Yaqında siyasiy davalarnıñ advokatlarından bir fayda yoq, özüne ad yapalar, bütün davalarnı ise yutturalar degen laflarnı eşittim. Elbette, bu adiy meşçan fikridir, amma onı körmemezlikke urmağa olmay, çünki, ne yazıq ki, böyle fikirler daa bar.
Siyasiy davalarnıñ advokatları olarnı yutturğanlarına iç razı degilim. Bir taraftan, mabüslerden iç kimse azat etilmegeni içün böyle körüne. Amma diger taraftan, advokatlarnıñ küreşi sayesinde bu davalarnı bileler, bu ise rejimniñ Qırımdaki basqılarnı arttırmasına keder ete. Bu davalar bütün dünyağa belli ola, olar dünya toplulığına Qırımnıñ eski statusını ğayrıdan tiklemege yardım ete.
Advokatlarnıñ küreşi sayesinde bu davalarnı bileler, bu ise rejimniñ Qırımdaki basqılarnı arttırmasına keder ete
Qırımdaki mahkemeler ve Rusiye uquq qoruyıcıları, bütün siyasiy davalar yalıñız advokatlarnıñ degil, vatandaş cemiyeti ve dünya toplulığınıñ nezareti altında olğanını köre. Bu davalar yüksek halqara meydançıqlarda yanğıramaqta. Şu sebepten Qırımda bu davalarnı uydurğan şahıslar raatsız ola.
Vatandaş cemiyetiniñ vaziyetni közetmesi Qırımnıñ Rusiye ceza sistemasındaki belli şahıslarğa qarşı sanktsiyalar kirsetmege imkân bere. Mesele, ABD yañı ceza cedveline qırımtatar faali Renat Paralamovnıñ qaçırılması ve azaplarğa oğratılmasına alâqaları bar olğanında şeklengen FSB zabiti kirsetildi.
Demek ki, advokatlarnıñ küreşi, vatandaş cemiyetiniñ diqqatı rejimge bağlı olğan Qırım mahkemesini biraz obyektiv olmağa mecbur ete. Kene de, büyük diqqat altında olğan Qırım makehemeleri imaye tarafınıñ aqlarını bozıp şaşırta. Boş laf olmasın dep, bir qaç misal ketireyim.
Ne yazıq ki, siyasiy davalarnıñ advokatları mahkeme esnaslarında teñ şaraitlerde olmay, çünki olarnıñ davaları baqılğanda reqabet aman-aman yoq. Qadı qabaat tarafınıñ aytqanları ve köstergenlerine inana, amma imayeniñ delillerine qulaq asmay. Menim fikirimce, Qırımdaki mahkeme rejim ve uquq qoruyıcılarğa bağlı.
Siyasiy davalarda qadılar ekstremizmge qarşı qanunlarnı pek çoq iza ete. Bu şekilde mahkemeler davalarnı idare ete. Qırımda siyasiy davalarnıñ şahıslarına ait aqlarnı bozğan bir sıra diger misaller de bar. Olarnı em advokatlar, em aq qorçalayıcılar ayta. Misal olaraq, oturışuv keçirilmesi içün aselet küçük salonlar ayırıla, oturışuv vaqtında mabüsler advokatlarnıñ yanında degil, parmaqlıqta buluna, bütün kün sürgen oturışuvlarda bile mabüslerge aş berilmey.
Oturışuvlarda foto ve video çıqarmağa izin bermeyler, qabaat tarafınıñ gizli şaatları qullanıla, imaye tarafınıñ izaları ise körmemezlikke urula. Mahkeme salonına imayecilerni ya quva, ya almaylar. Aq qorçalayıcılar qadılarnıñ oturışuvğa azır qararlarnen kelgenini, mahkeme oturışuvlarınıñ protokolları deñiştirilgenini , advokatlarnıñ nutuqları alıp taşlanğanını bir qaç kere bildirgen edi. Qapalı oturışuvlar sıq-sıq ola. Telükesizlik maqsadı aqqında denile. Qabaat tarafına elverişli olğan şeyler daa çoq.
Rejim advokatlarnıñ işini daa ziyade zorlaştıracaq ola
Rejim advokatlarnıñ işini daa ziyade zorlaştıracaq ola. Artıq olarnıñ muracaatları bile umumiy şartlarğa teñ oldı, advokatnıñ muracaatına cevap bir ay beklenile. Mabüsniñ taqdiri ve sağlığı aqqında aytılğan davalarda ise bir ay – pek çoq, iş sozulması böyle mabüs içün telükeli ola bile. Bundan ğayrı, muracaatnı yañlış tizgen advokat memuriy mesülietke çekile bile.
Şimdi ise siyasiy davalardaki advokatlarnıñ işini faydasız körgenler tüşünsin: rejim, advokatlarnıñ ve vatandaş cemiyetiniñ küreşi şeklinde tirenüv almasa, ne olur edi? Biraz hayal etilse de, bunı tasavvur etmek zor degil.
İnsan aqları ve serbestlik esasları şartnamesiniñ 6-ncı maddesi («Adaletli mahkeme
aqqı») uquqiy devlette mahkeme nasıl olğanını bildire. Bir çoq alda rejimniñ areketleri vatandaş cemiyetine bağlı: biz ya uquqiy adaletsizlikke yol beremiz, ya da sistema iç olmağanda adalet olğanını köstersin dep, er bir imkân içün küreşmege devam etecekmiz.
Zarema Seitablayeva, qırımlı, bloger (müellifniñ adı ve soyadı telükesizlik maqsadınen deñiştirilgen)
«Bloglar» rubrikasında bildirilgen fikirler müelliflerniñ baqışlarını aks etip, muarririyetniñ baqışlarınen aynı olmaması mümkün