğanlarnıñ sayısı arttı demek kibi ola. Ayat zorluqlarına baqmadan, halqımız inkişaf etmege, qoranta qurmağa, bala doğurmağa, medeniyetimizni saqlap qalmağa ve inkişaf ettirmege devam ete!», – dep ayta Zair Smedlâyev.
Qırımtatar faali Edem Dudakovnıñ qayd etkenine köre, Qırım medeniyeti körünmegen alanda qaldı.
«Qırım» ansambli eskiden yılda bir qaç kere Türkiye, Romaniya ve atta Özbekistanğa barğan edi. Bu medeniy bağlar endi bozuldıEdem Dudakov
«Er şey ayta bileler. Amma «Qırım» ya da «Haytarma» ansamblleriniñ artistlerinen laf etseñ, Rusiyeden ğayrı başqa bir yerge barmağanlarını añlaysıñ. Akimiyet olarğa Rusiye boyunca propaganda turlarını teşkil ete. Bu kerçektir. Amma «Qırım» ansambli eskiden yılda bir qaç kere Türkiye, Romaniya ve atta Özbekistan diasporalarımıznıñ ricasınen gastrollerge barğan edi. Bu medeniy bağlar endi bozuldı. Türkiyedeki eñ büyük diasporamız tarihiy vatanlarınen medeniy deñişim yapmay. Qırım medeniyet saasında körünmegen bir alan oldı. İlk evelâ, halqımız zarar kördi. Bu qarşılanmaycaq zararlar. Ne yazıq ki», – dep qayd etti faal Qırım.Aqiqatqa.
Qırımtatar cemaat faali Nuri Beytulayevniñ bildirgenine köre, «Millet» telekanalınıñ malümatı Qırımdaki medeniy ğalebelerni qabarta.
«Qırımtatar halqı ve medeniyetiniñ ğayrıdan doğuv lafları bayağı qabartıldı ve «çıplaq qıral» qıyafetini maqtavğa oşay. Devletçilik ğayrıdan tiklense ve diger şartlar yerine ketirilse, meselâ, tarihiy toponimika qaytarılsa, bütün mekteplerde qırımtatar tili mecburiy olsa, o vaqıt ğayrıdan doğuv aqqında aytmağa mümkün olacaq», – dep paylaştı fikrini cemaat faali Qırım.Aqiqatnen.
Qırımtatar tarihı ve medeniyeti bir çoq ukrainalınıñ diqqatını Qırımnıñ Rusiye işğalinden soñ celp etti. Daa çoq – Rusiye işğalinden soñ esas Ukrainağa ketken qırımtatarlarnıñ faal olması sayesinde, olar vatanları oğrunda küreşni devam ete ve medeniyetini saqlap qalmaq içün küç bere.
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
