Qırımdaki Rusiye tahqiqatçısı silâ ve patlayıcı maddelerni qanunsız saqlağanında qabaatlanğan qırımtatar faali Edem Bekirovğa qabaatını tanıp, SİZOdan ev apsine ketmege teklif etti, dep bildirdi advokat İslâm Velilâyev. Nezaret altında tutulğan Bekirovnıñ sağlıq vaziyeti fenalaşa.
Bundan ğayrı, iyünniñ 10-nda Rusiyeniñ Rostov-na-Donu şeerinde 2018 senesi mart ayında «terror propagandasında» qabaatlanıp apiske alınğan qırımtatar vatandaş jurnalisti Nariman Memedeminovnıñ davası baqılacaq. Ukraina jurnalistleri milliy birligi Qırımda Memedeminovnıñ apiske alınmasını «fikir serbestligi, malümatnı, şu cümleden internet ağı vastasınen, serbest aluv ve tarqatuv aqqınıñ bozuluvı» dep adlandırdı.
Herson vilâyetindeki Novooleksiyıvka qasabasınıñ 57 yaşında sakini Edem Bekirov 2018 senesi dekabrniñ 12-nde saba Qırımnıñ memuriy sıñırında tutulıp, silâ ve patlayıcı maddelerni saqlağanında ve başqalarğa bergeninde qabaatlandı. Bekirovnıñ bir ayağı yoq, o, birinci derece saqatı ola ve bir qaç ciddiy hastalığı bar. Buña baqmadan, onı alâ daa Aqmescit SİZOsında tutalar.
Herson vilâyetindeki Novooleksiyıvka qasabasınıñ sakini Edem Bekirov dekabrniñ 12-nde saba Qırım kirişinde Rusiye uquq qoruyıcıları tarafından tutıldı. O, 78 anasını ve aqrabalarını ziyaret etmek içün Qırımğa ketti. Daa soñra onı Aqmescitteki Rusiye FSB binasına alıp ketkenler. Kreml kontrolindeki Aqmescitniñ Kiyev rayon mahkemesi Bekirovnı eki ayğa apiske aldı.
Advokat Aleksey Ladinniñ bildirgenine köre, Bekirov Rusiye Ceza kodeksiniñ 222-nci maddesiniñ 2-nci qısmı ve 222.1-inci maddesiniñ 2-nci qısmı boyunca (patlayıcı madde ve patronlarnı saqlav ve berüv) şeklene. Uquqçı Lilâ Gemeci qayd etkenine köre, faal 10 kilogramm trotil ve 190 muarebe patronını taşuv ve tarqatuvda qabaatlana.
Edem Bekirovnıñ advokatı İslâm Velilâyevniñ bildirgenine köre, müvekkiliniñ sağlıq vaziyeti ağır olıp qala.
Azatlıqtan marum etüv yerlerinde qalması ve kerekli tibbiy yardım kösterilmemesi ya şeker komasına, ya da ölümine sebep ola bileİslâm Velilâyev
– Endi eñ zor şeyge dayana, kerçekten alı pek fena. Yüregi hasta, şeker hastalığı ve bir sıra diger hastalığı bar. Azatlıqtan marum etüv yerlerinde qalması ve kerekli tibbiy yardım kösterilmemesi ya şeker komasına, ya da ölümine sebep ola bile. Yerli insan aqları vekâletlisi Lüdmila Lubina Edem Bekirovnı SİZOda bir qaç kere ziyaret etken edi, amma o, mabüsniñ alı bir qarar, dep saya. Cemaat közetüv komissiyası da tutuluv şaraitleri yahşı, kamerası pek yahşı, dep ayta. Sağlığı olmağanına ise kimse qulaq asmay.
Şimdi tibbiy bölükte buluna, amma bu hastahane degil. Bir qaç kün evelsi boğulğanını aytqan edi, kameradaki diger kişinen beraber 20 daqqa devamında qapu qaqqanlar, amma kimse kelmedi.
İslâm Velilâyev ev apsine avuştırılmaq içün qabaatnı tanımaq teklifini «tahqiqatçınıñ şahsiy fikri» dep adlandıra.
