Kreml, istegenini kerçek olaraq köstermek içün Balbekni qullana

Rusiye Devlet dumasınıñ Qırım deputatı Ruslan Balbekniñ fikirince, soñki beş yılnıñ adise-vaqiaları Kyivni Rusiye ile munasebetlerde kerginlikni eksiltmek içün tedbir almasına zorlay. Bu şekilde o, Ukraina Milliy telükesizlik ve mudafaa şurası baqqan milliy telükesizlik strategiyasınıñ leyhasını izaatladı.

«Ukrainalılar Rusiye tez dağılacağına ve sıñır zıddiyeti vaziyetinde NATO yardımına endi inanmay. Vatandaşlar barışıq olmasını istey, yañı akimiyet, belki, istemeyip, zıddiyetni bitirüv siyasetini başlatmağa vade ete. Vaziyet ve soñki beş yılnıñ adise-vaqiaları Kyivni barışıq yol haritasına zorladı, dep aytar edim», – dep tüşüne Balbek.

Balbekniñ aytqanına köre, «prezident Volodımır Zelenskıy selefiniñ muvafaqiyetsizligine emiyet berdi, şu sebepten Moskvağa agressiv laflar atmay ve ileride Rusiye ordusını yeñecek, dep maqtanmay».

Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reis muavini İlmi Umerovnıñ fikirince, resmiy Kyiv Moskvağa qarşa kerçekten daa loyal oldı.

«Munasebetler isindi, amma tek bir taraftan. Ve bu taraf, ne yazıq ki, Ukraina ola. Prezident Zelenskıy, menim fikirimce, özüne bir oyun uydurıp, toqtamayıp oynay. Rusiye tarafınen muzakere etmegen şeylerni al etilgen mesele olaraq ayta. Qırım aqqında aytılmasa, munasebetlerde yımşav aqqında aytılırmı? Putinniñ «bu mesele qapatıldı» dep, Qırım aqqında laf etmemek teklifine qoltutıp, teslimiyetke ve Ukraina menfaatlarınıñ teslimine kelmek mümkün. Ukraina tek tolusınen ğayrıdan tiklengen topraq bütünligine razı ola bile. Ve tek bundan soñ munasebetlerniñ isinüvi aqqında aytmağa mümkün olur. Diger variantlarnıñ adı hainlik ola», – dep ayttı Meclis reisiniñ muavini Qırım.Aqiqatqa.

Halqara uquq eksperti, professor Boris Babin yañı Ukraina akimiyetiniñ Rusiye faydasına yapqan uzlaşuvlarnı şimdilik qayd etmey.

«Bir taraftan, yañı Ukraina akimiyetiniñ istilâcı devletke qarşı açıq laflarında Petro Poroşenko prezident olğan vaqıtta qullanılğan sert ıstıla ve beyanatlar yoq. Soñki yarım yıl içinde yañı akimiyetniñ rusiyelilerge em şarq (Ukraina – QA), em Qırım boyunca açıq uzlaşuvını tapmaq zordır. Lâkin ara-sıra Ukrainada Rusiye biznesi içün, energetikadan başlap reklama ve şou-biznesnen bitirip, «yaqılğan yeşil ışıq» aqqında laflarnı eşitemiz. 2020 senesi baarden itibaren «gumanitar sous» altında Qırımğa suv berüv telükeleri, Rusiye ile diplomatik ve konsullıq munasebetleriniñ yañıdan başlatılması, Ukrainanıñ Qırım işğali ve şarqtaki cenknen bağlı devletlerara davalardan tolusınen ya da qısmen vazgeçüv aqqında çoq aytıla. Kremlnen olğan şimdiki muzakerelerniñ (qayd etmek kerek ki, böyle muzakereler 2014 senesi baarden başlap toqtamayıp kete) mündericesini bilmeyip, bu laflarnıñ ne qadar doğru olıp olmağanını aytmaq zordır», – dep ayttı mütehassıs Qırım.Aqiqatqa.

Babinniñ fikirince, Ruslan Balbek Rusiye propagandasınıñ tezislerini ayta.

