Ukraina Tış işler naziriniñ birinci muavini Emine Ceppar BM tamır halqlar meseleleri daimiy forumınıñ 20-nci sessiyası çerçivesinde işğal etilgen Qırımda tamır halqlarnıñ aqları «sert ve sistematik şekilde bozula», dep bildirdi. Bu aqta Ukraina Tış işler nazirliginiñ matbuat hızmeti yaza.
«Qırımtatarlarğa qarşı repressiv kampaniyalar, olarnı yarımadadan quvuv, Ukraina vatandaşlarını topraq saibi olmaq imkânından marum etüv, Rusiye işğalci memuriyetiniñ Qırımnıñ demografik terkibini deñiştirüv siyaseti qırımtatar halqınıñ kimligini saqlav ceetinden telüke ola», – dep qayd etti nazirniñ birinci muavini.
O, işğalci devlet olğan Rusiyeniñ BM Halqara mahkemesiniñ 2017 senesi aprelniñ 19-nda çıqarğan Qırımtatar Milliy Meclisiniñ faaliyet yasağını lâğu etmek emrini yerine ketirmegenine diqqat celp etti.
Nazirniñ birinci muavini halqara toplulıqnı, hususan Ekspert mehanizmi ve mahsus maruzacını, Rusiyeniñ işğal etilgen Qırımda tamır halqlarnıñ aqlarını bozğanına «kerekli cevap», hususan inauguratsion sammiti avgustnıñ 23-ne planlaştırılğan «Qırım platformasınıñ» faaliyetine qoşulıp bermesine çağırdı.
O, dialog iştirakçilerini aprelniñ 26-nda Daimiy forum alanında keçirilecek Qırımda qırımtatar halqını qoruv vaziyetinen bağlı tedbirde iştirak etmelerine davet etti.
Hatırlatamız, New Yorkta aprelniñ 19-nda aprelniñ 30-na qadar devam etecek Tamır halqlar meseleleri daimiy forumınıñ yigirminci sessiyası açıldı.
2021 senesi mart ayında ABD Devlet departamenti 2020 senesiniñ insan aqları maruzasınıñ «Ukraina – Qırım» bölüginde «quvet qurulışlarınıñ suistimalları, insan hırsızlavları ve işkenceler» aqqında haber etti. Esabatta «barışıq toplaşuvlarnıñ serbestligine ve birleşme serbestligine, hususan Qırımtatar Milliy Meclisine kirişkenleri; din kütme serbestligi sert şekilde sıñırlana» dep qayd etile.
2016 senesi aprelniñ 26-nda Rusiye kontrolindeki Qırım Yuqarı mahkemesi işğal altındaki yarımadada Qırımtatar Milliy Meclisiniñ faaliyetini yasaqladı. Meclisniñ imayesi Rusiye Yuqarı mahkemesine istinaf şikâyetini yolladı. Lâkin 2016 senesi sentâbrniñ 29-nda Rusiye Yuqarı mahkemesi bu istinafnı red etip, Meclis faaliyetiniñ yasağını tasdıqladı.
2017 senesi aprelniñ 19-nda BM Halqara mahkemesi Ukrainanıñ Rusiyege qarşı davasında ara qarar çıqardı. Gaagadaki mahkeme Kyivniñ Terrorizmni maliye etüv yasağı şartnamesi çerçivesinde Rusiyege qarşı muvaqqat tedbirler talaplarına qol tutmadı. Amma Moskvadan qırımtatarlarnıñ ve etnik ukrainlerniñ aq bozuluvını toqtatması, Meclisni ğayrıdan tiklemesi ve işğal etilgen Qırımda ukrain tilinde tasil temin etmesini talap etildi.
Rusiye Tış işler naziri Sergey Lavrov işğal etilgen Qırımda insan aqlarınıñ bozuluvı aqqında laflar uydurıla, dep bildirgen edi.
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