– Tahqiqat bölügi ya da FSB reberliginiñ bundan haberi barmı bilmeymiz. Bunı daa bir ay evelsi, ekspertizalarnen tanış olğanda, umumiy subette aytqan ediler. Elbette, biz buña razı olmadıq. Qabaat tanılsa, nevbetteki talaplar olacaq, bunıñnen bitmeycek, dedim. Tahqiqatçı bir şey aytmadı. Özüne iftira atmaq – yañlıştır. Edem Bekirovnıñ nezaret altında tutuluv müddeti iyünniñ 12-nde bite. Rusiye qanunlarına köre bundan bir afta ögüne tahqiqatçı uzatuv muracaatını bermeli. Soñki ay devamında tahqiqatçımız bir de bir tahqiqat tedbirlerini keçirmey, raatsızlamay. Soñki qabaatlav ne vaqıt olacaq, dep soradım – uzatuvdan soñ, dedi. Bütün ekspertizalar endi keçirilse de, uzatmaq muracaatında tahqiqat daa yekünlenmedi, dep aytacaq. Bunı mahsus yapalar, taktika öyle.
2018 senesi martnıñ 22-nde Bağçasaray rayonında Rusiye telükesizlik hadimleri ve uquq qoruyıcıları Nariman Memedeminovnıñ evini tinttiler. Ondan soñ faaliyetçi Aqmescitteki Rusiye FSBsi idaresine alıp ketildi. Martnıñ 23-nde mahkeme Memedeminovnı tevqif etti. Memedeminovnı Rusiye CK-nıñ 205 maddesiniñ 2-nci qısmına ait olğan cinayette («İnternet vastasınen terrosistik areketlerge açıq çağıruvlar») qabaatlaylar.
Qırımlı advokat Edem Semedlâyev Memedeminov qabaatlav tafsilâtlarını alâ daa bilmey, dep qayd etti, iyünniñ 10-nda ise Rostov-na-Donuda davanıñ esası baqılmağa başlaycaq.
Nariman nede qabaatlanğanını ve bunıñ delillerini alâ daa bilmeyEdem Semedlâyev
– Tahqiqat yekünlendi, kerçekten. Amma meni ve Emil Kurbedinovnı (qırımlı advokat – QA) soñki protokolnıñ imzalanmasına davet etmediler. Daa doğrusı, davet ettiler, amma biz meşğul olıp, tahqiqatçığa haber ettik. Faqat o, tayin etilgen advokatnı davet etmek mümkün, dep tüşündi ve bizni beklemedi. Narimanğa qabaatlav qararı berilmedi. SİZO hadimi kelip, qararnı alğanına dair vesiqa imzalamasını talap etti. O, özüni tanıtmasını talap etti, amma qadın açuvlanıp ketti, qararnı ise bermedi. Nariman nede qabaatlanğanını ve bunıñ delillerini alâ daa bilmey. Emil Kurbedinov cinaiy dava prokurorğa hatalarnı tüzetmesi içün qaytarılsın, dep muracaat etken edi. Lâkin qadı razı olmayıp, iyünniñ 10-na davanıñ esası baqılacaq, dep qarar çıqardı.
Edem Semedlâyev emin ki, Memedeminov qabaatlav qararını ögrenmese, mahkemeni başlatmağa mümkün degil ve bu vesiqalarnı ögrenmek ve esnasqa azırlanmaq içün eñ azından 7 kün kerek.
– Belki, mahkeme özü qararnı berip, Nariman azırlansın dep, oturışuvnı bir aftağa qaldırır. Amma nasıl olacaq ve mahkeme böyle bir imkân berecek-yoqmı daa belli degil. Davanıñ özüni aytsaq, iç bir ekspert müessisesi Memedeminovnıñ videolarında terrorizm çağıruvlarını tapmadı. Tahqiqatçı malümatnı diger ekspert müessisesine yollamağa mecbur oldı, anda ise bu çağıruv tapıldı. Bizler Narimannıñ qabaatsız olğanını isbatlamaq içün mıtlaqa mustaqil ekspertizanı keçirecekmiz.
(Metinni Vladislav Lentsev azırladı)
Sergey Gromenko, qırımlı tarihçı, Qırım.Aqiqat közeticisi
