Martnıñ 27-nde Parijdeki sammitte 30-dan çoq memleketniñ liderleri Ukrayinada qısmiy ya da bütün barışıqnıñ monitoringi içün Ukrayinağa yönelgen barıştırıcı kontingent şekillendirilüvine daa bir adım attı. Daa bir kere tasdıqlana, bu kontingentniñ arbiyleri şimdi cenk uruşları keçken cebede yerleşmeycek. Kontingentni quruv ğayesine Britaniya ve Frenkistan yolbaşçılığında bir qaç memleket qoşulacaq. Onıñ sayısı 10 biñge qadar asker ola bile, dep yaza Azatlıq Radiosı.

Parijdeki sammit bir qaç saat devam etti. Onıñ ögüne Emmanuel Makronnıñ Volodımır Zelenskıynen subeti ve Britaniya baş naziri Keir Starmerniñ iştirakinen üç taraflı körüşüv oldı. Makron ABD prezidenti Donald Trumpqa telefon etti ve sammitten soñ daa bir kere telefon etecek.

Arbiy kontingent aytılsa, añlaşılğan esas noqtalar bu:

• «Telükesizlik kefaletlerine qoltutuv küçleri» alâ daa planlaştırıla;
• Bu küçler klassik manada barıştırıcı küçler olmaycaq;
• bu kontingent çatışma hattında olmaycaq;
• anda Büyük Britaniya ve Frenkistan yolbaşçılığında bir qaç memleket iştirak etecek;
• kontingentte iştirak etüv meselesinde bütün sammit iştirakçileri arasında tolu bir fikir yoq, amma bu istegenlerniñ bunı yapıp olamaycağı manasına kelmey;
• bu küçler deñiz, ava ve qaradan mesüliyetli olıp, strategik topraqlarda yerleşecek ve Ukrayina telükesizliginiñ daa keniş paketiniñ bir qısmı olacaq.

Diger müim meseleler.

Vaqıt

Asılında, Keir Starmer aytqanı kibi, kontingent şekillendirilüvi içün tam belli bir müddet yoq, amma, aytqanı kibi, aylar ve aylar degil, kün ve aftalar içinde inkişaf etecek.

Yani quvetlerniñ şekillenüvini çoqqa uzatmamaq istegi bar, bir qaç afta içinde areket etmek qararı bar.

Şunı da aytmaq kerek ki, böyle bir kontingent Ukrayinada olsa, mandat devamlılığı şimdilik muzakere etilmey.

Amma daa evel – martnıñ ortasında – ingliz matbuatınıñ haberi bar edi, Starmer Ukrayinada ordularnı yıllarğa yerleştirmege azır olğanını bildirgen edi – barışıqnı saqlamaq ve Rusiyeniñ yañı istilâsına yol bermemek içün.

Yani İngliz ordusınıñ Ukrayinada qalması müddetsiz olmasa, yıllar devam ete bile.

Britaniya kütleviy haber vastaları bir qaç afta evelsi Mahsus küçler Ukrayinağa yol almaq içün uruş azırlığı alına ketirildi, dep bildirgen edi.

Küçlerniñ sayısını aytsaq: prezident Zelenskıy Ukrayinada Ğarpnıñ 200 biñ arbiyi aqqında aytqan edi. Amma bu raqam imkânsız, Avropa o qadar üç yollap olamaz, böyle bir resursı yoq.

Soñra 30 biñ aqqında aytıldı – bu kerçekke oşay. Amma şimdi 10000 asker aqqında laf kete – Avropa, ABD iştirak etmese de, o qadarını yollap olur.

Coğrafiya ve missiya

Endi aytılğanı kibi, kontingent çatışma hattında olacaq.

Kütleviy haber vastaları yazğanına köre, quvetler Ukrayinanıñ ğarbi ve qısmen merkezinde yerleşecek, yani Sağ tarafta – zıddiyet alanından uzaq.

Olar limanlarda da yerleşecek (hususan «deñiz barışığı» başlasa). Odesa ve yaqınlarındaki limanlar aqqında aytıldı.

Ukrayinanıñ ava toplulığını patrul etüvi de mümkün – hususan, Büyük Britaniya böyle missiya içün «Tayfunlarını» yollamağa azır olğanını bildirgen edi.

Sıñırnıñ da patrul etilmesi mümkün, böylece Ukrayina Sıñır ordusından bir yük alınacaq.

Naqliyat hatları ve logistika qorçalavı aqqında yazıldı. Bu ordularnıñ Ukrayina atom stantsiyalarında ve diger energetika obyektleri ve diger infrastruktura obyektlerinde yerleştirilmesi de mümkün.

