Ukrainağa has Qırımnıñ Putin tarafından işğal etilüvi daa çoq vaqıt devamında dünyada köterilgen mevzulardan birincilerden olacaqtır. Çünki, böyle operatsiyanıñ ihtimalına baqmadan, Yanukoviçniñ diktator rejiminiñ tar-mar etilmesinden soñ, Putinniñ isteklerinden aqıl-idraq üstünlik alacaqqa şans mevcut edi.
Amma, Qırımnıñ işğali endi yüz bergeninden biraz başqa şeyge diqqatnı doğrutaraq, Qırımnıñ «mustaqilligi» içün berilgen uydurma 97% reyge baqmadan, Qırım sakinleriniñ çoqusı Rusiyenen «qavuşması»na nasıldır sebeplerden coşıp ketmegenini eslemege mümkün.
Ukrainada ise reaktsiya çeşit manalı. Putin ukrainalılarğa ait meydanlığından büyük bir parçanı hırsızlağanına baqmadan, Ukraina belli bir «sovok» fikir tarzına teren batqan, dotatsiyalar vastasınen ayat keçirgen regiondan vazgeçti.
Lâkin Rusiyege Qırım özü azlıq ete edi, aynı zamanda o Qara deñiz şelfinde ukrainalı cermay ve gaz yedegini de mülküne qoştı.
Bir taraftan, umumiy duşmannıñ peyda oluvı Ukrainanıñ şarqiy ve ğarbiy qısımları arasındaki kerginlikni yatıştırğanında bir müsbet tarafı bar.
Amma, diger taraftan, tış agressiya Ukrainada bulunğan revolütsiya deñişmelerini ve korruptsiya ile öligarhiyadan temizlenüv ceryanını çanalatıp başladı, ve bu Ukrainanıñ normal inkişaf areketini eksilte bile.
Bundan da ğayrı, Ukrainanıñ iç bir akimiyeti «bizler Qırımnı, kerçekten, ğayıp ettik, amma, vaqtınca olsa da, onıñnen, diger devletniñ meydanlığı olğanına razı olıp, munasebetler quracaqmız», - dep olamaz.
Ukraina iç bir alda Qırımnıñ işğalini qabul etip olamay, çünki, böyle tarzda, o özüniñ diger meydanlıqlarnıñ anneksiyasını qabul etmek ihtimalını bildire, demektir.
Putin Ukrainağa qarşı «büyük oyun»nı başladı
Bugün Ukraina pek mürekkep vaziyettedir. Putin oña qarşı «büyük oyun»nı başladı. O doğrudan-doğru cenk etmekni sevmey, amma gizli zarar ketirici faaliyet, agentlerniñ yollanması, ahlâq bozuqlıqnı, demoralizatsiya, ealiniñ aldatması ve satıp aluvı kibi mahsus operatsiyalarını ğayet begene. Tamam ile bularnıñ episi Ukrainağa has Qırımda olıp keçkenini közetmek mümkün edi.
Platsdarm azır olğanda ise, alemniñ bütüni közlerini lipildetip, saçmalap, bir şey añlamayıp, ya da añlamamazlıqqa urdurıp turğan vaqıtta, yıldırım suratte banditçesine ücüm ve hırsızğa has «sıdırıp aluv» yapıla.
2008 senesi böyle areketler Gruziyada yüz berdi, şimdi ise Qırımda tekrarlandı. Amma, yıldırım suratlı spetsoperatsiyanıñ neticeleri keregi kibi çıqmadı (o, ğayet aşkâr oldı), Putinge bu «sıdırıp aluv»nı biraz vaqıtqa çekmek kerek oldı.
Amma strategiyası kene de şu: olğan vaziyetni tınç qoymayıp, eñ azı Cenüpnen Şarqnı eline alaraq, Ukrainanı parçalarğa bölmektir.
Ukrainada şimdi ordusınıñ pekitvünden ğayrı, Rusiyeden yollanılğan agentler ve provokatorlarnıñ meydanğa çıqarmaq, interventnen beraberlikte keçirilgen «birdemlik» mitinglerniñ toqtatuvı ve rus tilli ealide añlatma işi kibi, terrorizmge qarşı, areketler ögge qoymalı.
Sovet Birliginiñ dağılmasına şübeli qarşılıq
Kreml-KGB-kommunist rejimi Ukraina üzerinde evelde Sovet Birliginiñ dağılması içün revanş almağa tırışa.
Amma Qırımda onı tek kommunistlerge aldanğan nefaqacılar ve sovet keçmişinde batıp qalğan qartanalar, em de aydın kelecekni bağışlayıcı, bedava toyduracaq padişağa ümütler bağlağan bir parça tenbeller beklep turdılar.
Ukraina devletçiligini yoq etmege maqsat qoyğan, Putinge itaat etken Rusiye, agressiv siyasetini alıp bararaq, özüni er keske «superdevlet» ekenini qızğınlıqnen köstermege tırışqan, dünyeviy cemiyetiniñ taşlantısı, «sovok» bataqlığı ve ham madde qoşumçası olaraq qala.
Putin özüni ğalip kösterip qabarğanı esassız ve yalıñız, öz istegini kerçek dep, bar küçünen köstermege ıntıluvdır.
Rusiye Ukrainağa nisbeten alıp barğan kolonizatorlıq siyasetinde, ukrain cemiyetindeki tarz-alını daa da çoq yerinden köçürmek maqsadınen, «beşinci kollonna»ğa tayana.
