Eki aftadan berli işğal altındaki Qırımda yağğan boranlı yağmur ve sağanaqlar yerli sakinlerge bir sıra problem çıqara. Yağanaqlar köylerni basa, insanlarnı bağsız qaldıra ve yol qazalarınıñ sebebi ola. Zarar körgen qırımlılar yarımadanıñ Rusiye akimiyetinden yardım bekley, amma o da er keske vade etilmey.

Rusiye kontrolindeki Qırım ükümeti iyünniñ 23-nde bir qaç kün evelsi 50 ev zarar körgen Aqmescit rayonınıñ Biy Tanış (Pervomayskoye) köyüniñ sakinlerine körgen zararları içün ivaz töleycek, dep vade etti. Yağanaqlar köylülerniñ evlerini ve azbarlarını bastı. Alacaq paralarınıñ miqdarı şimdilik belli degil – memurlar zararnı daa esaplamadı.

Biy Tanışta sağanaq aqibetleri şimdi Qırımnıñ diger regionlarına baqqanda daa çoq körüne, amma diger regionlarda da akimiyetniñ yardımını bekleyler – yağmurlar sebebinden insanlar evsiz qaldı.

Yağmur elli evni bastı

Yarımadada bir qaç künden berli toqtamayıp yağğan küçlü yağmurlar neticesinde topraqta toplanğan suv sebebinden Biy Tanış köyüni suv bastı. Yağanaqlar köylülerniñ evine ve bostanlarına kirdi. Qurtarıcılarğa muracaat etmege mecbur oldılar.

«Akimiyetniñ belediye organları, rayonnıñ kommunal hızmetleri ve Fevqulâde vaziyetler nazirliginiñ mütehassıslarınıñ işi ve vastaları sayesinde suv çıqarıldı, çöplük toplandı, suvnı çekken kanal qoyuldı», – dep aytıla Qırımnıñ Rusiye Fevqulâde vaziyetler nazirliginiñ yolbaşçılığında.

İyünniñ 23-nde Qırımnıñ Rusiye ükümeti zarar körgenler tazminat alacaq, dep söz berdi. Qırımnıñ Rusiye baş nazir muavini İrina Kivikonıñ aytqanına köre, al-azırda zarar ve ivaz miqdarı esaplana.

«(Suv basuvından zarar körgen – QA) elli ev. Biy Tanış köy qasabasınıñ sessiya qararı esasında eñ çoq, orta ve eñ az zarar körgenlerge bölemiz. Qırımnıñ yedek fondundan zarar körgen er bir kişige tazminat ödenecek», – dep ayttı o.

Zarar körgen evlerniñ derecesi ve ev saipleriniñ zarar miqdarı qararını iyünniñ 25-nde olacaq sessiyada qabul etmege vade eteler, kelecek aftadan başlap ise ödemege söz bereler.

Qırımnıñ Rusiye yolbaşçısı Sergey Aksenov «bürokratiya olmasın ve bazarertesine qadar (iyünniñ 29-na – QA) para berilsin», dep emir etti.

«İnsanlar oğrağan problemlerinen bir özleri qaldı»

Qırımda yağğan yağmurlardan tek Biy Tanış zarar körmedi, Aqmescit, Aqşeyh, Canköy ve Bağçasaray rayonlarınıñ bir qısmı zarar kördi. Yerli sakinlerniñ evlerinden suvnı qurtarıcılar çıqardı.

Qırımlı Zair Akadırov «Qırım aqqında» blogunda Bağçasaray rayonınıñ Bürlük (Vilino) köyünde şahsiy evlerni suv bastı, dep bildire. Onıñ aytqanına köre, köy sakinleri bir qaç künden berli akimiyetten yardım bekley.

«Bazı yerlerde suv ev, aran, issihanelerge kirdi, anda olğan er şey zarar kördi. Kederli bir şey. Afattan zarar körgen er keske sebatlı ve sabırlı olmalarını, bütün meselelerniñ tezden çezilmesini tilemek qaldı. İnsanlar oğrağan problemlerinen bir özleri qaldı», – dep ayta o.

