Mustaqil devletler dostluğınıñ reberler sammiti keçirilgen Astanadaki matbuat konferentsiyasında Rusiye prezidenti Vladimir Putin Rusiye Ukrayına ile muzakerelerge eskisi kibi azır ve qomşu devletni yoq etmege tırışmay, dep bildirdi.

Muzakereler bozulğanında Ukrayına tarafını qabaatlağan diger Rusiye memurları da añlaşmaq kerek olğanını ayta.

E, yaqında Rusiye parlamentiniñ yuqarı palatasınıñ spikeri Valentina Matviyenko Ukrayına parlament azalarınen mesleatlarğa çağırdı. Red cevabını alğan soñ ise bunı Ukrayınanıñ «tış idaresinen» añlattı. Vladimir Putin arbiy areketlerniñ devamını tüşünse, ne kerek muzakerelerge çağırmağa? Mında bir qaç sebep bar.

Birincisi – saylayıcılarınıñ közünde «barışçı» olmaq istegi. Vekilleri aytqanı kibi, Rusiye «bir vaqıt kimsege ücüm etmey – tek imaye etile». Kreml şimdi de «mahsus operatsiyanı» başlatmağa «mecbur oldı», yoqsa Rusiyege soñra ücüm eter ediler – Putin Astanadaki matbuat konferentsiyasında aytqanı kibi. Böyle barışıqseverlik kösterilse, ebet, onıñ yanında barışıq muzakerelerine de çağırmaq kerek.

Ekincisi – «Global cenüpte» Rusiye ortaqlarını tınçlandırmaq ıntıluvı, Putin bunı da Astanada matbuat konferentsiyasında ayttı. O, Qıtay ve İndistannıñ uzun cenk sebebinde raatsızlığı bar, dep tanıdı. Bu raatsızlıq Samarqanddaki körüşüvde yahşı körüne edi, İndistannıñ baş naziri Narendra Modi Putinge cenk vaqtı degil, dep açıq-açıq ayta. Rusiye memurlarınıñ muzakere çağıruvları Pekin ve Delige raatsızlıqları közge alına dep köstermek içün yapıla.

Üçüncisi – bu, büyük ihtimalnen, eñ büyük sebebi aqqında «Meduza» Rusiye muhalifet neşiri yaza. Onıñ jurnalistleri «Kreml vaqıt qazanıp, 2023 senesiniñ başında «büyük ücümge» azırlana», dep israr ete.

«Vladimir Putin cenk devamından vazgeçmege istemey – ateşkes rejimini ise yañı ücümge azırlanmaq içün qullanmağa ümüt ete. Onıñ fikrine köre, bu vaqıt devamında Rusiye ordusı seferber etilgen rusiyelilerni azırlaycaq ve tehnika ğayıplarını tolduracaq ola», – dep aytıla Rusiye prezidentiniñ pek zor olmağan planına bağışlanğan maqalede.

Bu büyük plannıñ yerine ketirilüvi bile Putinniñ yüzüni coymamaq isteginen bir ola. Daa dört Ukrayına regionını ilhaq etüv ıntıluvından soñ Putin taktik çeviklik bile kösterip olamay. Kreml Qırımnıñ, Donetsk, Lugansk, Herson ve Zaporijjâ vilâyetleriniñ «Rusiye statusını» tanımağa talap etse, Ukrayına ya da Ğarp ile er angi muzakerelerni birden toqtatacaq.

Bir çıqmaz

Vladimir Putin diger devletlerniñ sıñırlarını özü deñiştire ve olarnıñ topraqlarını özüne qoşa, dünya ise buña razı olmalı dep iqna etken özüni, ğaliba.

Bu onıñ strategik hatalarından biri ola. Çünki şimdi o, taktik çeviklik köstermeli ve Ukrayınanıñ uyanıqlığını yuqlatmaq içün ordunıñ çekilmesi ya da barışıq ile razı olmaq kerek. Bu da yañı ücümge azırlanmağa imkân berir edi.

Amma er angi añlaşma tek Rusiyeniñ ilhaq istegi ile razılıqtan soñ ola bilgeni içün cenk toqtatıluvı aqqında bir muzakere olmaycaq. Cenk toqtatılmasa ise, ordunı işğal etilgen topraqlarnıñ imayesi ve yañı topraqlarnıñ zapt etilüvi içün azırlamaq mümkün degil. Bu bir çaresizlik. Ve bu çıqmaz Vladimir Putinniñ Ukrayına ile muzakere imkânı aqqında subetleri tek laf olğanını köstere.

Vitaliy Portnikov, kyivli jurnalist, Azatlıq Radiosı ve Qırım.Aqiqat müellifi​

Maqaleniñ aslı Azatlıq Radiosınıñ saytında

«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün

MALÜMAT: Ukrayınağa qarşı Rusiye silâlı ücümi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.

Aprelniñ başında Moskva Ukrayına şimalinde faal olğanını toqtattı, dep bildirdi. Tezden Ukrayına akimiyeti Kıyiv, Çerniğiv ve Sumı vilâyetinde Rusiye arbiyleri qalmadı, dep ayttı.

Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.

Rusiye Ukrayınağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnıküzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.