Ve Ukrayina Silâlı quvetleri içün talim funktsiyaları aqqında da az yazılmadı.

Daa evel prezident Makron ğarbiy memleketlerniñ ordusı terende Ukrayina Silâlı quvteleriniñ arbiy bazalarında yerleşe bile, dep tahmin etken edi.

«Memleketlerniñ sayısı arta – kökte, ava mudafaasında, qarada, deñizde Ukrayinağa telükesizlik kefaletlerini bermege (azırlar) – bu yahşı haber. Bu kontingentniñ areketlerini aytsaq, şimdilik sual çoq – cevap az», – dep ayttı Parijdeki sammitten soñ prezident Zelenskıy.

ABDnen beraber ya da yoq?

Beyaz saray bu barıştırıcı kontingent erkânında Ukrayinağa arbiylerini yollamaycağını añlamağa yardım etken edi.

Prezident Donald Trump avropalılar olsa, ordu yollamaq ğayesine qoltutqan edi.

Amma Rusiyeniñ kontingent yerleştirilüvine qoltutmağanı köz ögüne alınsa, ABD Rusiye mahsus vekili Steven Witkoff bu künleri Avropa memleketlerinen de quvetlerniñ şekillenmesi ve açılmasınen bağlı şübhelerini ayttı.

Ne de olsa, kontingent ğayesiniñ teşebbüsçileri ABDniñ iştiraki – vastalı da olsa – kene de müim. Em taşuv, em logistik, em istihbarat malümatı, em uydu istihbaratı, em umumen siyasiy ceetten. ABD arbiyleri Ukrayinada olmasa bile, bu kontingentni quvetleştirecek.

Qayd etmeli ki, «Qararlılar koalitsiyasınıñ» memleketleri ordularınıñ komandanları körüşüvinde tek avropalılar iştirak etmedi. Meselâ, Kanada ve Türkiye – NATO azaları bar edi.

Yaponiya, Cenübiy Koreya, Avstraliya ve Yañı Zelandiya da. Bu memleketlerniñ arbiyleri «Telükesizlik kefaletlerine qoltutuv küçlerine» bir şekilde qoşula bilgenine şaşırmamaq kerek.

BM ya da BM degil?

Daa bir mesele – bazıları teklif ete – hususan İtaliya, Almaniya, Frenkistannıñ özünde Makronğa qarşı sol ve sağ muhalifeti, BM mandatı olsun – bu kontingent BM barıştırıcı kontingenti olsun.

Kerçekten, Birleşken Milletlerniñ barıştırıcı operatsiyalarınıñ keniş tarihı bar ve «mavı demir başlıqları» dünyanıñ bir çoq sıcaq ve buzlatılğan zıddiyetlerinde yerleşken.

Amma hatırlatmaq kerek ki, BM «mavı demir başlıqlarınıñ» imici Balkanlar, Ruandada biraz bozuldı, anda genotsidler oldı, ve diger sıcaq noqtalarda – areketsizlik, küçnen barışıq yapamama ve BM bürokratikligi ve tez-tez cevap berip olamağanı.

Unutmamaq kerek ki, Rusiye BM Havfsızlıq şurasınıñ daimiy azası ola ve onıñ yasaq aqqı bar, er angi kontingent ya da onıñ faaliyetini blok ete bile.

Rusiye

Rusiye aqqında aytsaq, fevral ayında prezident Trumpnıñ Vladimir Putinnen keçirgen ilk telefon subetinden soñ Kreml yolbaşçısı Ukrayinada ğarbiy kontingentke qarşı degil dep aytqanını hatırlatmaq kerek.

Amma Rusiye Tış işler naziri Sergey Lavrov bu ğayeni sert bir şekilde bir qaç kere tenqit etken edi.

Müessisesiniñ vekili Mariya Zaharova martnıñ 27-nde aytqanına köre, Frenkistan ve Britaniyanıñ kontingentte iştirak etmesi barıştırıcı missiya adı altında «Ukrayinada arbiy interventsiya» olacaq, bu da Rusiye ve NATO arasında doğrudan cebeleşüvge yol aça bile.

Kyivniñ fikirince, Rusiyeniñ Ukrayinağa ğarbiy kontingentni yollama meselesinde söz aqqı olmamalı.

Prezident Makron Parijdeki sammitten soñ şunı ayttı: «Ukrayina telükesizlik kefaletlerine koltutuv küçleri olacaqmı Rusiye qarar bermey».

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://d3454ggyqnys2v.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.