Lâkin Ukrainada mustaqillik ilân etkeninen, Qırımnıñ rus ealisi ögünde ya da ğayrıdan evelki, topraqlar zapt etici, tarzda Rusiyege qaytmaq, ya da mustaqil yañı Ukrainanıñ loyal vatandaşları olmaq meselesi peyda oldı.
Olar ise üçünci yolnı seçtiler, Qırımnıñ bugünki zapt etici devletniñ revanşist tayançısı oldılar.
Bu gruppanıñ areketlerine tamam ile böyle qıymet kesmelidir, em buña Sovet Birliginiñ darqaluvından soñ meydanğa kelgen diger memleketlerde yaşağan, buña beñzegen, halq közge alınıp, Rusiye polittehnologlarnıñ işi ayatqa keçirile.
Olarnı, bu meydanlıqta tamır atqan azlıq diye degil de, özleri yaşağan yañı devletniñ duşmanı olğan kelmeşekler, dep belgilemege ve şu imperialist-kolonial revanşist basqıncı akimiyetke qarşılıq köstermege lâzim.
Belki de, bu (32% -ge teñ «çoqluq»nen «Qırım muhtariyeti»ne rey bergen) ealini halqara munasebetlerinde ve aq-uquq vesiqalarında tamam böyle etip köstermelidir.
Çünki, böylece, revanş ihtimalını beklep, Qırımnıñ rusları 1991 senesinde yaşamaq içün Rusiyeni saylamadılar.
Kommunist nefaqacılar ordusına tayanması
Qırım sakinleri yalıñız yaz mevsiminde para qazana ediler ve doğrudan-doğru Ukrainadan kelgen dotatsiyalardan ğıda ala ediler.
Qırım deñiz limanları közge alınsa, Keriç ve Kefe (Feodosiya) portları, Ukraina kontinenti tarafından keçirilgen demir yolu olğanı sebebinden, belli bir tertipnen çalışmaqta edi.
Qalğanları ise, misal içün, Yalta deñiz limanı, demir yolu olmağanı sebebinden, kezinti katerlerini faydalanıp, qazana, bu ise Qırım ve Ukraina içün kelirsiz edi. Bugün episi portlar işini toqtattı, yalıñız Keriç keçiti çalışa.
Okkupantlarğa birinci künlerde quvanğanları bile, yarın vaziyet fenalaşmaq mümkünligini añlap, bugün memnün degiller.
Qırım daima nefaqacı çağına kelgen insanlarnı özüne çeke edi. Yaşlar ise Ukrainanıñ qıta qısmına oqumaq ve çalışmaq içün ketmege areket ete, Qırımğa ise soy-sopuna, raatlanmaq içün, kelip kete edi.
Qırım – bu, saylavlarğa qatnap-qatnap, Kommunist fırqasına rey bergen, kommunist nefaqacılar ordusıdır. Olar, Qırım sakinleri içün Milât ya da Yılbaş degil de, 9 mayıs künü – eñ büyük bayram degenleridir.
Qırım, daima, iqtisadiy, siyasiy, ahlâqiy ve ideologik ceetten Ukrainanı artqa çekip tura ve çanalata edi, em de tamam kommunistlerniñ ocağı olğandır.
Amma Qırım sakinleri, Rusiyeniñ basqıncılığı altında bir yıl yaşasalar bile, er şeyni añlar ve kommunizm ğayelerinden Ukrainanıñ yavaş-yavaş inkişaf etken qısımlarından da tez qurtarılırlar.
Kommunizm devletke inkişaf etmege bermegenini, ögge areketni kestire ve çanalatqanını añlarlar.
Rusiye taraftan zapt etilgen ukrainalı Qırımnıñ vaziyeti şunıñnen emiyetli ki, Putin nefaqacılıq reformasına, sağlıq qoruyıcı reformasına, ve, cedvelge köre, diger saalardaki deñişmeleriniñ yolunı kestirdi.
Sebebi şunda ki, Qırımğa ğıda bermek içün sermiya qaydandır alınmalı, Putin ise onı öz cebinden çıqarıp bermez.
Ve bundan soñ bir-eki ay keçse, atta kommunist tarafdarları olğan Qırım nefaqacılarınıñ eyforiyası keçer, ve adiy künler başlanır.
Ondan soñ masraflarnı da azlaştırmaq kerek olur, çünki Rusiye nevbetteki «qardaş» halqqa yardım etmege mecbur olacaq.
Bugün Putinniñ Rusiyesi Qırımnıñ anneksiya olmasından eyforiyada buluna. Amma Moskva ilân etken ğalebe – bu daa ğalebe degildir. Çünki Ukrainanıñ vaziyeti o qadar ümütsiz degil, em de Qırımnıñ zapt etilmesi, Kremlniñ fikirine aksi, daa soñuna barmadı.
Ukraina küçlerini toplar ve öz devletinde tertip-nizamnı yerine ketirir. O, Moskvadan kösterilgen agressiyağa qarşı turmağa ögrenir.
Putinniñ yolbaşçılığında olğan Rusiye halqara izolâtsiyasına oğraycaq ve, böyle aldan özüni qurtarmağa istese, Kremldeki napoleonçıqtan vazgeçecek.
«Fikir» rubrikasında ifade etilgen tüşünceler müelliflerniñ noqtai nazarını bildirip, muarririyetnen aynı olmaması mümkün