Yağmurlar bir qaç kün evelsi köyde yağdı. Köy sakinleri aqibetlerini alâ daa yoq etip olamay. Sağanaq neticesinde köy töpesindeki tarlalardan suv ev ve bostanlarğa aqıp keldi. Dört evni ve 19 bostannı bastı.

«Evimizniñ alını baqıñız. Aşhaneni suv bastı, bala odasına da kelip başladı», – dep ayta evlerden biriniñ saibi ve yağmur suvı basqan yerlerni köstere.

Bazı köylülerniñ suv altında qalğan aranlarında tavuqlar öldi, insanlar para qazanğan bereketleri olğan issihaneler zarar kördi. Bürlük sakinleriniñ «Crimean Tatars» leyhasına tarif etkenine köre, bir qaç daqqa içinde mülksiz qalğanlar. Akimiyet olarğa emiyet berip, problemni al etmege yardım eter, dep ümüt eteler. Şimdilik tek suvnı çıqarğan qurtarıcılarnıñ yardımını körgenler.

Bürlük yolbaşçısı Aleksandr Şabalov akimiyetniñ «havuz olmağan töpelerden, tarlalardan suv kelecegine azır olmağanını» qabul etti.

Soñki künleri Qırımda böyle ikâyeler daa çoq ola.

Sağanaq qurbanları

İyünniñ 16-nda Canköy rayonınıñ Toy Tobe (Kovılnoye) köyünde 15 azbar ve Aqşeyh rayonınıñ Büyten köyünde dört azbar suv altında qaldı, dep haber etilgen edi.

İyünniñ 21-nde Aqmescit rayonınıñ Anğara köyünde küçlü yağmurlar neticesinde suv insanlar olğan eki maşinanı alıp ketti. Rusiye Fevqulâde vaziyetler nazirliginiñ hadimleri maşinalarnı aqımdan çıqarıp oldı. Kimse zararlanmadı.

Aqmescitte bir kün evelsi yağmur vaqtında suv qurucılarnıñ vagonçığını Salğır özenine alıp ketti, içinde er adam bar edi.

Adise şaatları oña çıqmağa yardım etti. Kelgen qurtarıcılar ise onı «acele yardım» hadimlerine berdi.

Kezlev civarındaki Terekli Qoñrat (Moloçnoye) köyünde afat tereklerni ve şahsiy evniñ qorasını yıqtı, gaz borusını da alıp ketti, dep bildire şaatlar.

Aqyarda iyünniñ 18-nde yağmur sebebinden soqaqlardan birinde maşina qaldı. Aman-aman yarısı suv altında qaldı.

Şeerde yağmur sebebinden, yerli akimiyetniñ malümatına köre, yigirmi ev zarar kördi.

İyünniñ 20-nde yağanaqlar sebebinden Aqyardaki Kazaçya körfeziniñ resmiy olmağan plâjlarından birinde tahminen beş yüz tonna topraq eşildi. Ekologlar Fiolentteki Tsarskoye köyü rayonında eşilüv telükesi bar, dep haber eteler.

Bu zararlar daa bitmegendir. Qurtarıcılar iyünniñ 23, 24 ve 25-nde olacaq boranlı yağmur, iri burçaq aqqında tenbiley. Keriç, Aqmescit ve Aqyarda Ekinci cian cenkinde qazanılğan ğalebeniñ 75 yılına bağışlanğan arbiy paradalr keçirile. Koronavirus ve yaramay avağa baqmadan, olarnıñ keçirilüvi lâğu etilmedi.

Qırımnıñ Rusiye yolbaşçısı Sergey Aksenov iyünniñ 23-nde veteranlarnı şemsiyelernen temin etmege emir etti: «Yarın ava arbiy parad vaqtında yahşı olacaq, dep ümüt etemiz».

Qırım sinoptikleri Qırımda boranlı yağmurlar iyünniñ soñunace yağacaq, dep tahmin ete.

2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.

2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.

Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.