«Ukrainalılar Rusiyeniñ tez dağılacağına artıq inanmağanını» aytmaq vazifesiniñ Balbekke berilgeni meraqlı bir şey. Çünki Kreml apansızdan başlatqan «anayasa islâatları» esnası rusiyelilerge 1989 yılını hatırlata. Ve «tez yıqıluv» aqqında şimdi Kyivde degil de, Moskvada daa çoq aytalar», – dep qayd etti ekspert.

Qırımtatar Milliy Qurultayı teftiş komissiyasınıñ reisi Ali Ozenbaş Qırım.Aqiqatqa izaat berip, Ukrainanıñ milliy telükesizlik strategiyasında Rusiye içün bir uzlaşuv körmegenini bildirdi.

«Şunı ayta bilem, Zelenskıy ukrainalılar degil, o, prezidentlik müddeti bitkeninen çoqusı selefi kibi körünmeycek yerge ketecek adiy bir Ukraina prezidentidir. Rusiye tarafdarı ola bile ya da istilâcı imperiyağa bağlı ola bile, belki, taqımı küçlü olmağanı ve özü de siyasiy ceetten aqıllı olmağanı içün areketleri böyle körüne (siyasiy faaliyet tecribesi iç yoq, bu sır degil). Amma qayd etilgen teziste – «leyhanıñ prioritet yönelişleri arasında – mustaqillik ve devlet suverenitetini temin etüv, insan kapitalınıñ inkişafı, Avropa ve Avropaatlantik integratsiyası, em de memleketniñ topraq bütünligini ğayrıdan tiklev» – «Rusiye ile munasebetler yımşağanınıñ» bir imasını da körmeyim. Aksine, «memleketniñ topraq bütünligini ğayrıdan tiklev» tam tersi demektir», – dep bildirdi cemaatçı.

Ukraianlı aq qorçalayıcı Galina Koynaşnıñ fikirince, Kreml, istegenini kerçek olaraq köstermek içün Balbekni qullana.

«Şimdiki (Ukraina – QA) prezident ve ükümetniñ bazı qararları ve areketlerine farqlı yanaşmaq mümkün, amma, mence, Kyiv ve Moskva arasındaki munasebetler isingenini aytmaq pek erte. Bunı daa çoq Kreml istey, mence. İşğal etilgen topraqlar içün rus tilli kanal ve siyasiy mabüslerni yañı deñişimler muzakereleri ne olacaq baqarmız, işğalden qurtaruvğa taba kerçek adım daa olmasa da, şimdilik qabul etilmeycek uzlaşuvlar da olmadı. Ümüt etem ki, olmaycaq da, çünki Qırımda insan aqları vaziyeti 2019 senesi pek kerginleşti. İşğalciler qırımtatar faalleri ve vatandaş jurnalistlerine qarşı açıq ücümge keçti. Keçken sene sentâbrniñ 7-nde olğan deñişim sebebinden munasebetler deñişkenini aytqanlar Qırım ve Rusiye apishanelerinde eñ az 86 ukrainalı siyasiy mabüs qalğanını unuttı, bu raqam ise er ay arta», – dep tarif etti aq qorçalayıcı Qırım.Aqiqatqa.

Yanvarniñ 17-nde Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıynıñ reisligi altında Milliy telükesizlik ve mudafaa şurasınıñ toplaşuvı olıp keçti. Anda «İnsan telükesizligi – memleketniñ telükesizligidir» Ukraina milliy telükesizlik strategiyası baqıldı.

Strategik tedqiqatlar milliy institutınıñ müdiri Aleksandr Litvinenko, strategiya leyhasını işçi gruppa azırladı, bıltır dekabr ayında onı Brüsselde NATO merkezinde taqdim ettiler, anda leyhağa müsbet qıymet kesildi, dep bildirdi.

Strategiya leyhasında milliy telükesizlik siyasetiniñ prioritet yönelişleri olaraq mustaqillik ve devlet suverenitetiniñ teminlevi, cemiyet inkişafı, ilk evelâ – insan kapitanını inkişafı, Ukraina vatandaşlarınıñ aq, azatlığı ve qanuniy menfaatlarınıñ qorçalavı, Avropa ve Avropaatlantik integratsiyası (AB ve NATO azası olmaq içün kerekli şaraitlerniñ yaratılması), halqara seviyede tanılğan Ukraina sıñırlarında topraq bütünliginiñ ğayrıdan tiklenmesi belgilendi.