Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy yılbaş gecesinde Qırım ve işğal etilgen Lugansk ve Donetsk vilâyetleri rayonlarınıñ sakinlerine muracaat etip, olarnı «Yañı yılnı beraber qarşılamağa» çağırdı.
Zelenskıy, yarımada plıjınıñ qumında «Qırım – Ukrainadır» yazmağa ve Donetskteki Artemde bunı aytmağa ister edi, dep ayttı.
«Donetsk, Lugansk ve Qırım şimdi er ceetten farqlı zamanda yaşaylar, bunı bilem. Televizorda Yañı yıl kelgenini aytqanlarına bir saat olğandır. Amma bilem ki, tahminen bir saat Yañı yılnı beraber qarşılamaq içün bekleysiñiz. Bir qoranta olaraq. Bir halq olaraq. Bir memleket olaraq. Donbas ve Qırım! Saatnı artqa alıñız. Biznen beraber oluñız! Azırsıñızmı? Biz de. Bütün ukrainalılarnı can-yürekten Yañı yılnen tebrikleyim! Er kes sağlam olsun. Er kes bahtlı olsun», – dedi Zelenskıy.
Prezident, Qırımnıñ memuriy sıñırındaki ve Donbastaki zemaneviy keçiş noqtaları aqqında da hatırlattı.
«Bu yıl şunı kösterdi ki, donbaslı ve qırımlı vatandaşlar içün zemaneviy keçiş noqtalarını yapmaq mümkün, andan da kimler insanlarğa, kimler de reinelerge kibi yanaşqanı belli olacaq», – dep qayd etti o.
Hatırlatamız, Ukraina Devlet sıñır hızmetiniñ malümatına köre, 2020 senesinden işğal etilgen Qırım ve Herson vilâyetiniñ memuriy sıñırında 538 biñ vatandaş ve 75 biñ naqliyat vastası keçti. Bu 2019 senesinde olğanından beş qat az.
2020 senesi noyabr ayında Ukraina sıñırcıları memuriy sıñırda yolcularnıñ sayısı beş qat eksilgenini qayd etip başladı.
Rusiye FSBsiniñ sıñır idaresi koronavirus pandemiyası sebebinden sıñırlavlar kirsetti. Olarğa köre, qırımlılarğa pandemiya vaqtında yarımadadan bir kere çıqmağa izin berile. Yaqın soy-sopları esas Ukrainada yaşağan Qırım sakinleri içün istisna yapıla. Bu alda vatandaşlar Qırımdan bir qaç kere çıqa bile.
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
2014 senesiniñ başında Qırım Rusiye tarafından ilhaq etilgen soñ Ukrainanıñ qıtadaki qısmı ile yarımada arasında şeklen memuriy, lâkin kerçekte aqiqiy olğan sıñır keçti. Herson vilâyetinde Qırım ile memuriy sıñırda üç kiriş/çıqış kontrol noqtası çalışa – «Kalançak», «Çonğar» ve «Çaplınka».
