Qırımlılar küzde açılacaq iş yerlerini dört köznen bekleyler

Taisiya Generalova

Aqmescit – qırım işğal etilgen soñ, yarımadadan yüzlernen ukrain bankları ğayıp etildi, olarnıñ yerine ondan ziyade rusiyeli bank açıldı. Halqara şirketler de öz işini toqtattı. Ukrain tili ocaları da işsiz qaldılar, Qırımda bu tilniñ devlet statusı olğanına baqmadan, qullanuv dairesi sıñırlandı. Qırım limanlarında çetel gemileri artıq toqtamaylar, bu sebepten yüzlernen adamlar iş qıdırıp yüreler.

Üç yıl evelsi Aqmescit sakini Grigoriy iqtisadiy oquv yurtnı tamamlap, «Delta Bank»qa işke kirdi. Bu maliye müessisede o endi çalışmay, Grigoriy ile birlikte daa 500 adamnı qısqarttılar. Episi hadimlerge ya da parasız raatlıq ya da işten çıqmağa teklif ettiler. Genç ekincisini seçti.

Yaş ana Oksana eki ay evelsi işsiz qaldı. O, Qırımda işini toqtatqan ukrain «Megakom» tibbiy şirketiniñ hadimi edi. Oksananıñ fikirince, onı eki sebepten işten çıqardılar: «Bank qapalmazdan üç kün evel saibimiz işten çıqardı, - bu resmiy sebep. Ekici sebep, siyasetnen bağlı. Maña Ukrainağa köçmege teklif etildi, men red ettim».

Şirketniñ hadimlerine bir şart qoyuldı: «Ya da köçesiñiz, ya da işsiz qalasıñız!», – dey Oksana ve ilâve ete: «Sevimli ibaresi: ya siz nasıl istediñiz? İşğal etilgen territoriyada yaşamağa küç!».


Oksananıñ aytqanına köre, o çalışqan iş kibi yerlerni tapmaq qolay degil. «Olar elbette barlar, amma, asıl zenaatıma kelişmey. Ya da aylıqları küçük», - dep şikâyet etti qadın.

Şimdiki vaqıtta, Oksana işsiz qalğanı içün devletten yardım almaq içün nevbette buluna. O 600-ci ola. Amma, yanvar ayından başlap, bu para Rusiye qanunlarına köre taqsimlenecek, onıñ içün nevbeti kelmey bile.

Rusiyede işsizlerge berilgen para yardımınıñ miqdarı Ukrainadakinden daa ufaqtır. Rusiye Federatsiyasında sermiya tahminen 850 rubleden - 4,9 biñ rublege qadar olsa, Ukrainada –544 grivnadan (1,6 biñ rub.) 4,9 biñ grivnağa qadar (14,6 biñ rub.)yete.

Rusiyede boş iş yerleriniñ sayısı resmiy olaraq işsiz olğanlardan eki kerege çoqtır. Yani, işke daa çoq işsizler kire bileler. Onıñ içün de, 2009 senesinden başlap, sermiyalarnıñ miqdarı deñişmey ve deñişmeycetir. Aynı zamanda Qırımda işsizlerniñ sayısı artqanınen iş yerlerniñ sayısı azlaştı. 2014 senesi yanvar-aprel (2013 snesinen teñeştirsek) aylarında işke talap etüvi 58%-ğa yani 2300 adamğa eksildi. Bu malümatnı «Qırım Cumhuriyetinde statistika hızmeti» bere.

Qırım Muhtar Cumhuriyetiniñ statistika boyunca Baş idaresiniñ malümatına köre, 2013 senesiniñ yanvar ayından may ayına qadar işsizlerniñ sayısı 15,7 biñge yetti. «Qırım Cumhuriyetinde İşsizlik taqdirde mecbur içtimaiy sigorta fondunıñ» müdir muavini İgor Vorobyov bildirgeni kibi, 2014 senesiniñ tamam şu ayları 18,7 biñ işsiz qayd etilgen. Yani, işsiz qırımlılarnıñ sayısı 3 biñge arttı.

Qırım matbuat vastalarını saifelep, Moskva ve Rusiyeniñ diger regionlarında iş tapmaq mümkün. Amma, esasen cıyıştırıcılardan başlap, qurucılar istenile.


İş qıdırğan yaş ana Oksana bir rusiyeli saytqa tercimeiy-alını qaldırdı, amma Qırımdan köçmege istemey. «Biz özümiz iş tapıp, rezümey yollap, köçe bilemiz. Amma, böyle taqdirde Ukrainada çalışmaq daa eyidir ve raatlıq künleri evge kelmege mümkün – iqtisad cietinden daa elverişlidir: em müşterilerni bilemiz, daireni ucuzca kiralamaq mümkün, em yaqınca. Moskvağa barılacaq kibi olsa, yüksek vazifeñ ve 3-4 kerege yüksek aylığıñ olmalı», - dedi Oksana.

Onıñ fikirince, şimdiki künde işke çıqmaq mantıqsız, daa eyisi küzde rusiyeli şirketlerniñ açılmasını beklemek kerek: «Ya ekim olıp çalışmaq, ya da Ukrainağa para qazanmağa barmaq kerek olacaq», - dep qayd etti qadın.

Qırımlı Elmaz, baş ofisi Kiyevde yerleşken avropalı tibbiy şirkette çalışa edi. Qırım işğal etilgen soñ, şirket te qapaldı. Elmaz işsiz qaldı, «Qırım apansızdan Rusiyege keçkeni içün, Ukrainadan ilâclar ketirilmey qaldı. Şirket te, çetel devlette hadimni tutmağa istemedi. Neticede, men işsiz qaldım», - dep añlattı Elmaz.



İş saibi Elmazğa Kiyev ya da Ukrainanıñ diger regionlarına köçmege teklif etken edi, amma Elmaz red etti. «Qırım tuvğan mekânım. Mında, soylarım, dostlarım, eñ esası – destek, Vatan», - dey o.

Qız aytqanı kibi, ya da iş saasını deñiştirmek kerek olacaq, ya da mecbur Ukrainağa köçmege lâzim. Amma, Elmaz diger şeyge daa çoq işana: «Men ümüt etem ki, biz Ukrainağa qaytarmız. Ve işim de qaytar. Çünki men onı begene edim, çalışqanımıznı, yaşağan tarzımıznı begene edim. Men soñuna qadar, er şey hayırlısınen yekünler ve biz evelki kibi, belki de daa yahşı, Ukrainada yaşaycaqmız», - dep qayd etti Elmaz.